Güneş Çarpması Belirtileri

Güneş çarpması, sıcak çarpmasının bir çeşididir ve şiddetli güneş ışığına uzun süre maruz kalındığında görülür. Çok ciddi bir durum olan güneş çarpması, vücut sıcaklığının tehlikeli bir şekilde yükselmesi ve vücudun kendi sıcaklığını düşürememesi demektir. Eğer şiddetli güneş ışığına uzun bir süre maruz kaldıysanız ve güneş çarpması belirtileri gösteriyorsanız lütfen acilen bir doktora başvurunuz.

Güneş Çarpmasının Belirtileri Nelerdir?

1. Yüksek vücut sıcaklığı: Güneş çarpmasının en belirgin özelliği vücut sıcaklığının 40 santigrat dereceye (104 Fahrenhayt) veya daha yüksek bir sıcaklığa erişmesidir. Şiddetli güneş ışığına uzun süre maruz kalınması veya çok sıcak bir ortamda fiziksel aktiviteler yapılması vücut sıcaklığını arttırabilir.
2. Baş Dönmesi ve Sersemlik: Yüksek sıcaklık, merkezi sinir sistemi de dahil olmak üzere vücudu pek çok yönden etkileyebilir. Bu nedenle kişi hareket ettiği veya etrafındaki cisimlerin döndüğü hissine kapılabilir. Yüksek sıcaklığın vücut fonksiyonlarını olumsuz etkilemesi bazen bilinç kaybına ve hatta komaya bile sebep olabilir.
3. Terleyememe: Güneş çarpması durumunda vücut sıcaklığı çok yükselse bile derinin kuruluğu gözlemlenebilir. Vücut terleyemediğinden kendi sıcaklığını düşürmede başarısız olabilir.
4. Kalp çarpıntısı: Güneş çarpmasında nabız çok hızlanabilir veya çok yavaşlayabilir. Bu, kalbin, vücudun soğumasına yardımcı olmak için verdiği bir tepkiden kaynaklanmaktadır.
5. Akli bozukluklar ve davranışlardaki değişimler: Güneş çarpması sonucu zihinsel problemler ve davranışlarda anormallikler görülmesi yaygın bir semptomdur. Güneş çarpmasına maruz kalan bir bireyin bilinci bulanıklaşabilir, konuşurken telaffuzda hatalar yapabilir, zaman ve yer mefhumları belirsizleşebilir, asabilik gösterebilir ve hatta nöbet geçirebilir.
6. Güneş Çarpmasının diğer bazı belirtileri aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Zonklama şeklinde hissedilen baş ağrısı 
• Kaslarda güçsüzlük ve/veya kramp
• Mide bulantısı
• Kusma
• Hızlı nefes alıp verme
• Deride kırmızılaşma

Güneş Çarpma Riskini Etkileyen Faktörler Nelerdir?

Hava sıcaklığı 26 santigrat derece (79 Fahrenhayt) ve üzeri olduğunda güneş çarpma riski artmaktadır. Bu nedenle hava durumu raporlarına dikkat edilmelidir. Unutulmamalıdır ki güneşin altı, gölge yerlerden daha sıcak olacaktır. Diğer risk faktörleri şöyle sıralanabilir:

• Yaş, güneş çarpması riskini etkileyen faktörlerden biridir. 75 yaş üzeri bireyler ve 4 yaş altı çocuklar sıcaklık değişimlerine daha yavaş adapte olurlar.

• Susuzluk

• Kalp, akciğer, böbrek rahatsızlıkları gibi kronik rahatsızlıkları olanlar

• Diyabet hastaları, sıcak hava dalgalarından normal bireylere göre daha fazla etkilenebilmektedirler.

• Akıl sağlığı bozuk olanlar

• Fiziksel anlamda zorluğu olan işlerle veya hobilerle uğraşanlar. Askerler, atletler, inşaat işçileri vb.

• Alkol kullanımı

• Normalin altında veya üzerinde kiloda olanlar

• Yüksek kan basıncına sahip olanlar

• Nerede yaşadığınız da sıcaktan etkilenmenizde bir faktördür. Şehirlerde yaşayan insanlar, yolların ve binaların gün içerisinde depoladığı güneş enerjisine akşam saatlerinde de maruz kalırlar.

• Güneş yanıkları

• Yüksek ateşe neden olabilecek bir rahatsızlığa sahip olanlar

• Dar ve rahatsız kıyafetler giymiş olanlar

• Rüzgarın ve hava akımlarının yetersiz olduğu yerlerde bulunanlar

• Antihistaminikler, diyüretikler, beta blokerlar, antipsikotikler gibi bazı ilaçları kullananlar

• Uyuşturucu haplar 

Güneş Çarpması Tedavisi

Eğer kendinizde veya etrafınızdakilerde güneş çarpması belirtileri görüyor ve güneş çarpmasından şüpheleniyorsanız, acilen bir doktora başvurunuz.

Güneş çarpması kesinlikle ciddiye alınmalı ve önemli bir tıbbi vaka olarak görülmelidir. Güneş çarpması teşhisinin erken yapılması da önemlidir. Güneş çarpmasının başlıca tedavisi vücut ısısını düşürmektir. Hastanın üzerindeki ağır kıyafetler çıkartılmalı ve vücut ateşini düşürmek için hastaya soğuk su ile banyo yaptırılmalıdır. Vücudu soğuk havlulara sarılmalıdır. Aynı amaçla buz torbaları da kullanılabilir. Eğer su kaynaklarınız sınırlı ise baş ve bilekler öncelikle soğutulması gereken yerlerdir. Hasta gölge ve serin bir ortama alınır. Mümkünse bir gazete, yelpaze veya vantilatörle hava akımı yaratılarak serinlemesi sağlanır. Hastanın bacakları hafifçe yukarıya kaldırılarak kanın başa doğru akışı kolaylaştırılır. Aynı nedenden dolayı kol ve bacak gibi uzuvlara hafifçe masaj da yapılabilir.

