boldo-cayi

Boldo Çayı Nedir, Faydaları Nelerdir?

Güney Amerika’nın endemik bir bitkisi olan boldonun yapraklarından elde edilen çay, karaciğer ve sindirim destekçisi olarak yıllardır tüketilmektedir.

Geleneksel bir Şili çayı olan boldo, nesiller boyu özellikle Güney ve Latin Amerika ülkelerinde tüketilen bir içecektir. Boldo ağacının işlenmiş yapraklarından elde edilen ve güçlü bir lezzeti olan çaydır. Geleneksel tıpta dünyanın birçok ülkesinde yaygındır. Özellikle Güney Amerika ve Şili kültürlerinde tıbbi amaçlarla kullanılır. Boldo çayını içmek için onlarca sebep var!

Boldo Çayı Nedir?

Boldo, Güney Amerika’daki And Dağları’nda yetişen, yaprak dökmeyen, çalı veya küçük bir ağaçtır. Bilimsel adı “Peumus boldus” şeklindedir. Tarçın, defne yaprağı ve kâfur gibi aromatik yapraklı bitkileri içeren “Lauraceae” familyası ile yakın ilişkili “Monimiaceae” familyasının bir üyesidir. Tek tür olarak Peumus cinsi, yaygın olarak “boldo” adıyla bilinir.

Şili’nin kıyı kesimlerine özgü endemik bir bitki türüdür. Özellikle And Dağları’nın yamaçlarını ve çayırlarını tercih eder. Avrupa ve Kuzey Afrika’da da bilinen boldo; Şili, Bolivya, Arjantin, Peru, Paraguay gibi Güney Amerika’nın sınır ülkeleri, Uruguay ve Brezilya’da da yetişir. Meksika, Ekvador ve Fas gibi bölgelerde görülmektedir.

Güçlü, odunsu ve hafif acı bir esansı olan yapraklarının kâfur benzeri aroması vardır. Acı tadı, pek çok bitkisel ilaçta olduğu gibi teröpatik gücünü ortaya çıkaran dozla (potens) bağlantılıdır. Boldo çayının acı tadı, epazote (Meksika çayı) bitkisinde de bulunan “askaridol” adlı toksik kimyasal maddeden gelir. Yapraklar, defne yaprağına benzer, hafif tüylü bir yüzeye sahiptir, ezildiklerinde güçlü ve nahoş bir koku verir. Yaprakları yaklaşık 5 cm uzunluğundadır; şekil olarak oval, kurutulduğunda kırmızımsı kahverengi renktedir.

Bu küçük ağaç, 5 ila 7 metre yüksekliğe ulaşabilir. Çan şeklinde, aromatik, küçük ve soluk beyaz sarı renkli çiçekleri vardır. Çok bilinmese de aralık ve şubat ayları arasında çok lezzetli ve besleyici meyveler verir. Yenebilen meyveleri lezzetli ve besleyicidir; yeşil renkli ve küre şeklindedir.

Boldo Çayının Faydaları Nelerdir?

Boldo çayı, boldo ağacı yapraklarından yapılan bir bitki çayıdır. Boldo ve benzeri özelliklere sahip bitkiler, yaygın olarak geleneksel tıpta özellikle kırsal kesimlerde kullanılmaktadır. Güney Amerika ülkelerinde faydaları sebebiyle yaygın olarak tüketilir. Acı tadı sebebiyle genellikle tıbbi amaçlarla kullanılır. Sindirim bozuklukları, kabızlık, baş ağrıları ve diğer bazı hastalıklara karşı kullanılabilen popüler bir bitkisel tedavi seçeneğidir.

Boldo, güçlü doğal antioksidanlar olan fitokimyasallar; “boldin”, “kafur”, “limonen” ve “kumarin” gibi önemli maddeler bakımından zengindir. Ayrıca; flavonoid glukozitler, tanenler, reçineler ve uçucu yağlar içerir.

Boldo çayının faydalarından pek çok rivayette bahsedilir. En bilinen yararları karaciğeri detoksize etmesi, safra taşlarını ortadan kaldırması ve safra kesesi sağlığını desteklemesidir. Ayrıca iyi bir antiseptik, safra uyarıcı ve kilo verme yardımcısı olarak bilinir.

