Astım Testi Nasıl Yapılır?

Astım teşhisi koymak hastanın geçmişinin ayrıntılı olarak değerlendirilmesi, fiziksel muayene ve çeşitli solunum fonksiyon testleri ile mümkün olur. Bu süreçte doktorunuz şikayetlerinizi ayrıntılı bir şekilde dinleyecek ve gerekli gördüğü testleri talep ederek astım hastası olup olmadığınızı, astımın derecesini ve gereken tedaviyi belirleyecektir. Peki bu hastalıkta teşhis nasıl konur, astım testi nasıl yapılır?

Astım testi, hastalığın şiddetinin ve sınıfının belirlenebilmesi için, akciğer fonksiyonunun ölçümü, başka bir hastalık nedeniyle astımla aynı belirtilerin ortaya çıkıp çıkmadığı, bronşiyal test, dışsal veya içsel olup olmadığının anlaşılması için bir dizi testlerin toplamı şeklinde yapılmaktadır.

Astım Belirtileri Nelerdir?

• Nefes alıp verirken tekrarlayan ıslık sesi, hırıltılı solunum
• Öksürük (krizler halinde gelebilir ve uykudan uyandırabilir)
• Nefes darlığı
• Göğüste sıkışma
• Semptomların gece yoğunlaşması
• Semptomların egzersiz sırasında kötüleşmesi

İlk ‘Test’: Hastanın Geçmişi!

Astım teşhisinde ilk adım, hastanın semptomlarını doktoru ile ayrıntılı olarak paylaşmasıdır. Doktorunuz semptomlara astımın mı yoksa başka bir hastalığın mı yol açtığına karar vermek için size aşağıdaki soruları soruları soracaktır:

• Semptomlarınız neler?
• Semptomlar ne zaman ortaya çıkıyor?
• Herhangi bir tetikleyici var mı?
• Sık sık sigara dumanına, kimyasal maddelere, polene, toza veya havada bulunabilecek başka iritanlara maruz kalıyor musunuz?
• Saman nezlesi veya bir başka alerjik durumunuz var mı?
• Ailede astım, saman nezlesi ve alerji geçmişi var mı?
• Başka sağlık sorununuz var mı?
• Bitkisel bir ilaç kullanıyor musunuz?
• Evcil hayvan olarak kuş, kedi veya köpek besliyor musunuz?

Astım Testleri Nelerdir?

Doktorunuz bu soruların yanıtlarını aldıktan sonra kulak, burun, boğaz ve solunum muayenesi yapacak; göğsünüzü dinleyerek astımın en belirgin işaretlerinden biri olan ıslık sesinin gelip gelmediğini tespit edecektir. Bu safhada gerekli görülmesi halinde hastadan bazı ek testler istenecektir. Astım hastalarında faydalanılan testler şunlardır:

Spirometri

Spirometri, doktorların beş yaş ve üzeri hastalarda astım teşhisi için başvurduğu en temel testtir. Spirometri testi ile akciğerlerinizin ne kadar iyi çalıştığı (pulmoner fonksiyon) değerlendirilir. Derin nefes almanız, sonra da spirometre isimli cihaza bağlı olan tüp aracılığıyla nefes vermeniz istenecektir.

Spirometre bu sırada hem dışarı verdiğiniz nefesin hacmimi, hem de nefesinizi ne kadar hızlı verdiğinizi, yani akciğerlerinizi ne kadar hızlı boşaltabildiğinizi (nefes gücünü) gösteren bir grafik oluşturacaktır.
Bu yolla akciğerlere hava akışında bir sorun olup olmadığı ve hava yollarında (bronşlarda) daralma bulunup bulunmadığı ortaya çıkacaktır. Ölçümlerin bazıları yaş, kilo ve cinsiyet ortalamasına göre düşük çıkarsa, astımın bronşlarınızı daralttığı sonucuna varılabilir.

Astım İlacı ile Deneme

Spirometri işleminde sonuçlarınızın normal değerlerin altında çıkması halinde, doktorunuz bir astım ilacını kullanmanızı isteyebilir. İlaç sayesinde hava yollarınızın açılması sonrası yeniden spirometri testine girmenizi isteyebilir. Eğer ilacı aldıktan sonra testte daha iyi sonuçlar alınırsa, bu durum astım hastası olduğunuz anlamına gelebilir.

Bronş Provokasyon Testi

Eğer spirometri sonuçları normal ya da normale yakın çıkarsa, doktorunuz bu kez astım provokasyonu testine başvurabilir. Bu test sırasında, astım hastalarında hava yollarının daralmasına sebep olan metakolin veya histamin maddelerini solumanız istenecektir. Metakolin, hafif dereceli astım atağını tetikleyen bir maddedir. Test sırasında da bu madde solunduktan sonra spirometri testi ile bu ilacın akciğerde yarattığı etki gözlemlenir. Eğer spirometri testi akciğerlerde kanalları daraltıcı bir etki tespit ederse astım teşhisi konulabilir. Eğer spirometri sonuçlarınız normal çıkarsa muhtemelen astım hastası değilsiniz.