İkinci olarak, eğer hastanın bilinci yerinde ise, hastaya su kaybına karşın su ya da elektrolit sıvı içirilmesi gerekir. Sıvı kaybının aşırı olduğu vakalarda damardan sıvı verilmesi gerekebilir. Ateş düşürüldükten ve dehidrasyon tedavi edildikten sonra doktor, diğer belirtilerin tedavisi için ilaç da verebilir.

Güneş çarpmasının basit önlemler sayesinde engellenebileceği unutulmamalıdır. Güneş altında ve aşırı sıcak ortamlarda bulunmaktan kaçınılmalıdır. Yaz aylarında kişi susamasa bile mutlaka bolca su içmeyi hatırlamalıdır. Aşırı sıcaklarda fazla hareketten kaçınılmalı ve sıcağa uygun giyinilmelidir.

Güneş Çarpmasından Nasıl Korunulur?

Aşağıda güneş çarpması ve sıcak çarpması gibi rahatsızlıklardan nasıl korunulabileceğini sizler için sıraladık.

• Fiziksel egzersizler yapmadan önce, yaparken ve yaptıktan sonra bolca su için. Yine güneş altında veya sıcak bir ortamda uzun süre kalacaksanız su tüketmeyi ihmal etmeyin. Su içmek için susamayı beklemeyin. Eğer çokça terliyorsanız, susuzluğunuz gidermeye yetecek olandan biraz daha fazla su içmeye gayret gösterin.

• Günün en sıcak saatlerini, güneş ışığından uzak, serin bir yerde geçirin.

• Yeni bir iklimle veya farklı hava koşullarıyla karşı karşıya kaldıysanız, ya da yaz ayları henüz başladıysa, yeni koşullara uyum sağlayabilmesi için vücudunuza zaman tanıyın. Vücudunuz yeni hava koşullarına alıştığı zaman daha işlevsel bir şekilde yüksek sıcaklıklılara adapte olacaktır.

• Eğer uzun mesafe koşucusu ya da bisikletçisi iseniz ve güneşli bir günde, sıcak bir havada yarışacağınızı biliyorsanız, antrenmanlarınızı da hava güneşli ve sıcakken yapmalısınız. Bu vücudunuzun ısıya alışmasına yardımcı olacaktır. Antrenman yaparken de bolca su tüketmeyi ihmal etmeyin ve vücudunuz sıcaklıklara alışana kadar antrenmanlarınızda aşırıya gitmeyin.

• Güneş altında çok fazla vakit geçirmemeye özen gösterin.

• Özellikle güneşli havalarda açık alanda çalışıyorsanız geniş kenarları olan şapkalar kullanmanızda fayda vardır. Baş kısmı güneş çarpmasına hassasiyeti olan bir bölgedir.

• Sıcak havalarda açık renkli, bol, rahat ve hafif kıyafetler tercih edin. Pamuklu kıyafetlerin, dışarıdan içeriye hava geçişlerine müsaade etmeleri ve terin buharlaşabilmesine olanak tanımaları dolayısıyla tercih edilmelerinde fayda vardır.

• Pencereleri açabilir, hava akımını arttırmak için vantilatörler kullanabilirsiniz.

• Sıcak havalarda hafif yiyeceklerle aşırıya kaçmadan beslenin ve alkol alımını sınırlandırın. Egzersiz öncesinde, egzersiz yaparken ve egzersizin hemen sonrasında alkolden uzak durun. Alkol, tükettiğinizden daha fazla sıvıyı kaybetmenize neden olur.

• Sıcak ve nemli havalarda, özellikle gün ortasında efor gerektiren işlerden olabildiğince uzak durmaya çalışın.

• Sıcak havalarda egzersiz yapmak zorundaysanız, vücudunuzun sıcak havaya adapte olmasını sağlayabilecek bir tempo yakalayın. Egzersizlerinize kısa süreli antrenmanlar yaparak başlayabilir ve en az iki hafta boyunca antrenman süresinizi kademe kademe arttırabilirsiniz. Efor gerektiren egzersizlerinizi sabah erken ya da akşam üstü, havanın çok sıcak olmadığı saatlerde yağabilirsiniz. Her yarım saatte bir gölgede beş ila on dakika kadar dinlenebilirsiniz. Aşırı yorgunluk belirtileri göstermeye başlarsanız temponuzu düşürebilirsiniz.

• Doktorunuza aldığınız ilaçların vücut sıcaklığına bir etkilerinin olup olmadığını sorabilirsiniz. Eğer böyle ilaçlar kullanıyorsanız, sıcak havalarda efor gerektiren işlerinizi sınırlandırabilir ve su tüketiminize özellikle önem verebilirsiniz.

• Vücut sıcaklığının aşırı yükselişinden kaynaklı hastalıkların belirtilerini fark edebilmeniz önemlidir. Unutmayınız ki bu semptomlar birdenbire ortaya çıkabilecekleri gibi, günler içerisinde, zamanla da belirebilirler.