Herbalistler (bitki uzmanı) ve doğal tıp uygulayıcıları, sıklıkla karaciğer fonksiyon bozukluğu, sindirim problemleri ve romatizma için reçete eder. Yüzlerce yıldır güçlü detoks ve ağrı giderici etkisi sebebiyle özellikle Güney Amerika’da geleneksel tıbbın bir parçasıdır.

Önemli bir sağlık içeceği olan boldo çayı, aşağıdaki sorunlara karşı tüketilmektedir;

  • Karaciğer hastalıkları,
  • Mide rahatsızlıkları,
  • Romatizma ve eklem sorunları,
  • Sistit
  • Belsoğukluğu,
  • Uyku problemleri,
  • Kaygı,
  • Kabızlık…

Boldo çayının potansiyel faydaları şunlardır;

  • En iyi bilinen yararlarından biri karaciğer sağlığını desteklemesidir. Hatta hepatit gibi karaciğer rahatsızlıklarını giderebilme kabiliyeti vardır.
  • Çayda bulunan antioksidanlar, karaciğer üzerinde temizleyici etki gösterir. Böylece karaciğeri hastalıklara karşı koruyarak, güçlendirir.
  • Sindirim ve safra sistemlerinin işlevlerini kolaylaştırarak, karaciğerin toksinleri atmasını destekler.
  • Antioksidan içeriği sayesinde karaciğer hücrelerini, serbest radikallerin zararlı etkilerine karşı korur.
  • Antienflamatuar özelliği, karaciğer içindeki enfeksiyonları önleyerek, karaciğerin restorasyon potansiyelini artırır.
  • Yiyeceklerin sindirimini kolaylaştırır. Karaciğerin safra üretimini aktifleştirerek, besin maddelerinin parçalanmasını destekler.
  • Mide ağrılarına ve sindirim problemlerine karşı ideal bir bitki çayıdır. Mide ekşimesi ve krampları önleyerek, mideyi rahatlatır.
  • Bağırsaklar üzerinde hafif bir laksatif etkisi vardır. Bağırsak kramplarına karşı antispazmodik özelikler içerir. Kabızlık gibi sorunlarda doğal bir müshil olarak kullanılabilir. Bağırsak parazitlerini azalttığı belirtilir.
  • Gaz ve şişkinlik veya kolik durumlarında rahatlama sağlar. Bağırsak spazmlarını yatıştırmaya ve irritabl bağırsak sendromu vakalarında inflamasyonu hafifletmeye yardımcı olarak, yatıştırıcı etki gösterir.
  • Safra kesesi işlevlerini destekler; daha fazla safra boşaltılmasını sağlar.
  • Safra kesesi ve böbrek taşlarının oluşumunu önler. Mevcut taşları da azaltabildiği belirtilmektedir. Ancak bu faydası sadece küçük boyutlu taşlar için geçerlidir.
  • Vücuttaki toksisiteyi azaltır, metabolizmayı iyileştirmeye yardımcı olur. Böylece kilo vermeyi destekler.
  • Vücudu hastalıklara karşı koruyan anti-bakteriyel ve antimikrobiyal özellikler içerir.
  • Bağışıklık sistemini güçlendiren antimikrobiyal ve antiviral özelliklere sahiptir.
  • Antienflamatuar ajan olarak enfeksiyonlardan etkilenmeden azaltılmasına yardımcı olur.
  • Vücudun çeşitli işlevlerini uyararak, kanı inceltir ve kan pıhtılarını önler.
  • İçerdiği antioksidanlar, vücuttaki kronik ve akut inflamasyonu azaltabilmektedir.
  • İştahı artırabilir, zayıflatıcı bir hastalıktan sonra kilo almaya yardımcı olabilir.
  • Sinirler üzerinde sakinleştirici etkisi de olabilmektedir. Uykusuzluk durumunda zihni rahatlattığı ve uykuyu desteklediği belirtilir.
  • Vücutta yağ birikmesini önlediği, aşırı sodyumun ortadan kaldırmasını desteklediği, idrara çıkmayı artırarak sıvı tutulmasını azalttığı yönünde bilgiler mevcuttur.
  • Böbrek ve mesane rahatsızlıklarının tedavisine yardımcı olabilmektedir. Mesane iltihabını azaltarak, sistit ve idrar yolu enfeksiyonlarını tedavi edebileceği belirtiliyor.

