Hipoglisemi Nasıl Anlaşılır?

Hipoglisemi, ya da düşük kan şekeri, kandaki glikoz seviyesinin normalin altına düşmesi durumudur. Diyabetli pek çok hasta için bu desilitre başına 70 miligram ya da daha azdır. Bu sayı kişiden kişiye değişkenlik gösterebilir. Bu nedenle kanınızdaki glikozun seviyesinin normal olup olmadığını lütfen doktorunuza sorunuz.

Bu yazı sadece bilgilendirme amacı taşır. Eğer çevrenizde hipoglisemi belirtileri gösteren birileri varsa ya da kendinizde hipoglisemi olduğunu düşünüyorsanız lütfen uzman bir doktora başvurunuz.

Diyabet hastalarının tersine hipoglisemin hastalarının problemi kanlarındaki şeker oranının normalden çok daha az olmasıdır. Bu sağlık sorunun çeşitli sebepleri olabilir. Yeme alışkanlıklarındaki düzensizlikler ve diyabet hastalığının tedavisinde alınan insülinin yan etki doğurması bu sebeplere örnek olarak verilebilir. Hipoglisemin hastalığı hafife alınacak bir hastalık değildir. Mutlaka gereken önemin gösterilmesi ve bir an önce tedaviye başlanması gerekir. Aksi halde üzücü sonuçlarla karşılaşılabilir. Ancak tedaviye geçmeden önce elbette ki bu hastalığın semptomlarının nasıl anlaşılacağını bilmek önemlidir. Peki ama bu semptomları nasıl fark edeceğinizi biliyor musunuz? Eğer cevabınız hayırsa aşağıda sizin için sıraladığımız hipogliseminin semptomlarını fark etme yollarına bir göz atın.

Her zamanki işleri yaparken kafa karışıklığı yaşamak bu semptomlardan biridir. Bu kafa karışıklığı gündelik ve alışılmış işlerin yapılmasını aksatır ve anormal davranışların ortaya çıkmasına sebep olur. Unutkanlık da bu semptomlara dahil olabilir.

Görsel olarak problemler yaşamak, çift görmek veya bulanık görmek de hipogliseminin semptomları arasındadır.

Bazı durumlarda düşük kan şekeri seviyesinden dolayı baş dönmesi, yorgunluk, güçsüzlük, aşırı derecede açlık hissi gibi durumlar da ortaya çıkabilir.

Hipoglisemi Belirtileri Nelerdir?

Hipoglisemi belirtileri aniden ortaya çıkabilmekte ve kişiden kişiye değişkenlik gösterebilmektedir. Aşağıdaki belirtilerden bir ya da birkaçına sahip olabilirsiniz. Bazen de hipoglisemiye sahip insanlar herhangi bir semptom hissetmemektedirler.

Çok ciddi hipoglisemi durumunda kişinin kan şekeri normalin altına o kadar düşer ki hasta artık kendi kendine yardım edemez. Bu durumda kişi, bir başkasından yardım almak zorundadır. Bu derece ağır bir hipoglisemi çok ciddi bir durumdur ve hemen tedavi edilmesi gerekmektedir. Bu durum genelde tip 1 diyabet hastalarında yaygındır.

Hafif ve Orta Derece Belirtiler

• Titreme
• Gerginlik
• Terleme
• Açlık
• Baş ağrısı
• Bulanık görme
• Uyuklama ve yorgunluk
• Zihinde bulanıklık
• Solgun yüz
• Koordinasyon bozukluğu
• Asabiyet
• Hırçınlık
• Davranışta veya kişilikte değişimler
• Konsantrasyon bozukluğu
• Zayıflık
• Hızlı ya da düzensiz kalp atımı

Ağır Belirtiler

• Yiyecek ve sıvı tüketememe
• Nöbetler ve kasılmalar
• Bilinç kaybı

Uyku Sırasında Görülebilecek Belirtiler

• Uyku sırasında çığlık atma ve kâbus görme
• Pijamayı ve yatağı ıslatacak kadar çok terlemek
• Uyanıldığında yorgun, asabi ve şaşkın hissetmek

Diyabetlilerde hipoglisemi görülmesinin sebebi nedir?

Sindirim sırasında aldığımız karbonhidratlar bazı şeker moleküllerine parçalanırlar. Bu şekerlerden biri de temel enerji kaynağımız olan glikozdur. Glikoz yemeklerden sonra kan dolaşımına katılır ancak pankreastan salgılanan bir hormon olan insülin olmadan pek çok doku hücresine geçemez. İnsülin, kandaki glikoz seviyesi yükselince pankreastaki beta hücrelerinin uyarılmasıyla salgılanır. Böylece hücrelere glikoz gidebilir ve kandaki glikoz miktarı tehlikeli seviyelere ulaşmadan azalır. Diyabetli bireyler için insülin salgılanması problemli olduğundan hastalar, insülin salgılanmasını tetikleyen ilaçlar ve/veya dışarıdan insülin alırlar.

