Vücudumuzun düzgün çalışabilmesi ve organların görevlerini yerine getirebilmesi için her gün yeterli miktarda su içmemiz kritik önem taşıyor. Uzmanların önerisi günde 8 büyük su bardağı su içilmesi, ancak düzenli egzersiz yapıyorsanız bu miktarı arttırmanız gerekebilir. Çok fazla su içmenin ise bazı zararları bulunuyor. Özellikle kısa süre içerisinde çok fazla su içmek oldukça tehlikeli ve hayati riskler taşıyor. Kısa zamanda fazla su içmenin en tehlikeli etkisi, kandaki sodyum seviyesinin azalması ve suyun kandan çıkarak hücrelere nüfuz etmesi.
Şaşırtıcı Ama Gerçek: Fazla Su İçmek, Öldürebilir
2007 yılında, Kaliforniya’daki bir radyo programının su içme yarışmasına katılan 28 yaşındaki Jennifer Strange üç saatte altı litre su içtikten sonra midesi bulanarak evinin yolunu tuttu. Kusuyordu ve ciddi bir baş ağrısı çekiyordu; ‘su zehirlenmesi’ denilen tıbbi durumdan dolayı hayatını kaybetti. 2008’de benzer bir durum yaşandı; 40 yaşındaki Jacqueline Henson kilo vermek için birkaç saat içinde günde 4 litre su içti ve birkaç saat içinde öldü
Peki aşırı su içmek vücudumuzda neye yol açıyor? Fazla su içmek zararlı mı, Yan etkileri ne?
Hücreleri Şişiriyor
Vücudumuzdaki sodyum ve potasyum elektrolit görevi görür ve hücreler ile kan arasındaki dengeyi sağlar. Kanda fazla su bulunması ise bu dengeyi bozar. Zira su, hücrelerdeki sodyum ve iyonu seyreltip dengelemek için otomatik olarak hücrelere hücum eder ve onları kısa sürede şişirir. Bu durum özellikle de, alanı kafatasıyla sınırlı olan beyindeki nöronlar ve sinir hücreleri için tehlikelidir. Bu nedenle gereğinden fazla su tüketmek başağrısı, felç, beyinde hasar, koma ve hatta ölüme yol açabilir.
Su Zehirlenmesi Mümkün!
Su zehirlenmesi, tıpta hiponatremi adı verilen, hücre şişmesinin ileri noktası sayılan tıbbi durumdur. Su zehirlenmesi, vücuttaki sodyum miktarı ile su miktarı arasındaki dengenin bozulması sonucu ortaya çıkan ölümcül bir dolaşım bozukluğu olarak da tanımlanır.
Hiponatremi, kanda sodyum yoğunluğunun düşmesi anlamına gelir. Kan dolaşımını, kas hareketlerini ve kalp sağlığını düzenleyen sodyum vücut için kritik önem taşıyan bir mineraldir. Uzmanlar, kandaki sodyum oranının 135-145 mEq/L aralığında olmasını tavsiye eder. Bu oran düştüğünde, vücuttaki fazla su hücrelere hücum eder ve hücreler şişer.
Kandaki sodyum seviyesi 120 mEq/L oranının altına düşmeye başladığında beyin hücrelerinin büyümesi nedeniyle önce baş ağrısı, sersemleme ve kramp gibi belirtiler görülür. Oran daha da düştüğünde semptomlar artar, komayla sonuçlanma riskini de içeren uyku hali ortaya çıkar. Eğer çok kısa sürede çok fazla su içtiyseniz, hafif semptomlardan ağır olanlara ilerleme sürece son derece hızlı gerçekleşebilir. Hiponatremi, nadiren yaşansa da çok fazla su tüketmenin biyolojik bir sonucudur.
Hipokalemi (Potasyum Düşüklüğü) Sebebi
Aşırı su içme vücüttaki potasyum seviyesini de tehlikeli biçimde düşürerek hipokalemi adı verilen duruma sebep olabilir. Hipokaleminin semptomları, kusma, düşük tansiyon, baş dönmesi ve ishal olarak seyreder. Eğer antidüretik (idrar önleyici) ilaçlar kullanıyorsanız, yani bedeniniz zaten su tutmaya çalışıyorsa, fazla su tüketmek ölümcül sonuçlara yol açabilir.
Kramplara Yol Açar
Fazla su içmek vücudunuzun elektrolit seviyelerini düşürmesi sonucunda ortaya çıkan sıvı dengesizliği kas fonksiyonlarını olumsuz etkiler. Kas spazmları ve kramplar geçirebilirsiniz.
Böbrekleri Yorar
Kandaki toksinleri süzüp ayırmakla görevli olan böbrekler, fazla su içtiğinizde her zamankinden fazla çalışmak zorunda kalır. Dolayısıyla, ne kadar fazla su içerseniz, böbrekleriniz de o kadar fazla mesai yapar.
Bir böbrek rahatsızlığınız yoksa, uzmanlara göre saatte 800 ila 1000 mililitre su içmenizde sakınca yok. Fakat fazla su içmek böbrek rahatsızlığı olan kişilere önerilmiyor. Böyle bir durumda hastalığınızın ilerlemesine sebep olabilir, kalp ve damar rahatsızlıkları ihtimalini istemeden artırabilirsiniz.
Kalbe Baskı Yapar
Bedenimizin etkileyici bir su emme mekanizması vardır. İçtiğimiz suyun yaklaşık yüzde 80’i, ozmos adı verilen bir süreçle ince bağırsak tarafından emilir. Su böylece kan dolaşımı sistemine girer. Dolayısıyla kan hacmini de artırır. Çok fazla su içmek, kan hacminin artması nedeniyle kalbe aşırı baskı yapabilir ve bazı vakalarda felce yol açabilir.
