Sakız Lekesi Nasıl Çıkar?

Herkes sakız çiğnemenin eğlenceli olduğu konusunda hemfikir. Peki ya sakızın üzerimize, giysilerimize veya ayakkabımızın altına yapışması? Neyse ki sakız ve kalıntılarından kurtulmak imkânsız değil. Elbette, doğru yöntemleri bildiğimiz sürece…

Sakızın Yapısı

Sakız, çiğnemek için şeritler halinde hazırlanan, şekerli ya da şekersiz olabilen eğlenceli bir üründür. Halk dilindeki bir başka adı; çiklet ya da ciklet olarak da bilinmektedir.

Sakız aslında geleneksel haliyle sakız ağacından üretilen, sakız ağacının özünden; çamsakızından yapılan bir üründür. Ancak, günümüzde üreticilerin daha ucuza kaçması sebebiyle, oldukça fazla kimyasal maddeler kullanarak; örneğin petrol temelli polimerler ile sakız üretimi yapılmaktadır. Daha eski yıllarda Yunanlılar ve hatta Kızılderililer, ağaçlardan elde ettikleri, tamamen doğal olan sakız malzemesini baharatlayarak çiğniyorlardı.

Kızılderililer, Manilkara Zapota ağacını sakız üretimi için kullanmaktaydılar. Yaprakları iğne şeklinde olan bu ağaçtan toplanan sakızlar, baharatlanır ve çiğnenirdi.

Modern yöntemlerle yapılan sakızlarda ise öncelikle, Manilkara Zapota’dan elde edilen lateks (süte benzer madde), kimyasal işlemlerden geçirilerek temizlenir. Daha sonra kullanıma uygun hale gelen latekse; şeker, nişasta, aromalar ve koku verici maddeler konulur. Bu şekilde son halini alan sakız, oldukça ucuz fiyatlara satılmaktadır.

Her ne kadar sakızın içeriğinde dişleri çürütmeye sebep olan, xylitol gibi kimyasal maddeler kullanılsa da çeşitli yararlarından da söz edilmektedir. Psikolojik olarak insanları iyi hissettirdiği söylenen sakızın ayrıca hafıza çalıştırmaya da olumlu etkisi olduğu belirtiliyor. Bununla beraber, motivasyonu geliştiren sakızın strese de iyi geldiği iddia ediliyor. Ayrıca sindirimi kolaylaştıran sakızın, kilo vermeye yardımcı olduğu gibi ağız temizliğine de iyi geldiği, uzmanlar tarafından ifade edilmektedir.

Hem bu gibi olumlu sebepler hem sakızın ekonomik bir ürün olması sebebiyle, çocuklar ve yetişkinler sakızı severek tüketmektedirler.

Sakızlar, hızlı bir şekilde form değiştirmektedirler. Isındıkları zaman yumuşarlar ve donduklarında da sertleşirler. İşte sakızın bu hali asıl ‘öz’ halidir. Sonradan eklenen tüm maddeler, bu özü geliştirmek içindir.

Sakız ve Çevre Kirliliği

Sakız lekeleri günlük yaşamımızda başımıza gelen aksiliklerden biri olmanın ötesinde, çevre kirliliği başlığı altında da oldukça tartışılan konulardan biridir. Sokaklara atılan sakızlar, dünyanın genel olarak yaşadığı en büyük temizlik sorunlarından biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Avrupa’da bazı ülkelerde belediyeler sokaklardaki sakız temizliği için özel bütçe ayırırlar. Sakızların insanlar tarafından sokağa atılmasıyla, hem ekolojik anlamda tahribat yaşanıyor hem de sakızlarda bulunan binlerce mikrop, çocuklara ve hayvanlara bulaşıyor. Türkiye’de aylık hesap edildiğinde tonlarca sakız tüketimi olmaktadır. Bu da bir o kadar sakız kaynaklı çevre kirliliği demektir. Sokaklarda sakız temizliği yapmak da oldukça uğraştırıcı bir iştir. Maalesef, ülkemizde bu konuyla ilgili henüz bir düzenleme getirilmemiştir.

Sakız Lekesinin İnadı

Sakız lekesi, diğer tüm lekelerin arasında en inatçı olanıdır. Çünkü sakız, sadece ardında bıraktığı zor lekesi ile değil, temas ettiği yüzeye kuvvetli bir şekilde yapışmasıyla ünlüdür.