Diyabetli hastalar için hipoglisemi, dışarıdan alınan insülinin ya da vücudun insülin üretebilmesi için alınan ilaçların bir yan etkisi olarak ortaya çıkabilir. Kimi bazı diyabet ilaçları (sulfonylurealar ve meglitinideler) hipoglisemiye sebep olabilir.

Diğer diyabet ilaçları hipoglisemiye sebebiyet vermiyorlarsa bile, insülinle ve hipoglisemiye sebep olabilecek ilaçlarla beraber alınmaları takdirde hipoglisemi görülme riskini arttırıcı bir rol oynayabilirler.

Diyabetlilerde hipoglisemiye sebep olabilecek diğer etmenler nelerdir?

Eğer diyabetiniz nedeniyle aldığınız insülin ya da ilaçlar vücudunuzdaki insülin miktarını arttırıyorlarsa, ancak yedikleriniz ya da fiziksel aktiviteleriniz ile vücudunuzdaki artan insülin miktarı dengelenmiyorsa hipoglisemi görülmesi olasılığı mevcuttur. Aşağıda bu durumlardan bazılarını sizler için özetledik

• Yeteri kadar karbonhidrat alamamak: Karbonhidrat içeren yiyecekleri tükettiğinizde sindirim sisteminiz çekeri ve nişastayı glikoza parçalamaktadır. Sonrasında glikoz kana karışır ve kandaki glikoz seviyesi yükselir. Eğer aldığınız ilaçları dengeleyecek kadar karbonhidrat tüketmezseniz, kanınızdaki glikoz seviyesi normalin altına düşebilir ve hipoglisemi ortaya çıkabilir.

• Öğün geciktirme veya öğün atlama: Eğer öğünlerinizi geciktirir veya öğün atlarsanız kanınızdaki glikoz seviyesi normalin altına düşebilir. Benzer şekilde uyurken de saatlerce yemek yemediğinizden kan şekeriniz düşebilir.

• Çokça fiziksel aktivitede bulunmak: Eğer rutininizin üzerinde bir fiziksel aktivitede bulunursanız, bu aktivite sonrasındaki 24 saate kadar kanınızdaki glikoz seviyesini düşürebilir.

• Yemek yemeden çok fazla alkol tüketmek: Özellikle bir süre yemek yemeden sadece alkol tüketirseniz, vücudunuzun kan şekeri seviyesini sabit tutması zorlaşacaktır. Alkol aynı zamanda hipoglisemi belirtilerini hissetmenizi engelleyerek belirtilerin daha da kötüleşmesine neden olabilir.

• Hasta Olmak: Hasta olduğunuzda yeteri kadar yemek yiyemiyorsanız kan şekeriniz normalin altına düşebilir ve bu da hipoglisemiye sebep olabilir.

Diyabet Hastaları Hipoglisemiden Nasıl Korunabilir?

• Kan şekeri seviyenizi kontrol edin. Kanınızdaki glikoz seviyesini bilmek, ne kadar yemek yemeniz gerektiğine, ne kadar ilaç almanız gerektiğine ve fiziksel anlamda ne kadar aktif olmanız gerektiğine karar vermenizde yardımcı olabilir. Kan şekerinizi doktorunuzun uygun bulduğu sıklıkta ölçünüz.

• Öğünlerinizi ve ara öğünlerinizi düzenli bir şekilde, atlamadan yapınız. Yemek düzeniniz ve alacağınız bir miktar karbonhidrat, hipoglisemi oluşumunun engellenmesinde anahtar bir rol üstlenebilir. Eğer alkol tüketiyorsanız, beraberinde bir miktar da yemek yemenizde fayda olacaktır.

• Fiziksel aktivitelerde bulunmadan önce, aktivite sırasında ve sonrasında kan şekerinizi ölçerek ilaç ve karbonhidrat alımınızı bu ölçümlere uygun şekilde ayarlayabilirsiniz. Örneğin, doktorunuz da uygun görürse, fiziksel aktivitelerinizden bir süre önce sağlıklı atıştırmalıklar yiyebilir ve böylece aktivite sırasında kan şekerinizin normalin altına düşmesini engelleyebilirsiniz.

