Melazma, ciltte siyah veya kahverengi lekeler oluşmasıdır. Bu lekeler genellikle alın, çene, üst dudak bölgesinde görülmekle birlikte vücudun herhangi bir noktasında ortaya çıkabilir. Cilt rengi nispeten daha koyu olan kadınlarda daha çok görülür. Hamilelik döneminde görülen melazmaya “gebelik maskesi” ya da “kloazma” denir. Bu lekelerin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte genetik faktörler, hormon değişiklikleri, ışığa duyarlılık ve uzun süre güneşe maruz kalmanın melazma ile ilişkili olduğu bilinmektedir.
Melazma Nedir?
Melazma, öncelikle yüz bölgesi cildinde renk bozulması veya hiperpigmentasyon ile karakterizedir. Derideki melanosit hücreleri ile bağlantılıdır. Melanositler; deride pigment biriktiren hücrelerdir.
Ciltte siyah veya kahverengi lekeler oluşması durumu “melazma” olarak adlandırılır. Genellikle çene, üst dudak ve alın bölgesinde görülür. Vücudun farklı bölgelerinde de rastlanabilmektedir. Esmer veya cilt rengi koyu kadınlar risk grubundadır. Hamilelik döneminde görülen melazma lekelerine “gebelik maskesi” ya da “kloazma” adı verilir.
Melazma lekelerinin neden ortaya çıktığı tam olarak bilinmiyor; ancak genetik faktörler, hormon değişiklikleri, kimyasal kozmetik ürünler, günışığına duyarlılık ve uzun süre güneşe maruz kalma gibi durumların melazma ile bağlantılı olduğu belirtilmektedir.
Uzmanlar, melazmanın; hormon tedavisi, aile hikâyesi, ırksal gerekçeler ve anti- nöbet ilaçları gibi çeşitli faktörler tarafından tetiklenebileceğini kaydediyor. Güneş ışığı, özellikle bu duruma genetik yatkınlığı olan bireylerde melazma gelişiminde en önemli faktör olarak kabul ediliyor.
Klinik çalışmalar, bireylerin güneşin en yoğun olduğu yaz aylarında tipik olarak melazma geliştirdiğini gösteriyor. Kış aylarında, melazmadaki pigmentasyon gerileme eğilimindedir. Ayrıca, cildi tahriş eden ürünler veya tedaviler, melanin üretiminde bir artışa yol açarak, melazma semptomlarını hızlandırabilmektedir.
Melazma Türleri Nelerdir?
Melazmada dört tip pigmentasyon paterni teşhisi konulmuştur. Koyu tenli bireylerde epidermal, dermal, karma ve adlandırılmamış tipte melazma görülür.
Buna göre;
- Epidermal tip; cildin yüzeysel katmanlarında fazla melanin varlığı ile tanımlanır.
- Dermal tip; deri boyunca melanofajların (melanin emen hücreler) varlığı ile ayırt edilir.
- Karma tip; hem epidermal hem de dermal tip içerir.
- Adlandırılmamış tip; koyu tenli bireylerin derisinde fazla melanositlerle karakterizedir.
Melazma Nasıl Tedavi Edilir?
Melazma, genellikle ciddi bir sağlık sorunu değildir. Topikal steroid krem uygulamaları ile tedavi edilebilir. Tedavisi, oluşumu gibi zaman alabilir. Lekelerin ortadan kalkması birkaç ay sürebilir. Bazı ciltlerde lekeler, tedaviye ihtiyaç duyulmadan kendiliğinden kaybolabilir. Örneğin; hormon değişiklikleri yaşanan hamilelik döneminde ortaya çıkan lekeler, doğum sonrası kendiliğinden geçebilmektedir.
Melazma tedavisine ilişkin şu bilgileri paylaşabiliriz;
- Lekelere karşı ciltte renk değişimini azaltmak için genellikle “hidrokinon” içeren kremler kullanılır.
- Reçetesiz olarak temin edilebilen bu kremlerdeki “hidrokinon” konsantrasyonu yüzde 2 ila 4 arasında değişir.
- Tedaviye düşük “hidrokinon” konsantrasyonlu kremlerden başlamak cilt tahrişleri ve kaşıntı gibi yan etkilerinden korur.
- İleri safhadaki melazma vakalarında “hidrokinon” yanında “tretinoin” ve “kortikosteroid” kombinasyonlu reçeteli kremler kullanılır.
- Melazmanın boyutu ve cilt tipine göre antibiyotik kremler de reçete edilebilir.
- Son yıllarda uygulanan oksijen terapisi, plazma enerjisi tedavisi, mezoterapi ve dermaterapi gibi yöntemler çeşitli estetik merkezlerinde uygulanan melazma tedavi yöntemleri arasında yer almaktadır.
- Tedavi sürecinde cildi tahriş eden bakım ürünleri lekelerin daha da yayılmasına yol açabilmektedir.