Çocuklarda Akciğer Testi

Beş yaşın altındaki çocuklara akciğer testi nadiren yapılır. Teşhis bunun yerine çoğunlukla çocukta görülen belirtilere ve hastanın geçmişine bakılıp fiziksel muayene yapılarak konur. Çocuklarda astımı teşhisi etmek son derece zor olabilir, zira bu yaş grubunda astım benzeri semptomlara sebep olan birçok başka sorun da yaşanıyor olabilir.

Eğer çocuğunuzun doktoru astımdan şüpheleniyorsa, akciğerin hava yollarını açan bronkodilatör türü bir ilaç verebilir. Eğer semptomlar bronkodilatör kullanımı sonrasında hafifliyorsa, çocuğunuz astım hastası olabilir.

Nitrik Oksit Testi

Bu testte bir makineye bağlı şekilde nefes vermeniz istenir ve nefesinizdeki nitrik oksit gazının oranı ölçülür. Nitrik oksit vücudun normalde ürettiği bir gazdır ama nefesinizde bol miktarda bulunması akciğerlere giden hava yollarında enflamasyona işaret eder. Bu da, astımın belirtilerinden biridir.

Akciğer Röntgeni

Akciğer röntgeni bir astım testi olmasa da, astım belirtilerinin altında bir başka nedenin yatıp yatmadığını tespit etmek için kullanılabilir. Doktorunuz şikâyetlerinizi dinledikten sonra kalbinizi, akciğerlerinizi ve kaburgalarınızı incelemek isteyebilir. Bu yolla bronşitten kaburga kırığına uzanan bir dizi farklı hastalık ihtimaller arasından elenebilir veya netleşebilir.

Tomografi

Astım hastalığının teşhisi sırasında başka olasılıkları saf dışı bırakmak amacıyla, akciğer röntgeni gibi tomografi de talep edilebilir. Doktorunuz akciğer ve sinüzit tomografilerini inceleyerek solunum sorunlarına sebep olabilecek yapısal anormalliklerin veya enfeksiyon gibi hastalıkların var olup olmadığını tespit edecektir.

Alerji Testleri

Deri veya kan yoluyla yapılacak bir test, evcil hayvanlar, toz, küf veya polen gibi alerjenlere karşı alerjiyi saptayabilir. Eğer astımınızı tetikleyen önemli bir alerjen tespit edilirse, doktorunuz alerji aşısı tavsiyesinde bulunabilir.

Balgam Kültürü

Bu testte, tükürük veya balgamda eozinofil isimli beyaz kan hücrelerinin bulunup bulunmadığı incelenir. Eozinofiller, astım belirtileri ile paralel olarak artış gösterir.

Fiziksel Egzersiz ve Soğuk Hava Testi

Bu testlerde doktorlar, hastanın ağır fiziksel egzersiz yapması ve soğuk hava solumasının öncesi ve sonrasındaki solunum fonksiyonlarını ölçecektir.

Reflü Testi

Astım hastalarında aynı zamanda reflü şikâyetlerinin görülmesi son derece yaygın bir durumdur. Reflü, inatçı öksürüklere de yol açar. Eğer bir astım hastasının şikâyetleri astım tedavisine rağmen düzelmiyor ve özellikle geceleri yattığında nefes darlığı sorunu devam ediyorsa, o hasta aynı zamanda reflü sorunu da yaşıyor olabilir. Böyle bir durumda yemek borusuna geri kaçan mide asidi bronşları uyararak alerjik astım krizlerini tetikleyecektir.

Diğer Testler

Bazı kişilerde solunum sorunlarının altında yatan sebepleri kesin olarak tespit etmek beklendiği kadar basit olmayabilir. Özellikle küçük çocuklarda, astımı bazı başka solunum sorunlarından ayırt etmek zorlu bir duruma dönüşebilir. Eğer astım belirtilerine nefes almayı etkileyen bazı başka hastalıklar da eşlik ediyorsa teşhis süreci karmaşık bir hal alabilir. Bu hastalıklar arasında saman nezlesi ve sinüzit bulunur.

Bununla birlikte, kesin bir teşhis konmamış olmasına rağmen doktorunuz şikâyetlerinize neyin iyi geldiğini ortaya çıkarma amacıyla bazı ilaçlar yazabilir. Bazı astım hastalarında doğru teşhisin konup en iyi tedavi yolunun belirlenmesi için biraz sabır gerekebilir.

Astımın Sınıflandırılması

Test sonuçlarına bağlı olarak astımın farklı türlerinden birinin tanısı konulacaktır:

• Hafif dereceli astım: Belirtileri hafiftir ve ara sıra görülür.
• Hafif dereceli ısrarlı astım: Daha sık görülür ancak atakları ciddi değildir.
• Orta dereceli ısrarlı astım: Daha dikkatli bir tedavi gerektirir, belirtileri gece veya gündüz görülebilir, günlük yaşamı etkileyebilir.

Testler sırasında büyük olasılıkla ‘dışsal’ ve ‘içsel’ astım tanımlamalarını da duyabilirsiniz. Bunlar astımı sınıflandırmak için yeni kullanılmaya başlanan tanımlardır. Dışsal astım havada bulunan tetikleyiciler nedeniyle görülürken, içsel astım dışardan gelen alerjenlerden bağımsız olarak ortaya çıkabilir.