Yanlışlıkla bir sakızın üstüne bastığınızda, ayakkabınızın altında; sevdiğiniz bir giysinin üzerinde ya da elinizde inatçı sakız izleriyle karşılaşmak mümkün. Sakız lekesi ile mücadele ederken, hız çok önemlidir. Ellerinize yapışan bir sakızı anında fark edip, hiç vakit kaybetmeden temizleyebilirsiniz. Fakat aynı şansı kumaşlara ya da başka herhangi bir yüzeye yapışan sakızlar için söyleyemeyiz. Sakızı kurumadan hemen fark edebilirseniz elbette işiniz daha kolay olacaktır. Hele ki bir önceki mevsimden kalan giysilerinizde, aylar sonra sakız yapıştığını görmeniz, çok can sıkıcı olabilir.

Sakız Lekesini Çıkarmanın Yolları

Günlük yaşamınızda hem giysilerinize zarar vermemek hem de sakız lekelerinden tamamen kurtulmak istiyorsunuz. Gelin beraber, etkili yöntemlere bir göz atalım. İçlerinden biri mutlaka sizin de işinize yarayacaktır.

Çiğnenmiş ve eşyalarınızın üzerine bulaşmış sakızdan kurtulmanın etkili yolları:

Buz Yöntemi

Buz kullanarak sakız çıkarmak en etkili yollardan biridir. Çünkü soğuyan sakız sertleşir. Sertleştikten sonra da çıkarmak daha kolay bir hal alacaktır. Ayrıca sakızı soğutmak içeriğinde plastik olan maddeyi etkisiz hale getirmektedir.

Sakızı soğuttuktan sonra yapılacak işlemler şöyledir:

Bir buzdolabı poşetinin içerisine, sakız yapışmış olan eşyanızı dikkatlice yerleştiriniz. Poşetin ağzının kapalı olduğundan emin olun. Şeffaf bir poşet kullanırsanız, sizin için daha kolay olur. Daha sonra poşeti, buzdolabınızın buzluk ya da difriz kısmına koyunuz. Burada dondurulması gereken sakız olduğu için, sakızın boyutuna göre dondurucuda bekletme süresi değişebilir. Ortalama iki ya da üç saat yeterli olacaktır.

Sürenin sonunda giysinizin üzerinde donmuş olan sakızı, keskin bir kart ya da kör bıçakla oradan kazıyınız. Bu sayede sakız hemen çıkacaktır ancak giysinizin üzerinde hala sakız lekeleri kaldıysa, bu durumda yapılması gereken, giysiyi yeniden dondurucuya koymaktır.

Her şeye rağmen donmuş sakız lekesini çıkaramıyorsanız, en son aşamada bir buz alın ve lekenin etrafında gezdirin. Böylece sakız, kumaş dokusundan ayrılacaktır.

Sıcak Su ve Buhar

Sakızın sıcakla temasında erimesi özelliğinden faydalanarak, sakız lekelerinden sıcak su ya da buhar kullanma yöntemiyle kurtulabilirsiniz. Bu da buz kullanma yöntemi kadar etkili ve hızlı sonuç veren bir seçenektir.

Bir kabın içerisine sıcak su doldurun. Daha sonra sakız lekesi bulaşmış olan giysinizi bu kaba yerleştirin. Burada tercihinize ve kumaşın yapısına göre, kaynar suyu bir anda sakız lekesi olan bölgeye dökebilirsiniz. Bir süre bekledikten ve sakızın iyice yumuşadığını gözlemledikten sonra bıçakla lekeli olan bölgeyi kazıyınız. Bu şekilde lekenin büyük bir kısmı gidecektir. Geri kalan kısım için orta sertlikte bir diş fırçası kullanınız. Sıcak suyun içerisinde yumuşamış olan lekeyi bu fırçayla iyice fırçalayın. Fırçalanması sayesinde, sakız lekeleri kumaş dokusundan ayrılacaktır.

Eğer, bu işlem sonunda hala sakız lekeleri kaldıysa, aynı adımları yeniden tekrarlayınız.

Bunun yanı sıra giysinizi sıcak suyla temas ettirmeden, buharın üzerinde bekleterek de sakızın dokudan ayrılmasını sağlamak iyi bir yöntem olabilir.

Alkol ve Aseton

Kumaş temizliğinde kullanılan çeşidi olduğu takdirde, sakız lekesini çıkarmada etkili yöntemlerden biri de alkol kullanmaktır. Aksi halde, diğer tür alkoller renkli sakızın boyasını akıtarak kumaşa bulaşır; ya da kumaşın kendi rengini bozabilir. Bu yüzden kumaş silmek için uygun bir alkol tedarik etmelisiniz.

Mutfakta kullandığınız bulaşık süngerinizin yardımıyla, sakız lekesini ovalayınız. Süngere damlatacağınız alkol, çok yoğun olmamalı; az miktarda olmalıdır.

