Fazla Uykunun Zararları

Fazla Uykunun Zararları

Düzenli ve kaliteli bir uyku sağlığımız açısından gerekli. Ancak ihtiyacımızdan fazla uyumak diyabet, aşırı kilo alma, kalp hastalıkları ve diğer rahatsızlıklara yakalanma riskini arttırıyor. Araştırmalar fazla uykunun ana nedeni olarak depresyona işaret ediyor.

Ayrıca sosyoekonomik düzeyi düşük olanların gerekli sağlık hizmetlerine ulaşması daha zor olduğu için fazla uykunun sebebi olabilecek hastalıkların teşhisi ve tedavisi konusunda yaşanan sıkıntılar fazla uykunun bu grupta daha çok görülmesine neden olmakta.

Tıpta “Hipersomni” adı verilen fazla uyku kişilerde gün boyu devam eden uyku hali yaratıyor ve bu uyku kısa sürelerle yapılan şekerlemeler ile ortadan kalkmıyor. Aynı zamanda gece uyku süreleri 10-12 saati bulabiliyor. Hipersomi sorunu olanların en belirgin şikayetleri kaygılı ruh hali, enerji azlığı ve unutkanlık.

Tıbbi bir sorun olan fazla uykunun diğer sebebi ise uyku apnesi. Uyku apnesi uyku kalitesini düşürdüğü için kişi yataktan dinlenmiş olarak kalkmıyor ve gün boyu yeniden uykuya ihtiyacı oluyor. Alkol, belirli ilaçların kullanımı gibi bazı özel durumlarda uyku süresini uzatan etkenler arasında.

ABD’de 9000 kişi üzerinde yapılan bir araştırmayla diyabet ile fazla uyku arasında bir bağlantı olduğu bilimsel olarak belirlenmiş. Araştırmada günde 9 saat ve üzeri uyuyanların diyabete yakalanma riskinin %50 oranında arttığı tespit edilmiş. Bu risk aynı zamanda günde 5 saatten daha az uyuyanlar içinde geçerli.

Fazla uykunun araştırmaya dayalı bir diğer zararı ise obeziteye yol açması. Yapılan araştırmalar günde 10 saatten daha fazla uyuyanların 6 yıl içinde obez olma olasılığının günde 7-8 saat uyuyanlara göre %21 oranında arttığını gösteriyor.

Fazla uyku beyindeki serotonin gibi bazı kimyasal maddeler üzerinde etki yarattığı için baş ağrısına neden olabiliyor. Gün içinde aralıklarla uyuyanların gece saatlerindeki uyku düzenleri bozulduğu için baş ağrısı yaşama ihtimalleri artıyor.

Depresyon genellikle uyku düzenin bozulmasına ve kişinin daha az uyumasına neden olmakla birlikte depresyon şikayeti olanların %15’i daha fazla uyku uyuyor. Uyku düzeninin korunması depresyon tedavisinde önemli bir faktör olduğu için fazla uyumak depresyonun daha da kötüleşmesine yol açabiliyor.

Yine ABD’de 72 bin kadın üzerinde yapılan bir araştırmaya göre günde 11 saat ve üzeri sürelerde uyuyan kadınların kalp hastalıklarına yakalanma riski normal uyuyanlara göre %38 daha fazla. Araştırma uyku ve kalp arasındaki bağlantıyı tam olarak ortaya koymasa da riskin arttığı belirtiliyor.

Uyku Süresini Uzatmanın Yol Açtığı Sorunlar

Yaşam boyunca ihtiyaç duyulan uyku miktarı değişebilir. Bu durum; yaşa, aktivite düzeyine, genel sağlık ve yaşam tarzı alışkanlıklarına bağlıdır. Örneğin, stres veya hastalık dönemlerinde uyku ihtiyacının arttığını hissedebilirsiniz. Fazla uyumak, depresyonla bağlantılı değilse genellikle tıbbi bir soruna işaret eder. Ayrıca, birkaç gün çok fazla uyumak önemli bir problem değildir; her gün fazla uyumak tıbbi bir durumdur.  Uyku ihtiyaçları zamana ve kişiden kişiye farklılık gösterse de uzmanlar yetişkinlerin her gece 7 ila 9 saat arasında uyumalarını tavsiye ediyor.

Fazla uyumanın yol açtığı temel sorunlar şöyle sıralanabilir;

  • Depresyon,
  • Diyabet,
  • Obezite,
  • Baş ağrısı,
  • Sırt ve boyun ağrıları,
  • Kalp hastalıkları,
  • Sürekli uyku hali,
  • Halsizlik ve yorgunluk,
  • Uyuşukluk,
  • Her an dinlenme ihtiyacı.