Diyabet Hastalığı İle İlişkili Olmayan Hipoglisemi

Hipoglisemi, yani kan şekerinin olması gerekenden düşük olması durumu, diyabetli hastalarda görülebileceği gibi, diyabeti olmayan bireylerde de ortaya çıkabilecek bir durumdur. Diyabet hastası olmayan bireylerde hipoglisemi daha nadir görülür. Diyabet dışı hipoglisemi ikiye ayrılabilir.

1. Yemek yedikten birkaç saat sonra ortaya çıkan tepkisel hipoglisemi:

• Diyabet başlangıcı veya yüksek diyabet riski anlamına gelebilir. Zira bu durumlarda vücut doğru miktarda insülin salgılamada zorlanacaktır.

• Yiyeceklerin ince bağırsağa gereğinden hızlı geçmesine neden olacak mide ameliyatı nedeniyle görülebilir.

• Vücudunuzun yiyecekleri parçalamasını zorlaştıran ve nadir görülen enzim bozuklukları nedeniyle ortaya çıkabilir.

2. Bir hastalığa bağlı gelişebilen açlık hipoglisemisi. Açlık hipoglisemisi aşağıdaki durumlarda ortaya çıkabilir:

• Bazı ilaçların (aspirin gibi salisilatlar, antibiyotik gibi sülfa ilaçlar, ciddi zatürre durumunda kullanılan pentamidin ilaçları, sıtma tedavisinde kullanılan kinin) kullanılması

• Aşırı alkol tüketimi

• Karaciğer, kalp veya böbrekleri etkileyen ciddi bazı rahatsızlıklar

• Kortizol, büyüme hormonu, glükagon, epinefrin gibi belli bazı hormonların gereğinden azsalgılanmaları

• Pankreasta görülebilecek tümör gibi belli bazı tümörler

Diyabet Dışında Görülen Hipogliseminin Belirtileri

Aşağıdaki belirtilerden birini bile gösteriyorsanız, lütfen doktorunuza danışınız.

• Açlık
• Titreme
• Uyuklama
• Kaygı
• Baş dönmesi
• Şaşkınlık veya tedirginlik
• Terleme
• Asabiyet

Bazı insanlar açlık dışı hipoglisemi durumunda zayıf düşmekte ve konuşma zorluğu çekmektedirler.

Diyabet Dışı Hipoglisemi Nasıl Tedavi Edilir?

Diyabet dışı hipogliseminin tedavisi, rahatsızlığın nedenine göre değişiklik gösterir. Örneğin eğer tümör sebebiyle hipoglisemi ortaya çıkıyorsa ameliyat gerekebilir ya da aldığınız ilaçlar neticesinde hipoglisemi oluşuyorsa, doktorunuz ilaçlarınızı değiştirebilir.

Kan şekeriniz düştüğünde 15 gram kadar karbonhidrat tüketmeniz kan şekeri seviyenizi yükseltmede etkili olabilir.

Lütfen doktorunuza veya diyetisyeninize yemek alışkanlıklarınızı değiştirmeniz gerekip gerekmediğini danışınız. Aşağıdaki beslenme şekilleri sizlere yardımcı olabilir:

• Gün boyu, her 3 saatte bir olmak üzere küçük öğünler ve atıştırmalıklar almak.

• Et ya da et dışı proteinler, süt ürünleri, tam tahıl ekmeği gibi lifli gıdalar, meyve ve sebzeler gibi çok çeşitli besinleri diyetinize eklemek ve yediklerinizi çeşitlendirmek

Hipoglisemi ve Güvenli Araba Kullanımı:

• Araba kullanmadan önce kan şekeri seviyeniz ölçün.

• Eğer araba kullanıyorken kan şekerinizin düştüğünü düşünüyorsanız hemen arabanızı güvenli bir şekilde durdurun.

• Düşük kan şekerinizi düzeltebilecek bir müdahalede bulunun. (Mesela uygun miktarlarda karbonhidrat tüketin.)

Her on beş dakikada bir kan şekeri seviyenizi tekrar ölçün.

Hipoglisemin ile ilgili bilmeniz gereken uyarılar:

Eğer sizde veya tanıdığınız birinde yukarıda saydığımız semptomlardan varsa mutlaka doktora görünün veya tanıdığınız kişiyi doktora görünmesi için ikna edin. Unutmayın yalnızca bir doktor hipoglisemin hastası olup olmadığınızı onaylayabilir.

Kaynak:

• Niddk: Low Blood Glucose (Hypoglycemia)
• Hormone.org: Nondiabetic Hypoglycemia
• Joslin: Is Low Blood Glucose (Hypoglycemia) Dangerous?
• Mayoclinic: Hypoglycemia