Hamilelikte Hipoglisemi

Hamilesiniz ve sık sık başınız dönüyor, elleriniz titriyor, aniden ter mi basıyor? Kısacası kan şekeriniz mi düşüyor? Endişelenmeyin. Hamilelikte hipoglisemi (kan şekeri düşüklüğü) anne adayları arasında sıklıkla rastlanılan bir durumdur. Diyabetli kadınlarda daha fazla görülmekle beraber, geçmişte şeker sorunu yaşamayan kadınlarda da teşhis edilebilir.

Peki hamilelikte hipoglisemi neden kaynaklanır, belirtileri nelerdir? Hipoglisemi bebeğe zarar verir mi? Hamilelikte kan şekeri düşüklüğü nasıl kontrol edilir? Gestasyonel diyabet doğum sonrasında geçer mi?

Hipoglisemi Nedir?

Hipoglisemi, düşük kan şekeri anlamına gelen tıbbi bir terimdir; genellikle, kan şekeri değerinin alt sınır sayılan 50 mg/dl’nin altına düşmesi olarak kabul edilir. Vücudun yeterli enerjiyi alamaması anlamına gelir.

Hipoglisemi Belirtileri Nelerdir?

Hipogliseminin hafif belirtileri, açlık, solukluk, konsantrasyon bozukluğu, huzursuzluk, çarpıntı hissi, bulantı, terleme ve titreme olarak sayılır.

Orta şiddetli belirtiler arasında bulanık görme, baş ağrısı, karın ağrısı, çarpıntı, sinirlilik, soğuk terleme, uyuşukluk, konuşma güçlüğü ve uykuya eğilim yer alır.

Ağır belirtiler ise şuur kaybı ve bayılma noktasına varabilir; kasılma, konvülsiyonlar ve şoka eğilim görülebilir.

Hamilelik sırasında bu belirtilerle karşılaşan kadınlar derhal doktora gitmelidir. Hafif belirtiler görüldüğünde önlem alınmaması halinde, semptomların ağırlaşabileceğini unutmamak gerekir.

Hamilelikte Hipoglisemi Neden Olur?

Hamilelik sırasında yaşanan hipogliseminin sebepleri kişiden kişiye değişmekle beraber şöyle sıralanabilir:

Diyabet: Hamilelikte kan şekeri düşüklüğünün en yaygın sebebi diyabettir. Diyabetli anne adaylarının hipoglisemi yaşama ihtimali yüksektir. Diyabetliler, hamileliklerinin farklı dönemlerinde hiperglisemi ve hipoglisemi (yüksek kan şekeri) yaşayabilirler. Yüksek kan şekeri (hiperglisemi), hem vücudun doğru seviyede insülin üretemediği Tip 1 diyabetten, hem de insülin direncinden kaynaklanan Tip 2 diyabetten kaynaklanıyor olabilir.

Düşük kan şekeri (hipoglisemi) ise bir şeker hastasının ilaçlarını kullanmaması veya yeterli beslenememesi sonucunda ortaya çıkar. Diyabetli kadınlar, hamilelikteki hormonal ve diğer değişimler sonucunda kan şekeri düşüklüğü yaşayabilir. Bu nedenle, diyabetli anne adaylarının dengeli beslenmeleri ve hamilelikleri boyunca kan şekeri seviyelerini düzenli olarak takip etmeleri hayati önem taşır.

Gestasyonel Diyabet (Gebelik Diyabeti): Geçmişte diyabet tanısı konmamış bir anne adayında gebelik sırasında tespit edilen kan şekeri düzensizliğine gestasyonel diyabet denir. Bu durum, vücudun hamilelik sırasında glukozu düzenleme ve metabolize etme şeklinde değişiklikler yaşandığı için ortaya çıkar. Hamilelik sırasında anne adayları kandaki şekeri düzenleyen insülin hormonuna daha fazla ihtiyaç duyar. Plasenta daha fazla glukoz üretir ve insülin ihtiyacı artar. Kişiye özgü bazı faktörler ve hormonal değişikliklerle bir araya geldiğinde, bu durum bazı gebeliklerde vücudun kan şekerini düzenlemesini zorlaştırır.

Araştırmalara göre, kadınların yaklaşık yüzde 9’u hamilelik sırasında hormonal değişimler, insülin direnci, yeterince insülin üretememe veya gebeliğin vücut üzerinde artan talepleri nedeniyle gestasyonel diyabet geliştirebilir.

Hamileliğin 24’üncü haftasından sonra görülen bu vakalarda, kan şekerindeki dengesizlik çoğunlukla doğumdan sonra ortadan kaybolur.
Sabah bulantısı: Hamilelik sırasında sabah bulantılarını ağır geçiren anne adaylarının kan şekeri hipoglisemi seviyesinde düşebilir.

Yaşam tarzı: Hamileyken yeterince yemek yemeyen, yeterli karbonhidrat tüketmeyen, öğün atlayan, fazla egzersiz yapan, alkol tüketen ve bir yeme bozukluğu yaşayan kadınlarda hipoglisemi görülebilir.

Hastalık: Nadir görülen bazı hastalıklar, hamilelikte hipoglisemiye yol açabilir. Bazı enzimlerin olmaması, ciddi hormonal dengesizlik veya pankreas sorunları, hamilelik sırasında kan şekerinin düşmesine sebep olabilir. Bu durumlar bebeğin gelişimini de etkileyebilir.

Ani Hipoglisemi Atağı Sırasında Ne Yapmalı?