Aynı zamanda, böbrek fonksiyonları ile kalp sağlığı birbiriyle yakından ilişkilidir. Konjestif kalp yetmezliği ve başka kalp sorunları yaşayanların vücutları normalden fazla su tutmaya meyillidir. Bu vakalarda, fazla su içmek kalp kaslarında sorun yaratarak kalbin durmasına bile yol açabilir.
Yorgun Hissettirir
Nasıl ki az su içtiğinizde yerinizden kalkamayacak kadar yorgun hissediyorsanız, aynı şekilde vücudunuzun ihtiyacından fazla su içmek de yorgunluğa yol açabilir. Bunun çok basit bir biyolojik açıklaması var: Böbreklerin kandaki fazla suyu atmak için fazla çalışması, hormonların stres anında verdiği tepkiyi göstermesine yol açabilir. Fazla hormon salgılanması da yorgunluk yaratır.
Ne Kadar Su İçmek Gerekli?
Bir kişinin ne kadar su içmesi gerektiğini belirleyen tek bir formül yoktur. Vücudunuzun su ihtiyacı yaşınız, cinsiyetiniz, kilonuz, metabolizma hızınız, ne kadar hareket ettiğiniz ve kullandığınız ilaçlar gibi son derece şahsi ve değişken faktörler tarafından belirlenir. Hava sıcaklığı da su ihtiyacında değişikliklere yol açar.
Doktorlar herkesin günde en az 1.2 litre su içmesini öneriyor. Bu miktarın üzerine çıkıp çıkmayacağınızı ise normal şartlarda ne kadar susadığınız belirlemeli. Sıcak ve nemli günlerde, spor yaptığınız saatlerde vücudunuz daha fazla suya ihtiyaç duyacaktır. Fakat bir anda aşırı miktarda su içmemeye dikkat etmeli, tükettiğiniz miktarı güne yaymalısınız. Spor yaptığınız için normalden fazla su tüketiyorsanız, içinde sodyum ve potasyum bulunan özel içeceklere yönelmelisiniz.
İhtiyacınızdan Fazla Su İçtiğinizi Nasıl Anlarsınız?
Su içme alışkanlığınızı değiştirmeye çalışıyor ama vücudunuzun ihtiyacını kestiremiyor musunuz? Uzmanlar, çok fazla su içtiğinize işaret eden bazı göstergeleri şöyle sıralıyor:
- Elinizden su şişesi hiç düşmüyor, şişe boşalır boşalmaz yeniden dolduruyorsanız, çok fazla su içiyor olabilirsiniz.
- Susamadığınız zaman bile su içiyor olmanız, ihtiyacınızı aştığınızı gösterir. Bedenlerimizin susuz kaldığında bizi zaten uyarmaya programlı olduğunu unutmayın.
- İdrarınızın rengine dikkat edin. Koyu renk sağlıksız oranda susuz kaldığınıza, çok açık ve berrak bir idrar ise çok fazla su içtiğinize işaret eder.
- Geceleri uykudan uyanmak da dahil olmak üzere çok sık tuvalete gidiyorsanız, fazla su tüketiyor olabilirsiniz. Çoğu insan günde 6-8 defa tuvalete gider. Uzmanlara göre, günde 10’dan fazla tuvalete gidiyorsanız, ihtiyacınızdan fazla su içiyor olabilirsiniz. Geceleri tuvalet ihtiyacı nedeniyle uyanmamak için, son olarak yatmadan önce iki saat önce su için. Böylece böbreklerinize de suyu atmak için yeterli zaman vermiş olursunuz.
- Fazla su içmenin bir yan etkisi de, mide bulantısı ve kusma hissidir. Böbreklerinizin fazla suyu atmaya yetişmemesi halinde, bu su vücutta birikmeye başlar ve çoğunlukla mide bulantısı, kusma ve ishale yol açar.
- Her zamankinden fazla su içiyorsunuz ve gün boyu başınız mı ağrıyor? Evet, su içmek baş ağrısını azaltır ama baş ağrısı dehidrasyon semptomu olduğu gibi, fazla su içmenin de sonucu olabilir. Aşırı fazla su tükettiğinizde kanınızdaki sodyum yoğunluğu azalır ve organlardaki hücreler şişer. Bu da beyin hücrelerinin büyümesi, beynin kafatasına baskı yapması ve başağrısı demektir. Bu semptomun en ileri safhası, hiponatremidir.
- Su içmeyi artırdığınız bir dönemde elleriniz, dudaklarınız ve ayaklarınız şişiyor ve renksiz görünüyorsa, ihtiyacınızı aşıyor olabilirsiniz.
- Vücudumuzun sağlıklı olduğunun ve bütün fonksiyonlarını yerine getirdiğinin en önemli göstergelerinden biri, dengeli olmaktır. Çok fazla su içtiğimizde, elektrolit seviyeleri düşer ve denge kaybı yaşadığımızı hissederiz. Elektrolit seviyesinin normal değerlerinin altına düşmesinin diğer semptomları, kas spazmları ve kramplardır. Bu semptomları hissettiğinizde, elektrolit yüklü olan hindistan cevizi suyu tüketmeyi deneyebilirsiniz.
- Fazla su içmenin zararlarından biri de yorgunluk belirtileridir. Eğer çok fazla su içiyor ve yataktan çıkmakta bile zorlanıyorsanız, böbreklerinize fazla yüklenmiş olabilirsiniz.
Teşekkürler.