Solunum; organlar ve yaşamın devam etmesi için gerekli olan oksijenin vücuda girmesini sağlarken karbondioksiti vücuttan atar. Solunum hızı, beyin kökünde yer alan sensörler ile kontrol edilir. Solunum hızını etkileyen faktörler, solunum düzeninin geçici veya kalıcı olarak değişmesine yol açabilir. Bu faktörler arasında en sık görülenler, kandaki karbondioksit seviyesi, kanın pH değeri, adrenalin düzeyi ve kandaki oksijen seviyesidir. Reçeteli veya reçetesiz ilaçlar solunum hızını etkileyen harici faktörler arasında sayılabilir.
Kandaki Karbondioksit Seviyesi
Kanda bulunan karbondioksit değerlerinde yaşanan değişim, solunum hızının değişmesindeki önemli nedenler arasındadır. Bazı damarlarda bulunan sensörlerle kandaki karbondioksiti ölçen beyin, değerlerin yükseldiği anda daha hızlı solunum yapılmasını sağlar. Tersi durumda, yani karbondioksit seviyesi azaldığında ise solunum yavaşlar. Bu çok hassas bir sistemdir ve kandaki karbondioksitin çok az miktarda da olsa azalması veya artması durumunda devreye girer.
Kanın pH Değeri
Karbondioksiti ölçen sensörler aynı zamanda kanın pH değerini de ölçer. Kanın asidik değerinin artmasına neden olan hastalıklar solunum hızını arttırır. Diyabetik ketoasidoz, kandaki pH değerini değiştiren hastalıklara örnek olarak verilebilir. Diyabetik ketoasidoz yağ bozulmasına neden olarak, kanda keton olarak bilinen asidik kimyasal maddenin birikimine yol açar. Bunun sonucunda hastada derin ve hızlı nefes alma görülür.
Kanın Oksijen İçeriği
Kandaki düşük oksijen solunum yoluyla alınan oksijen ihtiyacını arttırdığı için solunum hızlanabilir.
Epinefrin
Adrenalin olarak bilinen epinefrin daha hızlı nefes alıp vermeye yol açabilir. Adrenalin seviyesi heyecanlanmak veya tehlikeli durumlarla karşılaşıldığında psikolojik olarak yükselebileceği gibi fiziksel zorlanma ve egzersizler neticesinde de artabilir.
Narkotikler
Reçeteli veya reçetesiz uyuşturucu, uyarıcı maddeler beynin solunum hızını kontrol eden bölgesini etkilediği için solunum hızında değişikliklere yol açabilir. Alkol ile birlikte kullanılan uyuşturucu ilaçlar ciddi solunum depresyonuna yol açabilmektedir. Aşırı dozda kullanılan narkotikler ise solunumun anormal şekilde yavaşlamasına hatta kesilmesine neden olabilir.
Kaynaklar
- Merck Manual for Healthcare Professionals: Diabetic Ketoacidosis
- MedlinePlus: Brain Herniation
- Merck Manual for Healthcare Professionals: Opioids, Symptoms and Signs
Bu yazıyla ilgili henüz yorum yapılmamış.