Topikal kremlerden olumlu sonuç alamayanlar için “kimyasal peeling”, “mikrodermabrazyon” ve “lazerli cilt soyma” gibi tedavi yöntemleri kullanılabilir. Bu yöntemlerin amacı; cildin üst tabakasını soyarak yüzeydeki lekelerin görünümünü azaltmaktır. Yeni cilt hücreleri alttan geliştikçe melazma lekeleri de zamanla yok olabilmektedir.
Kimyasal peeling; cilde en az zarar veren, minimum düzeyde tahriş eden ve kızarıklık gibi yan etkilerin en az görüldüğü tedavi yöntemidir.
Mikrodermabrazyon; cilde küçük kristaller püskürtülerek soyma yöntemidir. Tedavi sonrası cildin normal formuna kavuşması uzun zaman alabilir. Cilt tonunu ve dokusunu yenilemek için kullanılan minimal invaziv bir işlemdir. Güneş tahrişleri, çeşitli lekeler, yara izi ve melazma gibi vakalarda cildin görünümünü iyileştirmeyi amaçlar. Prosedürde; cildin kalın dış tabakasını hafifçe zımparalayan veya aşındıran özel bir aplikatör kullanılır. Bu uygulamada, cildi yenilemek amaçlanır.
Lazerli cilt soyma yöntemi; lokal anestezi kullanılarak uygulanır. Geçici şişlik ve kızarıklık gibi yan etkileri görülebilir. Lazer yöntemiyle genellikle geçici sonuçlar elde edilebilir. Çoğu hastada hiperpigmentasyonda herhangi bir iyileşme olmadığı ya da çok az iyileşme gösterdiği için lazer tedavisi, melazma tedavisi için birincil tercih değildir. Hatta lazerler, bazı melazma tiplerini kötüleştirebilmektedir. Bu sebeple dermatolog tavsiyesi ile dikkatle uygulanmalıdır. Olumlu sonuç için çoklu lazer tedavileri gerekebilir; çünkü lazer tedavileri tekrarlandığında etkili sonuç elde edilebilir.
Önemli not: Bu tedavi prosedürleri, melazmanın tekrar etmeyeceğini veya lekelerin azalacağını garanti etmez. Normal cilt rengini elde etmek için ileri düzey cerrahi müdahale gerekebilir!
Melazmaya Karşı Nasıl Önlem Alınmalıdır?
Melazma vakaları tedavi yöntemleri ile giderilemezse durumun daha da kötüleşmesini önleyebilirsiniz. Ciltte renk değişikliği veya lekeleri azaltan yöntemler estetik görünüm sağlayabilir.
Bunun için şunlar uygulanabilir;
- Ciltte rengi bozulan alanlar kapatıcı özellikli makyaj ile kapatılabilir.
- Her gün yüksek koruyucu faktörlü güneş kremi kullanılmalıdır. Güneş ışığı melazmayı tetiklediğinden bulutlu günlerde, yüzdükten veya terledikten sonra bile güneş koruyucu kullanmak önemlidir.
- Yüzü güneşin zararlı ışınlarından korumak için gölgeleme yapan geniş kenarlı şapka takılmalıdır.
- Uzun süre güneşte kalınacaksa koruyucu kıyafet giymek önemlidir.
- Ciltte ağda kullanmak, melazmayı daha da artıran deri iltihabına sebep olabilir. Bu nedenle melazmadan etkilenen vücut bölgelerini ağdalamayın. Diğer tüy dökücü ürünler için dermatologdan bilgi alın.
- Cildi tahriş eden ürünler melazmayı daha da kötüleştirebilir. Bu sebeple cilde zarar vermeyen bakım ürünleri tercih edin. Bu konuda dermatologdan bilgi alın.
- Melazma konusunda çeşitli gruplar veya danışmanlardan destek alabilirsiniz.
- Benzer sorunlar yaşayan kişilerle tanışarak veya tecrübelerinizi paylaşarak kendinizi daha iyi hissedebilirsiniz.
Melazmanın Belirtileri Nelerdir?
Melazma, ciltte renk solmasına sebep olur. Lekeler, her zamanki ten renginden daha koyudur. Genellikle yüz bölgesinde meydana gelir ve yüzün her iki tarafında eşleşen işaretler şeklinde simetriktir. Uzun süre güneşe maruz kalan vücudun diğer bölgelerinde de melazma gelişebilir.
Kahverengimsi renkli lekeler genellikle yanaklar, alın, burun köprüsü, çene, boyun ve kolların ön kısımlarında oluşur. Bu bölgelerde oluşan lekeler, melazma belirtisidir. Bu belirtiler görüldüğünde uzman doktordan bilgi alınmalıdır. Lekelerin durumuna göre doktor, deri hastalıkları uzmanı dermatologa yönlendirebilir.
