Kurutulmuş domates, mevsiminde domateslerin güneşte bekletilerek ya da fırında ısıtılarak kurutulmasıyla hazırlanan şifa dolu bir gıdadır. Yazın tam zamanı olan ‘sağlıklı domatesleri’ alıp, doğru yöntemde kurutarak, kışlık sofra seçeneklerinizi zenginleştirebilirsiniz.
Domates kurutmanın en ince ayrıntılarını yazımızda sizler için paylaştık.
Domatesler Ne Zaman Kurutulur?
Kış mevsiminde seralarda yetiştirilen domatesler, mevsiminde yetişenlere göre tatsız, kokusuz bulunmaktadır. Bunun en önemli nedeni, domatesin doğal ortamında yetişmesi için ihtiyaç duyduğu şartlardan yoksun olmasıdır. Domates uzun uzun güneşlenmeye ve yüksek sıcaklıklara ihtiyaç duyan bir meyve türüdür. Bu nedenle domatesi doğru zamanda tüketmek, gerçek domates lezzetini ve kokusunu almak için gereklidir. Yazın, mevsiminde yetişen domateslerden besleyicilik anlamında daha çok fayda alınabildiği gibi, ekonomik olarak daha makul fiyatlara satılmaktadır. Bu nedenle domates kurutmak için, yaz ayı domateslerini kullanmak doğru olacaktır.
Domates Kurutmanın Önemi
Domates Türk mutfağının önemli bir parçasıdır. Hem tazesi hem de kurutulmuşu yemeklerde sıklıkla kullanılır. Evlerde, kış hazırlığının olmazsa olmazı domates kurutmaktır. Ülkemizde çoğunlukla evlerde kış için mevsiminde domates kurutulur ve tüm kış boyunca, çorbalarda- yemeklerde kullanılmak üzere kullanılır.
Domates kurutulduğu zaman, daha yoğun ve hoş bir lezzeti olur. Evinizde kurutarak sakladığınız domates, ayrıca piyasada satılanlarla kıyaslanınca, daha doğal ve ekonomiktir. Tüm bu sebeplerden domatesleri yazın, tam mevsiminde ve lezzetindeyken seçerek, kış için kurutarak saklamak iyi bir seçenektir.
Hangi Tür Domatesler Seçilmeli?
Kurutulacak domateslerin seçiminde, genelde armut biçiminde olanlar daha çok tercih edilmektedir. Ancak her tür domatesi, kurutabilirsiniz. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli detay; domatesin sulu ya da kuru olma özelliğini ayırt etmektir. Diğerlerine göre daha kuru ve kalın olanlar, kuruma sırasında hacimsel olarak küçülecektir. Bu nedenle sulu domateslere göre kuru domatesler daha hızlı kuruyacaktır. Genel olarak çok solu domateslerin kurutma işlemi için tercih edilmediğini söyleyebiliriz. Bunun sebebi, daha az sulu domateslerin daha rahat kurutulabilmesidir.
Kurutmak için en sık tercih edilen domatesler; armut domates, çeri domatesi, İtalyan domatesi ve salçalık domatestir.
Domatesi Kurutma Yöntemleri
Domates kuruturken gerekenler; 5 kilogram domates ve 1 kase tuzdur.
Domates kurutmak, diğer sebzelere göre biraz daha ayrıntı isteyebilir. Başarılı bir kurutma işleminin olabilmesi için, ihtiyacınız olan nemsiz ve kuru bir ortamdır. Domates kuruturken en önemli kural, domateslerin küflenmesine izin vermemektir. Bu nedenle nemsiz bir ortamda kurutma işlemini yapacağınızdan emin olmalısınız. Bu şekilde domates kurutma işlemi kolaylıkla yapılabilmektedir. Domates kurutmak için evde kullanılan iki yaygın yöntem; güneşte kurutmak ve fırında kurutmaktır. Özellikle güneşte kurutma yöntemi, daha pratik bulunduğu için sıklıkla tercih edilmektedir. Buna ek olarak güneşte domates kurutmak, fırında kurutmaya göre daha sağlıklı bir yöntemdir.
- Güneşte Kurutmak
Genelde domates kurutmak için ideal tarihler Temmuz sonu ile Eylül başı olarak bilinmektedir. Fakat domateslerinizi mutlaka güneşte kurutacaksanız, seçmeniz gereken tarihler yaşadığınız iklime göre kesinlikle yaz mevsiminin en sıcak dönemlerine denk gelmelidir. Örneğin Ağustos ayı, domates kurutmak için oldukça ideal bir aydır. Ağustos ayında ülkemizin birçok yerinde nem seviyesi düşük olduğu gibi, sıcaklıklar da yüksek seyreder. Ülkemizde nemli bölgelerde (Karadeniz gibi) domates kurutmak pek mümkün değildir. Domatesin kuruması geciktiği için, maalesef küflenmeler olabilmektedir. Kısacası, domates kurutmak için ‘kuru bir iklime’ sahip olmak öncelikli özelliktir.