Eğer hamileyken kan şekerinizin aniden düştüğünü hissederseniz, hızlı harekete geçen bir karbonhidratla müdahale etmeniz gerekir. Meyve suyu gibi diyet olmayan şekerli bir içeceği tercih edebilirsiniz. Yanınızda daimi olarak kana hızlı karışan bir atıştırmalık veya muz gibi meyveler taşımanız önerilir.

Düşük Kan Şekeri Bebeği Etkiler mi?

Hafif ve hemen müdahale edilen bir hipogliseminin bebeğe zarar vermesi çok düşük bir ihtimaldir. Ancak ağır belirtilerden şikâyetçi olmanız halinde hastaneye gitmeniz önerilir.  Ayrıca uzun süreli ve tekrarlayan hipoglisemilerde düşük riski artar.

Gebelikte Hipoglisemi Nasıl Kontrol Edilir?

• Eğer hamileyseniz ve kan şekeri düşüklüğü ile karşılaşıyorsanız, öncelikle bu durumun sebebini öğrenmek için doktorunuzla görüşmeniz gerekir.

• Bol su içmeniz, B6 vitamini almanız, öğün atlamamanız, tahıl ve protein oranı yüksek, bol ara öğün içeren bir diyet programı benimsemeniz, beyaz undan ve rafine gıdalardan  kaçınmanız gerekir.

• Kan şekerinizi düzenli olarak ölçerek kontrol altında tutmanız önerilir.

• Egzersizlerinizi doğru zamanda, yemeklerin üzerinden bir saat geçtikten sonra yapmanız önerilir. Kan şekeri düşüklüğü sorunu yaşıyorsanız, ne kadar süre ile ve günün hangi zamanlarında egzersiz yapacağınız konusunda doktorunuza danışmalısınız.

Gestasyonel Diyabet için Risk Faktörleri

Eğer ailenizde diyabet hastalığı varsa, kiloluysanız, 35 yaşın üzerinde gebe kaldıysanız, önceki gebeliklerde bebeğiniz 4 kilogramın üzerinde doğduysa ve yine önceki gebeliklerde gestasyonel diyabet yaşadıysanız, gebelik diyabeti geliştirme riskiniz daha yüksektir.

Diğer yandan, gestasyonel diyabet tanısı konan anne adaylarının yaklaşık yüzde 50’sinde de bu risk faktörlerinden hiçbiri görülmez. Dolayısıyla, yukarıdaki faktörlerden hiçbiri görülmese ve kan şekeri sorunu yaşamıyor olsanız bile, gebeliğin 24’üncü ve 28’inci haftalarında mutlaka şeker tarama testine girmelisiniz.

Gestasyonel Diyabet Tanısı Nasıl Konur?

Hamileliğin 24’üncü ve 28’inci haftaları arasında Glikoz Tarama Testi (PPG) yaptırarak şekerinizi ölçtürmelisiniz. Bu testte anne adayının önce açlık kan şekeri ölçülür. Ardından 50 gram glukoz içirilir ve kan şekeri bir saat sonra yeniden ölçülür. Açlık kan şekerinin 90 mg/dL’nin, ikinci testteki oranın da 140 mg/dL’nin altında çıkmaması gerekir.

Ancak değerlerden birinin olağan aralıkta çıkmaması doğrudan diyabet tanısı konması için yeterli görülmez. Değerlerleriniz yüksek çıkarsa, PPG’nin sadece bir tarama testi olması nedeniyle tanı şeker yükleme testine (OGTT) tabi tutulmanız gerekir.

PPG testinde içirilen glukoz yoğun olduğu için anne adaylarının midesini bulandırabilir; içine limon sıkmayı unutmayın…

Bebek diyabetli mi doğar?

Gestasyonel diyabet (hamilelik diyabeti) yaşayan annelerin çocuklarında doğuştan şeker hastalığı riski görülmez. Fakat kan şekeri doğru kontrol edilmez ve bebek iri doğarsa, ileride şişman olabilir. Bu da çocuğun diyabetli olma olasılığını artıran bir durum olarak görülür.

Diyabetik annelerin bebeklerinin ise genetik faktörlerden ötürü ileride diyabetli olma ihtimali de daha yüksektir. Ancak bu da söz konusu bebeklerin illa ki diyabetli olacağı anlamına gelmez.

Hamilelik Diyabeti Doğumdan Sonra Geçer mi?

Gestasyonel diyabet çoğunlukla doğumdan sonra geçse de, ilerleyen dönemlerde diyabet riski yüksektir. Bu nedenle, hamilelik şekeriyle karşılaşan annelerin beslenmelerine dikkat etmesi, düzenli egzersiz yaparak kilo almaması ve kan şekerini normal sınırlar dahilinde tutması önerilir. Aynı zamanda, hem doğumdan sonra OGTT testi yaptırarak kalıcı Tip 2 Diyabet olup olmadığının tespit edilmesi, hem de ilerleyen yıllarda düzenli olarak kan şekeri testi yaptırmaları tavsiye edilir.

Birçok anne, hamilelik şekerinin doğumdan sonra yok olması ve tüm dikkatini bebeğe vermesiyle, diyabet riskini ihmal eder. Fakat bu büyük bir hatadır. Gebelik sırasında kan şekerinizi nasıl kontrol altında tuttuysanız, sonrasında da aynısını yapmanız gerekir. Bu süreçte edindiğiniz beslenme ve egzersiz alışkanlıklarından doğum sonrasında vazgeçmeyin.