Fazla uyumanın yol açtığı sorunlarla ilgili daha detaylı bilgiler paylaşalım;

Beyin sağlığı: Zamana ve ışığa bağlı bir vücut döngümüz var. Bu bizim biyolojik saatimizdir. Uyuduğumuz halde hormonlarımız hala işlev görür ve uyku süresi uzarsa bu işlevlere bağlı olarak bazı yan etkilere yol açar. Bu hormonların bir kısmı enerjimiz ile ilgilidir. Bu döngünün dengesi bozulduğunda fazla yorulmamıza sebep olabilir. Diğer sebepler, ruhsal sağlık ile ilgilidir. Depresyon gibi problemler, zihinsel sağlık sorunlarına neden olabilir. Bu faktörler, aşırı uyumanın beyin üzerindeki etkisinin dolaylı nedenleridir. Uzun süre yatakta kalmak obezite ve diyabete de neden olabilir ve her ikisi de beyni olumsuz etkileyen sorunlardır.

Hafıza: Çok fazla uyumak hafıza üzerinde doğrudan ve dolaylı yan etkilere sahiptir. Aşırı uyuyan kişilerin uyku kalitesi düşüktür. Bu da beyinde “beta” olarak adlandırılan proteinler geliştirebilir. Bu durum, hafızayı zayıflatmasının yanı sıra bilişsel işlevi de olumsuz etkiler.

Baş ağrısı: Baş ağrısı eğilimi bazı insanlarda bir hafta sonu veya tatil günlerinde her zamankinden daha fazla uyumak, baş ağrısı sebebi olabilir. Araştırmacılar, uzun uykunun, beyinde serotonin de dahil olmak üzere belirli nörotransmiterler üzerinde olumsuz etkileri olduğunu düşünüyor. Gündüzleri çok fazla uyuyan ve gece uyku düzenini bozan kişiler de sabahları baş ağrısı yaşayabilirler.

Boyun ve sırt ağrıları: Yatakta uzun süre kalmaya bağlı olarak boyun ve sırt ağrıları yaşamak olası bir durumdur. Doktorlar, bu tür ağrılarda belli bir aktivite düzeninin bozulması veya daha fazla uyumak gibi nedenleri değerlendirmektedir. Bu sorunlarda kullanılan yastık ve yatağın da etkisi olduğunu unutmamak gerekiyor.

Depresyon: Genellikle uykusuzluğa yol açsa da depresyondaki kişilerden bazıları daha fazla uyumaya eğimlidir. Bu durum, bağlantılı olarak depresyonun etkilerini daha da artırabilmektedir. Depresyon tedavisi ile uyku alışkanlıklarının düzenlenmesi doğru orantılıdır. Bu sebeple daha fazla uyumak, depresyonu tetikleyen bir durum olarak değerlendirilmektedir.

Sirkadyen ritim (vücut saati): 24 saatlik bir döngüde vücudun kimyasal ve hormonal üretimini ve metabolizmasını düzenleyen sirkadyen ritim, zamanında uyuyup, zamanında uyanmayı sağlar. Aşırı uyku, vücut saatini bozar. Biyolojik saatlerimiz; fiziksel, zihinsel ve davranışsal değişikliklerle sonuçlanan 24 saatlik bir döngüdür. Normalden daha uzun süre uyuyarak, farkında olmadan sirkadiyen ritmi bozmuş oluyoruz. Uyuşukluk ve yorgunluk da, bu uyku döngüsünün bozulması ile bağlantılıdır.

Uzmanlar, sağlıklı bir uykunun 7 ila 9 saati geçmemesini tavsiye ediyor. Her gün aynı saatte uyuyup, uyanmak da bu anlamda önemli bir öneridir. Uyumadan önce kafein ve alkolden uzak durmak gerekiyor. Düzenli egzersiz yapmak, yatak odasında rahat ve ferah bir ortam sağlamak gereğinden fazla uyumanın önüne geçebilir.

Neden Gereğinden Fazla Uyunur?

Tüm gün yorulan veya birkaç gündür yeteri kadar uyuyamamış insanlar bazı günler gereğinden fazla uyuyabilir. Bu doğal karşılanabilir. Bu yorgunluğu atmak için gündüz kısa uyuklamalar yerine tam bir gece uykusu gerekir.