Not: Melazmaya bağlı olarak cildin renginin değişmesi fiziksel bir zarar vermez; ancak görünüm olarak rahatsız edicidir.
Melazma Neden Oluşur, Risk Faktörleri Nelerdir?
Melazmanın nedeni tam olarak belirlenmemiştir. Daha koyu ten rengi bulunan bireyler, normal tenli kişilere göre daha fazla risk altındadır.
Buna göre;
- Güneşe maruz kalmak melazmanın başlıca nedenidir; çünkü ultraviyole ışınları pigmenti kontrol eden hücreleri (melanositleri) olumsuz etkilemektedir.
- Östrojen ve progesteron duyarlılığı olan kişilerde melazma riski fazladır.
- Doğum kontrol hapları, hamilelik ve hormon tedavisi melazmayı tetikleyebilmektedir.
- Tiroit hastalığı ve stres gibi faktörler melazma nedenleri arasında sayılmaktadır.
Melazma Nasıl Teşhis Edilir?
Melazmanın teşhisi için etkilenen bölgenin görsel muayenesi genellikle yeterli olmaktadır. Belirli nedenleri tespit etmek uzman doktor bazı testler isteyebilmektedir.
“Wood lambası” muayenesi, melazma teşhisi için uygulanan bir test tekniğidir. Cilde tutulan özel bir ışık olan bu teknikle melazma teşhis edilebilmektedir.
Sağlık uzmanı, bakteriyel ve fungal enfeksiyonları kontrol ederek melazmanın cildin kaç katmanını etkilediğini teşhis edebilir.
Daha ileri düzeydeki cilt rahatsızlıkları için biyopsi istenebilir. Bu test için etkilenen ciltten küçük bir parça alınarak, teste tabi tutulur.
Wood ışığı: Yüksek basınçlı cıva lambalarıdır. Yüzde 9 oranında nikel oksit içeren baryum silikattan üretilmiş filtre sayesinde elde edilir. 320-400 nm dalga boyu arasında bulunan ışınların geçişine izin veren bu filtre, “Wood” ışığı üretir. Çıplak gözle görülemeyen bazı maddelerin floresans özelliklerinden faydalanarak görünmesini sağlar. Ciltteki elastin, kolajen, aromatik aminoasitler, melanin öncüleri gibi maddelerin tespit edilmesinde kullanılır.
Melazmaya Karşı Uzmanların Önerileri
- Melazma tedavi yöntemleri, cilt güneşten korunmadığı sürece başarısız olur.
- Güneş ışığı normal ciltlerde leke oluşturabilir; melazma sorunu olan ciltlerde ise lekelerin yayılmasına sebep olabilmektedir.
- Melazma sorunu yaşayan kişilerin bulutlu havalarda bile yüksek koruma faktörlü güneş kremi kullanması tavsiye ediliyor.
- Melazmaya karşı kullanılan güneş kremlerinin UVA ve UVB ışınlarına karşı korumalı ve en az 30 faktörlü olması öneriliyor.
- Melazmaya karşı en etkili güneş kremleri, “çinko oksit” ve “titanyum oksit” içeren kremlerdir.
- Cildi güneşten korumak için dışarı çıkmadan 15 dakika önce güneş kremi kullanın ve en az 2 saatte bir tekrar uygulayın.
Melazma Hakkında Faydalı Bilgiler
- Melazma, 20 ila 50 yaş arası kadınlarda yaygın olarak görülür.
- Bazı kadınlarda ortaya çıkan melazma, kendiliğinden kaybolur. Bu genellikle hamilelik veya doğum kontrol haplarının sebep olduğu melazma vakalarında gerçekleşir.
- Amerika’da 2016 yılında, melazma vakaları için yaklaşık 580 bin “”mikrodermabrazyon” tedavi prosedürü uygulanmıştır.
- Bir dermatologun gözetiminde yapılan melazma tedavisi birçok insanda olumlu sonuçlar alınmasını sağlar.
- Dermatologun tavsiyelerine uyulması, ciltte tahriş gibi yan etkilerden korunmaya yardımcı olur.
- Melazma, bazı ciltlerde inatçı bir problemdir; iyileşmesi birkaç ay sürebilir.
- Melazmanın ağırlıklı olarak görüldüğü bölgeler; merkezi yüz hattı, elmacık kemiği ve çene hattıdır.
- Latin, Asya ve Ortadoğu kökenli kadınlar, daha yüksek oranda melazma insidansına sahiptir.
- Genetik yatkınlığı veya bilinen bir aile öyküsü olan kişilerde melazma gelişme riski yüksektir.
- Hamile kadınlar veya emziren anneler için melazma tedavisi tavsiye edilmemektedir.
- Gelişmekte olan fetüs ve yeni doğan bebeğin olası riskleri sebebiyle birçok melazma kremi gebelik ve emzirme döneminde kullanılmamalıdır.
Kaynaklar
Bu yazıyla ilgili henüz yorum yapılmamış.