Yaşam alanlarımıza renk getiren, evlerde ve ofislerde sıkça tercih edilen begonyaların bakımı da oldukça keyiflidir. İhtiyacınız olan sadece basit ipuçlarını bilmek ve uygulamak… Begonya severler için begonya bitkisinin bakım aşamaları ve yetiştirilmesi ile ilgili A’dan Z’ye her şeyi yazdık.
Begonyagiller familyasından bir bitki cinsi olan begonya, ülkemizde çok yaygın yetiştirilen bir çiçek türüdür. Bazen evlerin pencere önlerinde gördüğümüz rengârenk begonyalar, bazen çalışma masamızı süsleyen doğal dekorlar olarak karşımıza çıkar. Her ne şekilde kullanılırsa kullanılsın, begonya çiçeği bulunduğu yere canlılık ve güzellik getirmektedir.
Begonya adını, Fransız botanikçi Charles Plumier tarafından eski Fransız kolonisi Haiti’nin valisi Michael Begon’a yapılan atıf dolayısıyla almıştır.
Yüzlerce çeşidi bulunan begonya çok geniş bir aileye sahiptir. Bazı begonyalar kalıcı olduğu gibi, bazısı da soğanlı ya da köklü geçici olmasıyla bilinir. Begonyanın ilginç bir özelliği, hemen hemen her renkte açabilmesidir. O sebeple evlerde dekoratif malzeme olarak kullanıma uygundur. Hepsi oldukça estetik görünüme sahip olsa da soğanlı olanların çiçekleri içlerinde en süslüsüdür.
Evde Begonya Yetiştirmenin İpuçları
Ilıman iklim koşullarını seven begonyalar, evde yetiştirilirken çok zahmet gerektirmiyor. Tercihe ya da tür seçimine göre bazıları mevsimlik begonya yetiştirirken, bazıları ise tüm sene canlı kalabilen begonyaları sever.
Begonyalar sıcak sevmez. Önemli olan temel kuralları bilerek, çiçeklerin konumunu hazırlamaktır. Örneğin, ısınma biçimi gereği, çok sıcak olan evlerde, begonyalar olumsuz bir gelişim gösterebilir. Kaloriferlerin gece gündüz yanası, evin daima çok sıcak olması, begonya için olumsuz bir durumdur. Evin hangi bölgesinde bulunduğu, begonyalar için çok önemlidir. Begonya için kullanılacak en ideal ışık seçeneği floresan lambadır. Lambayı direk bitkinin üzerine yönlendirmek doğru değildir. Işık başka bir yerden yansıyarak begonyaya gelmelidir. Işık kullanmak ayrıca begonyanızın gün içinde ne kadar ışık gördüğünü hesaplayabilmeniz hatta ayarlama yapabilmeniz için de avantajlıdır. Ayrıca çiçekler, tepeden aydınlatılmayı sevmektedirler. Fakat eğer daha çok sayıda begonya yetiştirmeyi planlıyorsanız, buna göre üretilmiş bir floresan lamba seçebilirsiniz. Günde yaklaşık 13-14 saat kadar lamba çalışmalıdır. Daha uzun olsa bir problem olmaz.
Not: Begonya için seçeceğiniz floresan lambanın çok pahalı ve özellikli bir çeşidi olmasına gerek yok. Marketten ya da elektrikçiden alacağınız standart bir floresan ihtiyacınızı giderecektir. Fakat dikkat etmelisiniz; ışığın boyu her zaman begonyadan uzun olmalıdır.
Begonyanın Doğal Ortamını Eve Uyarlamak
Genelde ev tipi begonyalara doğada mağara girişlerinde, tepelerde küçük vadi denebilecek yerlerin diplerinde, güneş görmeyen kuytu kayalıkların arasında ve akarsu etrafında yetişirler. Bu demektir ki; begonyanın kökleri toprakta boğulmamalıdır. Hayatta kalabilmeleri için doğada kendilerine bu tip yerler seçmelerinin anlamı budur. Ayrıca kalsiyum ve humuslu ortamdan da faydalanabilmelidir. Bir de güneşten mutlaka korunmalı ya da çok fazla güneşin olduğu iklimlerde yoğun nemli esintiler alabilmelidir.
Çeşitlerine göre ayırırsak; tropik iklimlere yabancı olan begonyalar, gündüz saatlerinin kısa olduğu daha soğuk havalarda, sonbahar ve kış mevsimlerinde gelişim göstermezler. Fakat tropikal iklimin begonyaları ise gündüz saatlerine bakmaksızın fotosentez alma süresine duyarlıdır ve uygun ısı ihtiyacındadır.