Not: Boldo çayının insan sağlığına faydalarına ilişkin yukarıda verilen bilgilerle ilgili yeterli kanıt bulunmamaktadır. Bu konuda daha fazla bilimsel araştırmaya ihtiyaç vardır! Ayrıca, bazı durumlarda güvensiz olabildiği için ilaç kullanımı ve hastalık durumunda tüketilmemesi öneriliyor.

Boldo Çayının Yan Etkileri Nelerdir?

Boldo çayı, uygun dozlarda tüketildiğinde genel olarak güvenli kabul edilir. Düşük dozlarda yan etkileri nadirdir; ancak birçok tıp uzmanı, uzun süreli boldo çayı tüketilmesinin böbrek yetmezliği, konvülsiyon (havale) ve bağırsak hasarına yol açtığına inanmaktadır. Bu nedenle, bazı ülkelerde satışı sınırlıdır.

  • Boldo yaprağı, karaciğer için zararlı toksik uçucu yağ “askaridol” içerir.
  • “Askaridol” adlı maddenin toksisitesi sebebiyle gastrointestinal sorunlar, kanama bozuklukları, safra kanallarının tıkanması ve gebelikte komplikasyonlar görülebilmektedir.
  • Bazı sağlık kaynakları, boldonun yan etkilerinden korunmak için “askaridol” içermeyen preparatlar kullanılmasını önerir.
  • Bu çayı günlük olarak aşırı miktarlarda tüketmek sağlıksız, hatta zehirli olabilir. Çok fazla dozda tüketilmesi mide bulantısı, baş dönmesi, ajitasyon, konvülsiyon, hatta felç ve ölüme bile neden olabilmektedir.
  • Bazı durumlarda böbrekleri ve idrar yolunu tahriş edebilmektedir. Çok fazla safra üretimini desteklediği için karaciğerin işlevlerini engelleyebilir.
  • Akut hepatit, büyük safra taşı ve safra kanalı tıkanıklıkları durumunda tüketilmemelidir. Çünkü boldo çayı, karaciğer ve safra kesesinin işlevini, bu organlara zarar verecek şekilde artırabilir.
  • Doğrudan cilde uygulanan boldo çayı, döküntülere neden olabilmektedir.
  • Bazı ilaçlarla etkileşime girebildiğinden doktor tavsiyesi ile tüketilmesi önerilir. Özellikle lityum içerikli ilaç veya takviyeler alanlara tavsiye edilmemektedir. Kan ve karaciğer ilaçları ile de kullanılmamalıdır.
  • Hamile ve emziren kadınların tüketmemesi veya doktor tavsiyesi ile tüketmesi tavsiye edilmektedir.
  • Herhangi bir cerrahi işlem uygulanacak kişiler, en az iki hafta önceden boldo çayı tüketmeyi bırakmalıdır.
  • Alkol ile birlikte tüketilmemesi gerekir.

Önemli not: Bir kanser araştırma merkezinin çalışmasına göre, düzenli olarak boldo çayı tüketilmesi prostat, akciğer, mesane, yemek borusu ve baş ve boyun kanserlerinin gelişme riskini artırabilmektedir!

Boldo Çayı Nasıl Hazırlanır?

Boldo bitkisinin kurutulmuş yaprakları çay olarak pazarlanır. Yapraklar bitkiden koparıldıktan sonra kurumaya bırakılır. Daha sonra ufalanarak, sıcak suda demlenir.

Boldo çayı yapmak için ufalanmış veya öğütülerek toz haline getirilmiş yapraklar sıcak suya eklenir. Poşet formunda marketlerde de bulunur; ancak evde de yüksek kaliteli boldo çayı elde edilebilir.

