Çinko, vücut için gerekli bir mineraldir ve bebekler, çocuklar, yetişkinler normal beslenme ile günlük olarak tavsiye edilen miktarı alırlar. Bu nedenle çinko eksikliği nispeten daha az görülen bir sorundur. Ancak, çinko içeren besin takviyeleri ve çinko içeren besinlerin çok tüketilmesi çinko zehirlenmesine yol açabilir. Çinko zehirlenmesi akut ve kronik olarak ikiye ayrılır. Akut çinko zehirlenmesi 30 dakika gibi kısa sürede mide bulantısı, baş ağrısı gibi belirtilere yol açarken kronik çinko zehirlenmesi ateş, kronik öksürük, nöbetler ile kendini gösterebilir.
Çinkonun Fonksiyonu
Çinkonun vücutta yaraların iyileşmesi, normal büyümenin devam etmesi, bağışıklık sisteminin normal çalışması gibi önemli görevleri vardır. Vücutta depolanan bir mineral olmadığı için her gün tavsiye edilen oranlarda gıdalar yoluyla alınması gerekir. Yetişkinlerde önerilen günlük doz 8-12 mg‘dır. Cinsiyete ve hamilelik gibi özel durumlara göre bu oranlar değişebilir.
Akut Çinko Zehirlenmesi
Gıdalar nedeniyle meydana gelen akut çinko zehirlenmesi etkisini kısa sürede gösterir. Bu tür zehirlenme ya yüksek oranda çinko içeren besinlerin ya da çinko takviyelerinin çok tüketilmesi sonucunda ortaya çıkar. Alınan yüksek miktarda çinko sindirildikten sonra 30 dakika içinde etkisini göstermeye başlar. Belirtileri; mide bulantısı, kusma, baş ağrısı, iştah kaybı, ishal ve mide ağrısıdır.
Kronik Çinko Zehirlenmesi
Kronik çinko zehirlenmesinin akut olandan farkı, aniden çok yüksek miktarda çinko alımı yerine uzun süreye yayılmış olarak günlük tavsiye edilen dozajın üstünde çinko alınması nedeniyle meydana gelmesidir. Çinkonun uzun dönemde yüksek tüketimi demir ve bakırın vücut tarafından emilmesini etkiler, bağışıklık fonksiyonunu zayıflatır, yüksek yoğunluklu lipoprotein seviyesini düşürür. Kronik çinko zehirlenmesinin belirtileri arasında; kronik öksürük, eklem ağrısı, ateş, düşük kan basıncı, nöbetler ve ağızda metalik bir tat gösterilmektedir. Çinko tüketimi normal seviyelerine düşürülmezse nörolojik hasara yol açabilir.
Çinko Zehirlenmesi ve Bakır Eksikliği
Günlük tavsiye edilen dozajın biraz üstünde çinko tüketimi uzun süre devam ederse kandaki bakır seviyesini düşürerek bakır eksikliğine yol açabilir. Aynı şekilde fazla çinko kandaki demir seviyesini de düşürür. Bakır eksikliği kendini; kansızlık, el ve ayaklarda hissizlik, halsizlik, yürüme güçlüğü, denge kaybı, uyuşma olarak belli edebilir. Önlem alınmazsa kalıcı felce kadar var ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.
Kaynaklar
- Office of Dietary Supplements: Zinc
- The American Journal of Clinical Nutrition; Zinc Toxicity
- The Merck Manuals Online Medical Library; Zinc; Larry Johnson
Bu yazıyla ilgili henüz yorum yapılmamış.