she-yagi

Shea Yağı Nedir? (Faydaları ve Kullanımı)

Shea Yağı Nedir?

Shea yağı, İngilizce adıyla shea butter, Afrika’da yetişen shea ağacının fındığının ezilmesiyle elde edilen, kirli beyaz, fildişi rengine yakın, tereyağı kıvamındaki kremdir. Shea ağacı, tropik bir ağaçtır. Boyu 12,5 metre ile 25 metre arasında değişir ve cevize yakın büyüklükte meyve verir. Ağacın meyve vermesi 15-20 yılı bulur. Bu ağaç, ortalama 200 sene ömürlüdür ancak en verimli olduğu yıllar 25-30 yaş arasıdır. Genelde, kendiliğinden büyür. Ağacın meyveleri 4 ile 6 ay arasında olgunlaşır. Bir shea ağacı, senede yaklaşık 45 kilogram meyve verir.

Özellikle Burkina Faso ile Gana ülkelerinde, kadınlar ve çocuklar tarafından toplanıp işlenen Shea meyvesi, hasadı yapılıp yemişler kurutulduktan sonra öğütülür ve ince bir macun haline getirilir. Sonrasında da shea yağı halini alır.

Shea yağı, searik asit ve oleik asitten gelen trigliserit yapıdadır. Kozmetikte nemlendirici, merhem ve losyon olarak kullanılır. Afrika’da yemeklerde de kullanılır. Çikolata endüstrisinde, diğer yağlarla karıştırarak, tadı tam tutmasa da kakao yağının yerine kullananlar var.

Shea yağı, kokusu açısından saf hindistan cevizini andırır. Soğuk ve serin ortamda katı halini korur. Katı olması cilde sürülmesine engel değildir çünkü kolayca sürülür ve vücut sıcaklığında erir. Deri tarafından hızlıca emilen shea yağı, yumuşacıktır. Cildin elastik bir görünüme kavuşmasını sağlar ve cilt için koruyucu bir tabaka görevi görür. İyi bir nemlendirici olduğundan, hem tek başına saf olarak kullanılabilir hem de başka yağlarla karıştırılıp kişisel bakım kremleri elde edilebilir. Cildin nem ve su dengesini korumaya yardımcı olan shea yağı, güneşin zararlı ultraviyole ışınlarına karşı da doğal bir koruyucu niteliğindedir. SPF değeri 3 ile 6 arasındadır. Çok iyi bir dudak nemlendiricisi de olan shea yağı, saç bakımı için de ideal bir yağdır. Saçların kırılmasını engeller ve koparak dökülmesine mani olur.

Hassas ve kuru ciltler için uygun bir yağdır. Bu anlamda, bebeklerin hassas cildi için de uygun olduğunu söyleyebiliriz. Bebeğin altına sonra sürüldüğü takdirde, vücuttaki nem ve ıslaklığı alarak bebek bezinin isiliğe yol açmasını önler ve bebeğin cildini rahatlatır. Eğer mevcut bir isilik varsa, onu da geçirir. Bebek için mümkün olduğunca organik, katkısız yağlar kullanılmalıdır.

Shea yağının asit değerleri şöyledir:

  • Palmitik asit: yüzde 4.0
  • Stearik asit: yüzde 41.5
  • Oleik asit: yüzde 46.4
  • Linoleik asit: yüzde 6.6
  • Arakidik asit: yüzde 1.5

Shea sözcüğü, Mali’nin Bambara dilinde kullanılan “si” sözcüğünden gelir. Bu sözcük, ağacın adı olarak kullanılır. Senegal’de, aynı sözcük “karite” olarak bilinir. She ağacının ve shea yağının kullanımı Antik Mısır’ın Kleopatra dönemine kadar uzanır. Shea yağı, birçok Afrikalı kadının geçim kaynağıdır ve Afrikalılar tarafından adak ağacı ve hayat ağacı olarak da anılır. Özellikle Burkina Faso için shea yağı, ülkenin en büyük geçim kaynaklarından biridir.

Shea Yağının Faydaları Nelerdir?