Peki, fazla uyumanın sebepleri nelerdir?

Obstrüktif uyku apnesi: Uyku kalitesini düşüren ve gece sık uyandıran obstrüktif uyku apnesi, dinlenmiş olarak kalkılamadığı için gün boyu uyku ihtiyacı doğurur. Uyku apnesi, uyku sırasında anlık olarak nefesin kesilmesine yol açan bir bozukluktur ve uyku ihtiyacının artmasına neden olur. Çünkü normal uyku döngüsünü bozar.

Alkol: Alkollü içecekler sarhoşluk vererek gereğinden fazla uyumaya yol açar. Vücuda verdiği zararların dışında fazla uyutma yoluyla diğer hastalıklara da davetiye çıkarır. Her gün alkol alarak uyuyan kişiler, büyük sağlık problemlerine karşı risk altındadır.

İlaçlar: Bazı hastalıklar sebebiyle kullanılan ilaçlar, uyku süresini uzatabilir. Fazla uyumak belirli reçeteli ilaçlardan kaynaklanıyorsa, bu maddelerin kullanımını azaltmak veya bu ilaçları kesmek sorunu çözebilir.

Hastalıklar: Aşırı uyku hali önemli bir sağlık sorunundan kaynaklanabilir. Örneğin, hipotiroidizm, aşırı uykuya yol açabilir. Başka bir ifade ile sağlığınız bozulmuşsa, uyku düzeniniz de bozulmuş olabilir.

Tabi ki, fazla uyuyan herkesin uyku bozukluğu yoktur. Aşırı uyumanın diğer olası nedenleri bazı maddelerin kullanımı da olabilir. Ayrıca sadece çok uyumak isteyen insanlar da var. Aşırı uyuma sorunu için mutlaka doktor tavsiyesi alınmalıdır.  Bu duruma sebep olabilecek tıbbi durumlar araştırılmalıdır. Uzmanlar, fazla uyumaya karşı vücudu ve alışkanlıkları normal uyku düzenine zorlamayı tavsiye ediyor!

Fazla Uyku (Hipersomnia) Nedir?

Tıp dilinde “hipersomnia” olarak bilinen fazla uyku sorunu, günde 10 ila 12 saat uyuyan kişileri ifade eder. Gün boyu devam eden uyku hali ortaya çıkaran hipersomnia, gün içinde kısa sürelerle uyuklamalarla devam eder. Bu problem, vücut enerjisi düşüklüğü, kaygılı ruh hali ve unutkanlık gibi belirtilerle kendini gösterir.

Hipersomniadan muzdarip insanlarda aşırı uyku aslında bir tıbbi bozukluktur. Bu sorun, gün boyu uykusuzluktan muzdarip olunmasına sebep olur. Genellikle uyuklama seansları ile atlatılamaz. Ayrıca, geceleri de uzun süre uyumalarına yol açar. Hipersomnia hastalarının çoğu, neredeyse sürekli uyku ihtiyacının bir sonucu olarak anksiyete ve hafıza problemleri ile de karşılaşabilirler.