Güneşte domates kurutma işlemine başlamadan önce, domatesleri güzelce yıkamalısınız. İyice temizlenen domateslerinizi, daha sonra havluyla kurutmalısınız.
Domateslerin yeşil saplarını kesmek ve dik olacak şekilde ortadan ikiye bölmekle devam edebilirsiniz. Eğer domatesin boyutu büyükse üçe, dörde hatta altıya (büyüklüğüne göre)bölünebilir. Bu aşamada domatesin çekirdeğini olduğu gibi bırakmak ve kabuklarını da soymamak gerekiyor. Dilimlenmiş domateslerin üzerinde fazladan ıslaklık varsa, bunlar arındırılır. Ve bütün domates dilimleri tuzlanmalıdır. Aslında tuzlamak domatesi sulandırdığı için kurumasını geciktirmektedir. Ancak tam lezzetinde olması için domatesleri kuruturken tuzlamak iyi olacaktır. Kabuklu kısmın dışındaki tüm alanlar tuzlanmış olmalıdır.
Çok tuzlamak tadını çok keskin yapacağı için az miktarlarda tuzlamak daha doğrudur. Genelde tercih edilen ölçü dilimi, üzerine 1 çay kaşığı oranında tuz yedirmektir.
Domates Kuruturken Tuz Seçimi Nasıl Olmalıdır?
Domates kurutma işleminde sofra tuzu kullanılmasını tavsiye etmiyoruz. Kaya tuzu kullanmak daha iyi sonuçlar verecektir. Kaya tuzu, işlenmemiş doğal bir tuzdur ve dolayısıyla daha sağlıklı sonuçlar verir.
Nem kurutma özelliği olan bir zemine, domates kabukları altta kalacak şekilde dilimler sıra sıra yerleştirilir. Bezin plastik ya da naylondan olmamasına dikkat edilmelidir. Örtü, havlu ya da pişirme kağıdı kullanmak kurutma işlemi açısından uygun olacaktır. Tercihe göre örtü ya da bez yerine ızgaranın üzerine de dilimleri yerleştirilebilirsiniz. Yine de ızgaranın nem çekme özelliğinin olmadığı ve kıyasla bez kullanmanın bu açıdan daha avantajlı olduğunu belirtmekte fayda var. Ancak bir başka durum da ızgarada domates kuruturken, domates hem yukarıdan hem de aşağıdan hava alabilir. Bu da domatesin daha hızlı kurumasını sağlamaktadır (Izgarada kurutmayı tercih edenler, yere domates sularının dökülmesine önlem alarak bir havlu serebilirler)
Bir de ek olarak domates dilimlerinin birbirine çok yakın konulmaması, domateslerin küflenmemeleri açısından önemlidir. Domatesler güneşlendikleri ilk gün bünyelerindeki suyu salabilirler. Bezin yedeği varsa, birinci günden sonra dilimleri temiz başka beze yerleştirebilirsiniz. Bezin nem çekme özelliği nedeniyle, ikinci gün bez değişimi yapmak kurutmaya yardımcı olabilmektedir.
Domates dilimlerini yerleştirdikten sonra bol güneş alan bir yere domatesleri koymanız gerekiyor. İlk gün güneşlenen domatesler, gece olduğunda mutlaka içeriye alınmalıdır. Domatesler yavaş yavaş kurumaya başladıkça, dilimlerin yönlerini değiştirmek, her bölgelerinin güneşten yararlanmasını sağlamak iyi olacaktır.
Güneşte bekleterek domates kurutmak yaklaşık 5 ile 7 gün arasında sürmektedir.
- Fırında Kurutmak
Eğer yaşadığınız bölgenin iklim koşulları uygun değilse ya da evinizde domates kurutmak için yeterli bir ortam yoksa fırında da kurutabilirsiniz. Yapımı gayet kolay olan bu işlem için ihtiyacınız olan malzemeler aynıdır. Dilerseniz 5 kilogram domates yerine 2 ya da 3 kilogram alarak da kurutulmuş domates hazırlığına başlayabilirsiniz.
Domatesleri fırında kurutmak için, güneşte kurutulmaya hazırlanan domatesler aynı işlemlerden geçirilir. Fırında domates kurutmak için tuzlama aşamasını geçebilirsiniz. Bu sizin tercihinize kalmıştır. Kabuklu kısım fırın tepsisine yaslanacak şekilde yerleştirilir. Daha sonra fırın 70 ile 80 derece arasına ayarlanmalıdır. Fırına yerleştirilen domatesler, ortalama 9 ile 12 saat arasında kuruyacaktır. Her 2 saatte bir domatesleri kontrol ederek, -eğer fırın eşit derecede ısıtmıyorsa- yönlerini değiştirebilirsiniz. Sürenin sonuna yaklaştıkça, kuruyan domateslerin çıkarılması gerekmektedir.