  • A, D, E ve F vitamini açısından zengindir.
  • Antioksidandır.
  • Hem yüz hem de vücut için iyi bir nemlendiricidir. Tek başına kullanılabildiği gibi, başka yağlarla karıştırılarak özel bakım kremleri de elde edilebilir.
  • İçeriğindeki A ve E vitaminleri sayesinde yaşlanma etkilerini azaltır, kırışıklarla baş etmeye yardım eder.
  • Göz altı torbalarını yok eder.
  • Cildin kolajen üretimini artırır.
  • Kuru cildi yumuşatır ve cildin pürüzsüz bir görünüme kavuşmasına yardımcı olur.
  • Cildin elastik bir görünüme kavuşmasına ve bu görüntüyü korumaya yardım eder.
  • Cilt için koruyucu bir tabaka gibidir.
  • Ciltteki lekeleri geçirmeye yardım eder.
  • Egzama, akne, seboreik dermatit ve sedef hastalığı gibi rahatsızlıkların yarattığı etkileri azaltır.
  • Cildin kuruluğunun sebep olduğu deri kaşıntılarını giderir.
  • Tahrişi geçirir.
  • Cildi hem sıcağa hem de soğuğa karşı korur. Güneşin zararlı ışınlarına karşı koruma sağlarken, rüzgara ve soğuk havaya karşı da dayanıklılığı artırır. Soğuktan donma yaşamış yüz için iyi bir iyileştiricidir.
  • Kirli havanın cilt üzerindeki kötü etkilerine karşı bariyer niteliğindedir.
  • İyi bir dudak nemlendiricisi ve parlatıcısıdır. Çatlamış dudakları hızlıca iyileştirir.
  • Hamilelik ve kilo verilmesi sonrasında oluşan çatlakları gidermeye yardım eder.
  • Ayaklar ve topuklar için iyi bir yumuşatıcıdır. Ayaklardaki çatlakları geçirir. Daha hızlı etki etmesi için, ayaklar shea yağından önce lavanta yağı ile ovulabilir.
  • Tıraş sonrası iyi bir nemlendirici ve yumuşatıcıdır.
  • Ciltteki yaraları iyileştirici etki gösterir.
  • Cilt döküntüsüne iyi gelir.
  • Çarpmaya ya da incitmeye bağlı şişlikleri indirmeye yardım eder.
  • Peeling olarak kullanılabilir.
  • Yara ve yanık izlerini geçirmeye yardımcıdır.
  • Sinek ve böcek sokmalarını iyileştirmeye yardım eder.
  • Tırnakları ve tırnak derisini besler ve kurumasına engel olur.
  • Nasırları geçirmeye yardım eder.
  • Zehirli sarmaşık ve zehirli sumak gibi cilt alerjisine sebep olan bitkilerin etkisini geçirmeye yardım eder.
  • Bebeklerin cildini rahatlatır, isiliği önler, mevcut isiliği geçirir.
  • Saç gözeneklerini tıkamadan saç diplerini nemlendirir ve güçlendirir.
  • Saçların kırılmasını engeller.
  • Saçların koparak dökülmesine mani olur.
  • Çok fazla işlem görmüş saçları tamir eder ve yumuşatır.
  • Saçların canlı ve parlak görünmesine yardım eder.
  • Saçları uzatmaya yardım eder.
  • İyi bir masaj yağıdır.
  • Kas yorgunluğuna iyi gelir.
  • Eklem ağrılarını yok etmeye yardım eder.
  • Yorucu bir egzersizin öncesinde ve sonrasında kullanılırsa rahatlatıcı bir etki sağlar.
  • Burun tıkanıklığını açar. British Journal of Clinical British Journal of Clinical Pharmacology’nin yaptığı bir araştırmaya göre, bilindik burun damlalarına göre daha etkilidir.
  • Davul, def gibi deriden yapılan enstrümanların bakımını yapar.

Shea Yağı Nasıl Kullanılır?

Shea yağı, temel olarak kozmetik sektöründe kullanılır. Daha çok dudak parlatıcısı, nemlendirici krem, emülsiyon ve saç bakım ürünleri gibi cilt ve saçları ilgilendiren ürünlerde tercih edilen shea yağı aynı zamanda bir sabun malzemesidir.

Benin ve bazı başka Afrika ülkelerinde yemeklik yağ olarak kullanılır. Aynı bölgede ağda, mum yapımı ve ilaç yapımında da kullanılan shea yağı, geleneksel ağaçtan yapılma Afrika enstrümanlarının da dayanıklılığını sağlayan bir yağdır. Et suyu içeriğine de eklenebilen shea yağı, İngiltere ve bazı başka ülkelerde tuvalet kağıdı gibi asorti kağıt ürünlerinde de kullanılır.

Shea yağının en etkili hali, ilave koruyucular, kokular veya başka maddeler eklenmemiş, doğal halidir. Parfümlü parafinler, sonradan eklenmiş kimyasal maddeler, raf uzatıcılar ve benzerleri, shea yağının şifa gösteren özelliklerini ve genel etkinliğini azaltır. Ancak günümüzde, shea yağının doğal halini bulmak çok kolay değildir.

Shea yağı yüze ve vücuda günlük krem olarak uygulanabilir. Aynı zamanda, akmadığı, ve etrafa bulaşmadığı için iyi ve pratik bir masaj yağıdır.

Shea Yağı ile Saç Bakımı Nasıl Yapılır?