Alkolle lekeli kısmı ovaladıktan sonra, bir süre alkolün etkisini göstermesini bekleyiniz. Süre sonunda tahta bir kaşık ya da spatula ile sakız kalıntılarını kazıyabilirsiniz. Bu aşamada sakızın ne kadar kolay çıktığını göreceksiniz. Daha sonra kumaşı yıkama talimatlarına uygun bir şekilde yıkayınız.

Asetonun içeriğinde alkol olduğu için, sakız lekelerini çıkarmada benzer bir etki yaratmaktadır. Ve bu yüzden de alkoldeki riskin aynısı aseton için de geçerlidir. Giysinize renk geçmesi ya da giysinizin renginin yıpranmasını önlemek için renksiz aseton seçmeli ve mümkünse renksiz sakızlarda bu seçeneği değerlendirmelisiniz.

Lekeli bölgeye aseton döktükten sonra, nemlenen bölgeyi bıçakla kazıyınız. Sakızın çıkmayan kalıntıları için bulaşık süngeri kullanabilirsiniz.
Aseton, söz konusu olumsuz durumlara dikkat edildikten sonra etkili bir leke çıkarıcıdır.

Sprey

Sakız lekesini spreylemek, sakızın yapışkan malzemesini kumaş üzerinden ayırmaya yardımcı olmaktadır. Bol ve hızlı bir şekilde saç spreyinizi sakızın üzerine sıkınız. Ve arkasından vakit kaybetmeden kör bıçakla ya da sert bir süngerle lekeyi kazıyınız. Bu şekilde sakızın büyük bölümünü kumaştan temizleyebilirsiniz. En son aşamada spreylediğiniz bölgeyi sabunlu su ile temizleyiniz.

Ütülemek

Sakızın yapıştığı yüzeyin altına bir karton yerleştiriniz. Daha sonra kumaşı arka yüzeyinden orta ısı ayarında bir süre ütüleyiniz. Ütüden gelen sıcağın etkisiyle, sakız kartona yapışacaktır. Sakız lekesi zorlarsa, işlemi birkaç kez daha tekrarlayınız. Leke çıktıktan sonra kumaşı, etiketinde belirtilen yıkama talimatına göre temizleyiniz.

Bu seçeneği uygularken, ütünün içerisinde su olmamasına ve buharlaşma özelliğini kullanmamaya dikkat etmelisiniz.

Bitkisel Yağlar

İlginç ama etkili yöntemlerden biri de sakız lekesini çıkarmada yağ kullanmaktır. Fındık yağı, portakal yağı, fıstık ve badem yağı da olabilir. Yağ, sakıza verdiği kaygan form sayesinde, kalıntılarıyla beraber lekeyi kumaştan çıkaracaktır. Tercihinize göre seçtiğiniz yağlardan birini sakız lekesi olan bölgeye sürünüz. Bu işlemin ardından yaklaşık 10 dakika kadar yağın sakıza etki etmesini bekleyiniz. Daha sonra spatula ile sakız lekesini kazıyınız. En son aşamada, kumaşı uygun yıkama talimatlarına göre yıkayınız.

Buna ek olarak; mayonez, vazelin gibi kaygan formda olan birçok ürün sakız çıkarmada etkilidir. Dikkat edilmesi gereken, kullanılan malzemenin kumaşa daha sonra çıkması zor olan bir leke bırakmamasıdır.

Sirke

Sirke ile temizliğin kullanılmadığı alan hemen hemen yok. Sakız lekesine de iyi gelen sirke, her çeşidiyle (üzüm ya da elma) kullanılabilmektedir.

Kaynattığınız bir fincan sirkeyi, sakız lekesi olan kumaşın üzerine dikkatlice dökünüz. Sirke, kaynadıktan sonra içeriğindeki alkol değeri yükselmektedir. Sirkenin soğumasına fırsat vermeden, lekeli bölgeyi diş fırçası ile iyice fırçalayınız.

Sirke gibi doğal yöntemler, kumaşa zarar vermeyeceği için bu yöntemi, sakız lekesinden tamamen kurtulana kadar tekrarlayabilirsiniz. Daha sonra kumaşınızı çamaşır makinesinde, uygun programda yıkamanızı öneririz.

Bant Yapıştırmak

Özellikle elektrik bantının faydası olmakla beraber, her türlü bant, sakızı – çok kurumadığı takdirde- yapıştığı yüzeyden kolayca çekip alabilir.

Kum

Ayakkabıların, terliklerin altına yapışan sakız, gerçekten bir kötü sürprizdir. Bu durumda kumdan yararlanmak iyi sonuç verebilir. Yere döktüğünüz bir miktar kumun üzerinde yürümek, tabanlarda aşındırma etkisi yaratacak ve sakız temizlenecektir.

Not: Yukarıda yazdığımız yöntemlerin birçoğunu halılarınıza ve koltuk kumaşlarınıza da uygulayabilirsiniz.