Ek olarak belirtmekte fayda var. Fırında domates kurutma yöntemi, ekonomik açıdan pek uygun değildir. Saatlerce fırının çalışması aylık faturaya yüklü bir şekilde yansıyacaktır. Bu nedenle imkanınız varsa en ideali, domatesleri güneşte kurumaya bırakmaktır.
Domateste Kararma Olursa…
Çok fazla güneşte bekleyen domateste kararma olabilir. Bunun dışında, kurutulmaya bırakılan domateslere yağmur temas ederse ya da nemli ortama maruz kalırsa, yine kararma olacaktır. Kısacası, domatesin geç kurumasına sebep olacak bütün durumlar, domatesin kararmasıyla sonuçlanabilir.
Kuruyan Domatesleri Saklamak
İyi bir şekilde kurumuş olan domatesler, temiz bir beze sarılıp serin bir yerde güvenle saklanabilir. Başka bir seçenek de kurumuş domateslerinizi cam kavanozlarda saklamaktır. Hatta dilerseniz cam kavanozların içerisine, kuru defne yaprağı, karabiber taneleri ve kişniş ilave edebilir; biraz da doğal zeytinyağı ekleyebilirsiniz. Cam kavanozunuzu saklarken, kapağının sıkıca kapandığından emin olunuz.
Kuruttuğunuz domatesleri kış boyunca öğünlerinizde bol bol tüketiniz.
Kurutulmuş Domatesin Sağlığımıza Faydaları
Özellikle güneşte kurutulmuş domates, mineral deposu olarak bilinmektedir. Kurutulmuş domates, potasyum ve magnezyum kaynağı gıdalar arasında en çok tavsiye edilendir. Potasyumun, vücutta sinirsel dengeyi sağladığı biliniyor. Potasyum vücudumuzdaki elektrolit oranını dengeliyor. Magnezyumun faydası ise, onlarcadır. Başta kas ve kemik sağlığımız olmak üzere, solunum yolları, kalp sorunları ve depresyona karşı oldukça etkilidir. Ayrıca magnezyum vücudumuzdaki enerji yakıtı gibidir. Ortalama 1 su bardağı kadar magnezyum, kadın ve erkeklerin günlük magnezyum ihtiyacının birçoğunu karşılayabilir.
Güneşte kurutulan domates bunların dışında; demir, manganez, fosfor, bakır, K vitamini ve B3 vitamini içermektedir.
Kurutulmuş Domatesleri Sofrada Nasıl Kullanılırız?
Kurutulmuş domatesler lezzet açısından birçok yemekle uyumlu olabilecek, hatta kahvaltılık olarak da değerlendirilebilecek bir gıdadır. Kış boyunca, tencere yemeği olarak hazırladığınız tüm yemeklerin yanında, salatalarda ve mezelerde kullanabilirsiniz. Özellikle bakliyatların yanında enfes bir eşlikçidir. Domates kuruları haşlandıktan sonra, rondodan çekilerek, sağlık deposu domates çorbaları yapılabilir. Kahvaltıda lor peyniriyle karıştırılarak ve üzerine zeytinyağı dökülerek ekmekle tüketilebilir. Küp küp (minik boylarda) kesilerek ekmek hamuruna koyulur ve domatesli ekmekler yapılabilir. Ayrıca pilavlarda, makarnalarda da domatesli tarifler çoğaltılabilir.
Sizin damak tadınıza uyacak birçok şekilde, kurutulmuş domatesli tarifleri artırabilirsiniz.
Kurutulmuş Domates Dolması Tarifi
Kurutulmuş domateslerinizi haşlayın. Dolma içini hazırlamak için ince ince doğranmış soğan ve sarımsağı yağda güzelce kavurun. Ardından salça ekleyin. İçerisine temizlenmiş pirinci de ilave ettikten sonra, 2 bardak kadar sıcak su, arzu ettiğiniz baharatları ve tuzu ekleyin. Pişmeye bırakın.
Pişen harcı, domateslerin içerisinde yerleştirin. Ancak bir miktar boşluk kalmasına mutlaka dikkat edin. Dolmaları yerleştirirken, ağız kısımları diğerinin altına gelecek şekilde dizin. Daha sonra üzerlerini geçecek kadar kaynar su ekleyin. Bu şekilde 20 dakika kadar pişirdikten sonra, yemeğinizi ılık şekilde servis edin.
Bu yazıyla ilgili henüz yorum yapılmamış.