Boldo çayı hazırlamak için şu yöntem kullanılabilir;

  • Bir çay fincanına iki çorba kaşığı kuru, ezilmiş boldo yaprağı koyun.
  • Kaynamamış, 90 ila 95 derece sıcaklıktaki suyu fincana dökün.
  • 5 ila 15 dakika demlenmesini bekleyin.
  • İçmeden önce fincandaki yaprakları süzün.

Başka bir yöntem de;

  • Boldo yapraklarını küçük bir tencereyi koyun.
  • Üzerini suyla doldurun.
  • Kaynama noktasına kadar ısıtın.
  • Yaklaşık 5 dakika pişirin.
  • İçmeden önce biraz soğutun.

Boldo çayının hazırlanmasına ilişkin şu bilgileri de paylaşalım;

  • Taze boldo çay preparatlarının (hazır form) tadı daha güçlü ve etkilidir.
  • Taze veya kurutulmuş boldo yaprakları haşlandığında çok acı ve tatsız bir lezzeti vardır.
  • Boldo çayı, genellikle günlük olarak tüketilmez. Ancak, yerba mate gibi bitkilerle seyreltildiğinde sağlık için günlük olarak tüketilebileceği belirtilmektedir.
  • Herbalistler, çayın acı tadını hafifletmek için boldoyu genellikle diğer bitkisel çay yapraklarıyla karıştırır.
  • Çayda istenen lezzeti elde etmek için çoğu zaman az miktarda boldo yaprağı kullanılır.
  • Çayın acı tadını hafifletmek için bal gibi bazı tatlandırıcılar kullanılabilir.

Boldo Hakkında Faydalı Bilgiler

  • Şili’de bulunan fosilleşmiş boldo yapraklarında insan dişlerinin izleri tespit edilmiştir.
  • Boldo fosillerinden yola çıkılarak yapılan araştırmalara göre, 13 bin yıldan daha uzun bir süredir besin ve tıbbi amaçlarla tüketildiğine inanılıyor.
  • Boldo yaprağı çayı, Şili ve Peru’nun eski uygarlıkları tarafından kullanılmıştır. Güney Amerika’nın yerli kabileleri, bu yaprakları karaciğer, safra kesesi ve idrar yolu sorunlarını tedavi etmek için bitkisel infüzyon olarak kullanmıştır.
  • Yavaş büyüyen bir ağaç olan boldodan elde edilen çay, son yıllarda küresel pazarlarda popüler hale gelmektedir.
  • Boldo çalısının kabuğu tüketilse de, sağlık amacıyla genellikle yaprakları tüketilir.
  • Boldo çayı, bitkisel bir çaydır yani geleneksel anlamda bir “çay” değildir. Siyah veya yeşil çay gibi “Camellia sinensis” bitkisinin yapraklarından elde edilmez.
  • Boldo çayı, sadece boldo ağacının parçaları kullanılarak demlenir. Bu nedenle tamamen kafeinsizdir. Kafein için siyah çay, beyaz çay veya yeşil çay ile kombine edilebilir.
  • Bazı Güney Amerika topluluklarında boldo çay, ezilmiş ve büzülmüş taze yapraklardan yapılır; çünkü ticari olarak satılan taze yapraklar pahalıdır.
  • Güney Amerika’da çoğu tıp uzmanı, herhangi bir rahatsızlık için boldo çayı tavsiye eder.
  • Özellikle alkol tüketiminin yol açtığı baş ağrıları için tavsiye edilir. Hangoversi (alkol sersemliği, sarhoşluğu, akşamdan kalma durumu) hafifletmek için de kullanılabilmektedir.
  • Aynı zamanda geleneksel olarak karın ağrılarını dindirmek, bağırsak solucanlarını vücuttan atmak ve iltihaplardan kurtulmak için kullanılmıştır.
  • Boldonun güçlü kokusu kozmetik sektörü için oldukça değerlidir. Parfüm endüstrisinde yapraklarından çıkarılan uçucu yağlar kullanılır.
  • Küçük boldo meyveleri, Şili’de yenir veya kurutulur. Hatta halk sanatlarında da kullanılır, boncuklarından kolye yapılır.

Bu yazıyla ilgili henüz yorum yapılmamış.

Bir cevap yazın