Eğer eviniz çok güneş alıyorsa; kuzey cephe hariç, herhangi bir pencerenize yakın yerde begonyalarınız yetişebilir. Begonyaların ışıkla olan ilişkisini ufak bir test yaparak ölçebilir; ona göre de daha fazla ya da daha az ışık vermek konusunda fikir sahibi olabilirsiniz. Gözlemleyin; eğer begonyalarınız gerginleşiyorsa, bunun bir anlamı vardır. Bulunduğu pencere kenarı ya da maruz kaldığı ışık kaynağı yetersizdir. Böyle bir durumda daha çok ışık almasına imkân sağlayabilirsiniz. Fakat tam tersi, çiçeğiniz kurumaya başladıysa, gelişimi durduysa ya da yavaşladıysa vakit kaybetmeden ışık kaynağından uzaklaştırmalı, daha az ışık alan bir bölgeye yerleştirmelisiniz.
Begonya yetiştirirken genelde tercih edilen güney cephelerdir. Bazıları da doğuya ya da batıya uyumludur.
Evde yetiştirdiğiniz begonya, çok fazla miktarda yaprak döküyorsa, daha aydınlık bir yere konulmalıdır.
Bu bilgilerin ışığında begonyalarınıza nasıl bakım yapmanız gerektiğini kestirebilirsiniz. Kış aylarında isterseniz begonyalarınızı dinlendirin ya da güneş ışığını iyi alan bir pencerenin önüne yerleştirin. Bu arada ışıklandırma takviyesi de mutlaka yapmalısınız ki güneş ışığının zayıfladığı dönemlerde de beslenebilsin.
Begonya Yetiştirirken Saksı Seçimi ve Diğer Detaylar
Begonya yetiştirirken kullanılacak saksı ve toprak tipi oldukça önemlidir. En ideali humuslu toprak diye satılan poşette saklananlardan kullanmaktır. Bu toprağı dörtte biri kadar ponza taşı(iri taneli) ya da perlit ile karıştırdıktan sonra toprağınızı kullanabilirsiniz.
Bir bilgiye göre, ponza taşı kullanım miktarı mevsim şartları ya da iklim koşullarına göre değişim gösterir. Örneğin Karadeniz sahil bölgesi için üçte bir, Akdeniz sahil bölgesi için beşte bir oran idealdir. Bu şekilde değerlendirilirse bulunduğunuz coğrafyanın nem ve sıcaklık dengesine göre hesaplamanız kolay olacaktır.
Begonyalar aşırı sulanma ve çok sayıda yoğun toprağı sevmiyorlar. Yoğun topraklı bir begonyanın ölmesi mümkündür ancak daha az yoğunluktaki toprağı olan begonya daha zor ölmektedir.
Sığır gübresi de begonya için hazırlayacağınız toprakta tavsiye edilir. Genelde ortalamanın üzerinde olmayan asitli ve çok hafif alkali toprak seçimi ise idealdir. Her sulama sonrası toprağı biraz gübrelemek de begonyanıza iyi gelecektir. Azotlu gübreleme, köklerin çürümesine neden olur. Hem hücresel deformasyonlar, sağlıksız gelişim ve yaprakların dökülmesi de azotun yarattığı olumsuz sonuçlardandır.
Eğer çiçeğiniz anlayamadığınız bir nedenden kurumaya başladıysa, bunun nedeni saksın seçiminizin çok büyük olmasından olabilir. Hem köküne uygun bir boyut saksı hem de ufak saksı kullanmak begonyanın sağlıklı yetişebilmesi için önemlidir. Saksılar derin olmamalıdır. Örneğin, 12 cm derinliğinde saksılar begonyalar için uygundur. Saksı enine doğru geniş olursa, köklerinin gelişimine de fayda sağlayacaktır.
Not: Kullandığınız saksının içerisinde begonya kök salmadan, başka bir saksıya taşımayınız.
Mevsim döngülerinde, örneğin her ilkbaharda begonyanın toprağı ‘yenilenme’ amacıyla değiştirilmelidir. Bu yöntem, begonyanın gelişimine de olumlu katkı sağlar. Begonyanız için seçeceğiniz saksının volkanik cam, yosun ya da vermikulit maddesinden yapılmış olmasına dikkat ediniz. Toprak saksılar, begonya için uygun değildir. Begonya yetiştirirken kullanılabilecek en ideal saksı, ahır tezeğinden yapılanlardır. Bunun sebebi, ahır tezeğinden yapılan saksıların fazla kurumaması ve nemi çok ıslaklık sağlamadan tutabilmesindendir. Önemli olan nokta, saksı seçerken, ıslaklık kalmayacak ve nemi de tutabilecek olan türlerden tercih etmektir.
