Orak hücreli anemi, kırmızı kan hücrelerinin sert ve orak şeklinde olmasından dolayı organlara yeterince oksijen taşıyamaması nedeniyle oluşan kalıtsal bir kan hastalığıdır. Normal kırmızı kan hücreleri damarlar boyunca kolay hareket edebilecek şekilde esnek ve disk şeklindedir. Orak hücreli anemi tedavisinde kesin bir yöntem bulunmamakla birlikte protein takviyeli olarak beslenmek belirtileri hafifletmeye yardımcı olabilir.
Orak Hücreli Anemi Belirtileri
Orak hücreli anemi belirtileri arasında en sık görülenleri deri ve gözlerde sararma, nefes darlığı, soğuk el ve ayaklar, huzursuzluk, nedensiz oluşan ağrılar, çocuklarda ve bebeklerde fiziksel olarak geç gelişim, soluk ten, el ve ayakların şişmesi, halsizlik, sık meydana gelen enfeksiyonlar, görme bozukluklarıdır. Tedavi sürecinde ağrıların hafiflemesi için ağrı kesici, enfeksiyonların azaltılması için antibiyotik, oksijen desteği ve kan transfüzyonu kullanılabilir. Olası ciddi yan etkilerine ve uzun prosedürlerine karşın kemik iliği nakli orak hücreli anemi tedavisinde potansiyel bir yöntem olarak kullanılabilir.
Orak Hücreli Anemi Komplikasyonları
Orak hücreli anemi yukarda saydığımız belirtilere ek olarak inme, akut göğüs ağrısı, akciğerlerde yüksek kan basıncı, safra taşı, deri ülserleri ve ağrılı ereksiyon gibi komplikasyonlara yol açabilir. Komplikasyonlar genellikle orak şeklindeki kırmızı kan hücrelerinin damarlarda birikme yaparak kan akışının engellendiği durumlarda görülür. İnmeye de yol açabilen bu durumu engellemek ve riski azaltmak için orak hücreli anemi hastalarına düzenli olarak kan nakli yapmak gerekebilir. Ancak düzenli kan naklinin de vücuttaki demir oranını aşırı yükselterek karaciğer, kalp ve diğer organlarda tahribata yol açabilecek yan etkileri vardır.
Teşhis
Hemoglobin S (orak hücreli anemi nedeni olan bozuk hemoglobin şekli) için kan testi yapılır. Çoğunlukla yenidoğan ünitesinde yapılan bu test yetişkinlerde ve çocuklarda ayrıca yaptırılabilir. Tarama testi negatif ise hiçbir orak hücre geni bulunmadığı anlamına gelir. Tarama testi pozitif ise, daha ileri testler, hangi sayıda orak hücre geni olup olmadığını belirlemek için yapılabilir. Doğumdan önce orak hücreyi tespit edebilmek için tespit etmek için bebeği çevreleyen anne rahmindeki sıvıdan (amniyotik sıvı) örnek alınır.
Korunma
Orak hücre krizi kırmızı kan hücrelerinin kemiklere, göğüs bölgesine, mideye ve eklemelere kan taşıyan damarlarda kan akışını engellediği zamanlarda tüm vücutta ani ağrı şeklinde ortaya çıkar. Bu ağrılar stres, dehidratasyon ve enfeksiyonlar tarafından tetiklenebilir. Hastalar kanı sulandırmak için bol sıvı içerek orak hücre krizini önleyebilir. Vücutta yeni, sağlıklı kırmızı kan hücreleri üretimini teşvik eden folik asit orak hücre krizi ataklarının sayısını düşürebilir.
Hayat tarzında ve beslenme alışkanlıklarında yapılacak değişikliklerle orak hücreli anemi belirtileri ve olası komplikasyon riskleri azaltılabilir. Bu düzenlemeler arasında;
- Folik asit takviyesi almak
- Düzenli olarak su tüketmek
- Aşırı sıcak ve soğuk ortamlardan kaçınmak
- Stresi azaltmak
- Çok zorlayıcı olmamak koşuluyla düzenli egzersiz yapmak
- Doktorunuzun verdiği ilaçları aksatmadan kullanmak
- Yüksek rakımlı bölgelere seyahat etmemek veya seyahat ederken doktorunuza danışarak oksijen takviyesi kullanmak sayılabilir.
Protein Etkisi
Kırmızı kan hücreleri içinde bulunan ve ana görevi organlara oksijen taşımak olan hemoglobin, orak hücreli anemi hastalarında kırmızı kan hücrelerinin şeklinden dolayı az sayıda bulunur. Bir protein türü olan hemoglobin eksikliğinin yarattığı etkiler protein yönünden zengin besinler tüketilerek hafifletilebilir. Zengin protein içeren gıdalara örnek olarak süt, yağsız kırmızı et, balık, kümes hayvanları, yumurta akı, fındık ve fasulye sayılabilir.
B Vitamini Desteği
B-6, B-12 vitaminleri ile folik asit takviyeleri orak hücreli anemi hastalarına tavsiye edilebilir. B6 vitamini kırımızı kan hücrelerindeki şekil değişikliğini engeller, B12 ve folik asit ise sağlıklı kırmızı kan hücresi üretilmesini sağlar. B kompleks vitaminleri ayrıca gıdalar yoluyla alınan yağ, karbonhidrat ve proteinin enerjiye çevrilmesinde önemli bir role sahiptir. Bu orak hücreli anemi hastalarının ihtiyaç duyduğu ekstra enerjiyi sağlamaktadır.
Kaynaklar
- National Heart Lung and Blood Institute: Sickle Cell Anemia
- Mayo Clinic: Sickle Cell Anemia
- NutritionMD: Sickle Cell Anemia diet
- PubMedHealth: Sickle Cell Anemia
- Sickle Cell Disease Association of America
Bu yazıyla ilgili henüz yorum yapılmamış.