Fazla Uyku Hakkında Araştırmalar

  • Amerika’da 9 bin kişi ile yapılan bir araştırmaya göre, diyabet ile fazla uyku arasında bağlantı olduğu bilimsel olarak kanıtlanmıştır. 9 saat veya daha fazla uyuyanların diyabete yakalanma riski yüzde 50 daha fazla çıkmıştır. Beş saatten daha az uyuyanlarda da diyabet riski belirlenmiştir
  • Fazla uyku ile obezite arasındaki bağlantıya ilişkin bir araştırma, günde 9-10 saat veya daha fazla uyuyanların 6 yıl içinde obez olma olasılığının, günde 7 ila 8 saat uyuyanlara göre yüzde 21 oranında daha fazla olduğunu ortaya koymuştur. Uyku ve obezite arasındaki bu ilişki, egzersiz yapıldığında bile aynı oranda kalmıştır.
  • Obezite ile ilgili diğer bir araştırmada da, her gece 9 ila 10 saat uyuyan kişilerin araştırma süresince 5 kilo alma eğiliminin, uyku düzeni olan kişilere oranla yüzde 25 daha fazla olduğu gözlenmiştir.
  • Fazla uyumak ve obezite arasındaki bağlantıyı tespit etmek için yapılan başka bir araştırmada da, 8 saatten fazla uyuyan kişilerin glikoz toleransının, normal sürelerde uyuyan insanlara göre 2 kat daha fazla zarar gördüğü belirlenmiştir.
  • Fazla uyku, genellikle depresyon ile karakterize bir sorun olarak bilinir. Depresyon, uyku düzenini bozarak, bazı kişilerde daha fazla uyuma gibi yan etkiler ortaya çıkarır. Araştırmalara göre, depresyon şikâyeti olanların yüzde 15’i daha fazla uyuyor. Ayrıca, fazla uykunun depresyonu daha da şiddetlendirebileceği belirtiliyor.
  • 2014 yılında yetişkin ikizlerle gerçekleştirilen araştırmada, fazla uyuyanlar daha fazla depresyon riski ile karşı karşıyadır. Depresyon belirtisi oranı; 7 ila 9 saat uyuyanlarda yüzde 27, 9 saatten fazla uyuyanlarda yüzde 49 olarak belirlenmiştir.
  • 2013 yılında Kore’de yapılan araştırmada, 7 ila 8 saat uyuyan kadınların hamilelik oranlarının, 9 ila 11 saat uyuyanlardan daha yüksek olduğu ortaya çıkmıştır. Bu durumun değişen hormonal düzen ve adet döngüleri ile bağlantılı olduğu düşünülmektedir.
  • 2012 yılında yaşlı kadınların katıldığı bir araştırmada, 9 saatten fazla uyuyan kadınların beyinlerinde 6 yıl içinde işlevsizlik ortaya çıkmıştır.
  • Amerika’da 72 bin kadınla gerçekleştirilen bir araştırmada, 11 saat ve daha fazla uyuyanların kalp hastalıklarına yakalanma riski, uyku düzeni olan kadınlara oranla yüzde 38 daha fazladır. Uyku ile kalp sorunları arasında tam olarak bir bağlantı kurulamasa da, araştırmalar, fazla uyuyan kişilerde kalp hastalıklarının daha sık görüldüğünü ortaya koymuştur.
  • Üç bin kişi ile yapılan bir diğer araştırmada da, her gece 8 saatten fazla uyuyanların kalp hastalıkları geçirme riskinin daha fazla olduğu belirlenmiştir. Buna göre, aşırı uyuyanların anjin riski 2 kat, koroner arter hastalığı riski de 1,1 kat daha yüksek çıkmıştır.
  • Beyindeki serotonin gibi bazı kimyasal maddeler üzerinde olumsuz etkileri olduğu belirlenen fazla uyku, baş ağrısına neden olabilmektedir. Araştırmalar, gün içinde aralıklarla uyuyanlar ve uyku süresini uzatanlarda daha fazla baş ağrısı geliştiğini ortaya koyuyor.
  • Gereğinden fazla uyuyan 60 ila 70 yaşlarındaki erkek ve kadınların katıldığı diğer bir araştırmada, normal sürelerde uyuyan aynı yaş grubundaki insanlara göre kavrama ile ilgili beyin fonksiyonlarında düşüş gözlenmiştir. Araştırma sonucuna göre, kavrama yeteneğinin azalması, beyin fonksiyonlarının tam olarak yerine getirilememesi sonucu hafıza kayıplarına da yol açabilmektedir.
  • Birden fazla araştırma, gece 9 saat ya da daha fazla uyuyan insanların, 7 ila 8 saat uyuyan insanlardan daha yüksek ölüm oranlarına sahip olduğunu göstermiştir. Bu korelasyon için belirli bir sebep açıklanamamıştır; ancak araştırmacılar, depresyonun ve düşük sosyo-ekonomik durumun da uzun süre uyuma ile ilişkili olduğunu kanıtlamıştır. Bu faktörlerin, çok fazla uyuyan insanlarda gözlenen mortalite (ölüm hızı oranı) artışına bağlı olabileceği düşünülüyor.
  • 2010 yılındaki bir araştırmada, gereğinden fazla veya az uyumanın erken ölüm riskini artırdığı anlaşılmıştır. 1 milyon 383 bin katılımcı ile gerçekleştirilen araştırmada, uyku düzeni olmayanların 1,3 oranında daha fazla ölüm riski taşıdığı belirlenmiştir.
  • Fazla uyku, sosyo-ekonomik düzeyi düşük olan insanlarda daha sık rastlanan bir sorundur. Araştırmalara göre, bu gruptaki insanlar gerekli sağlık hizmetlerine ulaşmakta zorlandığı için fazla uykunun yol açtığı hastalıklardan daha çok etkileniyor.

Referanslar

Bu yazıyla ilgili henüz yorum yapılmamış.

Bir cevap yazın