Saksının tabanını eğer kalker veya dolomit taşlarıyla döşerseniz, kalsiyum sorunu yaşamayacaklardır.
Sulama
Bizler çiçeklerin çok su sevdiğini zannederiz, değil mi? Aslında bilinenin aksine çiçeklerin çok sulanması hem zor bir iştir hem de zararlı olabilmektedir. En doğrusu, toprağın üzerinde kuruma gördüğünüzde sulama yapmaktır ve saksı altından suların akmasına izin vermektir. Eğer kış mevsiminde serin bir yere begonyalarınızı yerleştirdiyseniz, daha az sulama yapmalısınız. Sıcak aylarda bile toprağı ıslak tutmak, olumsuz etki eder. Begonya yapraklarının bir özelliği de havadan nem sağlayarak, su ihtiyacını giderirler.
Nem
Nem, begonya yetiştirirken evdeki hesabı çarşıya uydurmayan zor bir meseledir. Çünkü çok su sevmeyen begonyalar, nemi severler. Bu yüzden begonyaların ihtiyaç duydukları nemi, spreyleyerek sağlayabilirsiniz.
Çoğaltma Şekilleri
Eğer begonyanızı köklerinden keserek çoğaltmaya niyet ettiyseniz hemen başka bir saksıya dikmelisiniz. Begonyalarınızı çoğaltmak için bahar mevsimini; bilhassa Nisan ayını seçmelisiniz.
Yaprakları etli olan tüm begonyalara çelikle çoğaltma yöntemi uygulanabilir. Örneğin; reks, ağaç ve yumrulu begonyalar, paşaçadırı gibi. Yaprakla çoğaltmak, sabır istese de oldukça keyifli bir iştir. Bir begonya yaprağı uygun koşullardaki bir toprağa dikilerek, köklenmesi ve filiz vermesi sağlanabilir. Yalnız dikkat edilmesi gereken; seçeceğiniz begonya yaprağının mutlaka sert ve canlı olması gerekiyor. Yaprak yerine kök ya da gövde parçalarıyla da çelikleme yapılabilir.
Yaprak çeliği ile begonya çoğaltmanın yolu, öncelikle jilet ya da ona benzer keskin bir falçata edinmelisiniz. Şeffaf kapaklı bir kap bulmalı; perlit ve torf karışımı olan bir toprak hazırlamalısınız. Bunun dışında sadece perlit ya da ince ponza taşı da uygun olabilir. İşte seçeceğiniz diri begonya yaprağını bunun içerisinde köklendirebilirsiniz.
Begonyaların tohumla üretimi zaman aldığı için pek tercih edilmemektedir.
Begonyalar herhangi bir zamanda budanabilir. Eğer begonyanız dışarıdan gelmişse, akabinde budamanız, çiçeğin yeni yaşam alanına daha çabuk uyum sağlamasına yardımcı olur.
Uyarılar!
Evde ve sıcak yerlerde yetiştirilen çiçekler, böceklere oldukça fazla maruz kalırlar. Böceklerden begonyanızı korumanın en etkili yolu, alkolle çiçeğin gövdesini ve yapraklarını dikkatlice silmektir.
Begonyalar için en tehlikeli olan unsur yanlış topraktır. Sık sık sulamak da köklerinin çürümesine sebep olur. Gölgede olmayı, havanın hiç esmemesini ve nemsiz kalmayı da sevmezler.
Begonya bitkisinin en sık yaşadığı hastalıklar; kurşuni küflenme, virüs, solgunlaşma, kökte zayıflama ve yaprakta lekelerin oluşmasıdır. Sebebi kırmızı örümcekler, yaprak bitleri ve unlu bitlerdir. Bu problemi çözmek için yine alkolden yararlanmanız gerekiyor. Çok küçük (gözle görülmeyecek kadar) olan bu zararlılardan kurtulmak için bir fırça yardımıyla begonyanızın gövdesini ve yapraklarını alkolle silebilirsiniz.
Eğer begonyanız böcekler tarafından hasar görmüşse, durum daha ciddiyse; alkolü şişeden spreyleyerek bitkinizin her tarafına sıkmanızı öneririz. Burada dikkat etmeniz gereken, alkolü çiçeğinizin toprağına değil kendisine sıkmanızdır. Bu şekilde begonya zarar görmeyecektir ancak eğer toprağa alkol gelirse, onu içerden emerek zarar görebilir.
Son olarak; eğer çiçeklerin dünyasına adım atmak ve evinize doğadan renkli esintiler kazandırmak istiyorsanız, keyifli bakımı ile begonyalar, başlamak için iyi bir seçenektir.
Bu yazıyla ilgili henüz yorum yapılmamış.