Shea yağı saçlar için hem tek başına kullanılabilir, hem de zeytinyağı ile karıştırılarak bir tonik hazırlanabilir. Hafif ıslak veya nemli saçlara 2-3 dakika masaj yapmak suretiyle uygulanırsa daha faydalı olur. Shea yağı, havuza ya da denize girmeden önce de kullanılabilir. Bu sayede, saçları tuzlu deniz suyunun ve klorun kötü etkilerinden korur.

Besleyici ve uzamaya yardımcı saç bakımı:

  • 1 yemek kaşığı bal, 1/2 yemek kaşığı shea yağı ve 1 yemek kaşığı kuru adaçayı karıştırılır.
  • Karışıma 10 çorba kaşığı maden suyu eklenir.
  • Tüm malzemeler iyice karıştırıldıktan sonra saç diplerine sürülür.
  • Karışım 2-3 dakika boyunca yavaşça masaj yaparak saçlara yedirilir.
  • Yarım saat beklendikten sonra saçlar şampuanla yıkanır ve bol suyla durulanır.
  • Bu kür, saçları hem dipten uca besler hem de uzamasına yardımcı olur.

Güçlendirici saç bakımı:

  • 1 yemek kaşığı shea yağı, 1 yemek kaşığı jojoba yağı, 1 yemek kaşığı badem yağı ve birkaç damla uçucu nane yağı karıştırılır ve çalkalanır.
  • Karışıma 1 çay kaşığı bal eklenip iyice karıştırılır.
  • Karışım ince bir hat halinde tüm saça sürülür.
  • İki saat beklendikten sonra, saçlar şampuanla yıkanıp bol suyla durulanır.
  • Bu kür, saçları dipten uca güçlendirir, nem kazandırır, saça elastikiyet verir ve kırılmalara karşı direnç sağlar.
  • Haftada 1 kez uygulanabilir.

Shea Yağı Nasıl Çıkarılır?

Shea yağının geleneksel olarak çıkarılması aşağıdaki adımlarla gerçekleşir:

  • Ayırma: Meyvenin dış posası çıkarılır. Shea yağının kaynağı olan fındık kuruyken dış kabuğundan ayrılır. Bu ayırma aktivitesi genellikle kadınlar ve onların çocukları tarafından yapılır, sosyal bir aktivite gibidir. Kabuklar küçük taşlarla kırılarak çıkarılır.
  • Ezme: Shea fındıklarını yağa çevirmek için önce onları ezmek gerekir. Bu iş geleneksel olarak havanlarda yapılır.
  • Kavurma: Ezilmiş fındıklar açık havada, ateş üzerinde bulunan büyük tavaların içinde kavrulur. Tava tahta kaşıklarla sürekli olarak karıştırılmalıdır, bu sayede yağın yanmasının önüne geçilir. Yağ oldukça ağırdır, güneşin altında bu kavurma işleminin yapılması oldukça zor bir iştir. Shea yağı, bu işlem sırasında açığa çıkan dumanlar sebebiyle biraz dumansı bir kokuya kavuşur.
  • Öğütme: Kavrulmuş shea fındıkları, üzerlerine biraz ve aşama aşama su eklenerek öğütülür ve daha yumuşak bir hal alır. Bu işlemi yapan makineler de vardır ancak oldukça zor olan bu öğütme işi geleneksel olarak elde yapılır.
  • Yağın ayrılması: İyice hamur halini alan shea fındıkları geniş çanaklar içerisinde elde yoğrulur. Karışıma aşama aşama da ilave edilerek yağın hamurdan ayrılması sağlanır. Yağ kaymak gibi bir hal alarak ayrılır, fazla su sıkılarak atılır. Yağ parçaları sonrasında büyük tencerelerin içinde kısık ateşte eritilir. Kısık ateş sayesinde, kalan su da buharlaşacaktır.
  • İstifleme ve şekil verme: Shea yağı bu aşamada iyice kremsi ve altın sarısı hale bürünür. Büyük kepçelerle tencerelerin içinden alınıp sertleşmesi için serin yerlere aktarılır. Sonrasında istenen şekil verilerek kullanıma uygun hale getirilir.

Anlattığımız bu aşamalar, Afrikalı kadınların tarifidir. Seri üretimi zor olan bu yağ, kimi aşamalarda makine kullanılarak biraz daha hızlı üretilebilir. Firmalar, heksan ve killi filtre gibi kimyasal metotlardan da faydalanır.

Gana’daki Organik Shea Yağının Üretim Görüntüleri

ÖNEMLİ

  • Yalnızca haricen kullanılmalıdır.
  • Aşırı yağlı ciltte kullanılmaması tavsiye edilir. Kuru ve karma ciltler için idealdir.

Bu yazıyla ilgili henüz yorum yapılmamış.

Bir cevap yazın