Dikkat Eksikliği Testleri

Çocuğun dikkat eksikliği belirtilerinin bir uzman tarafından incelenmesi tam teşhisin konulması için önemlidir. Çünkü depresyon, kaygı ve stresnedeniyle ortaya çıkan belirtiler ile dikkat eksikliği bozukluğu belirtileri benzeşebilir. Çocuklarda dikkat eksikliği testleri için bir çocuk psikoloğu ve psikiyatriste gidebilirsiniz.

Bu testler sırasında çeşitli durumlara verilen normal ve normal dışı tepkiler ölçülür, belirtilerin başlangıçları ve ne kadar sürdükleri incelenir, sosyal ve aile ilişkileri araştırılır.

Dikkat eksikliği, çocukların yaşamların, yetişkinlerin hayat standartlarını olumsuz etkileyen faktörlerin bir araya geldiği fiziki veya psikolojik bir durumdur. Stres, depresyon ve kaygı gibi durumların ortaya çıkardığı belirtiler ile dikkat eksikliği belirtileri benzerlik gösterebilir. Bu sebeple çocukta dikkat eksikliği teşhisi için belirtilerin bir uzman tarafından incelenmesi ve değerlendirilmesi önemlidir. Bunun için bazı testlerin yapılması gerekir. Bir psikolog veya psikiyatristten destek alınarak yapılması gereken testler ve tedavi yöntemlerini makalemizde bulabilirsiniz!

Ne Tür Testler Yapılır?

Dikkat eksikliği testlerinde çeşitli durumlara verilen normal ve anormal tepkiler ölçülür ve değerlendirilir. Dikkat eksikliği belirtilerinin başlangıcı ve ne kadar süredir devam ettiği de incelenen konular arasındadır. Ayrıca, çocuğun aile hayatı, sosyal ilişkileri ve yaşadığı psikolojik sorunlar da araştırılır.

Eğitim çağındaki çocukların dikkat düzeylerindeki bozukluklar, ders başarısını ve okul performansını olumsuz etkiler. Bu sorunu yaşayan çocuklar veya ergenler, psikiyatri uzmanı doktor tarafından yapılacak muayene ile çeşitli yöntemlerle testlere tabi tutulur. Bu testlerde çocuğun, öğrencinin veya yetişkin bireyin dikkat beceri düzeyi belirlenir, dikkat bozukluğunun düzeyi tespit edilir, dikkat yönetim merkezinin hangi bölgelerinin olumsuz etkilendiği ortaya çıkarılır.

Dikkat eksikliği için uygulanan testler şunlardır;

• Fiziksel muayene: Dikkat eksikliği nedenlerinin işitme ve görme duyularındaki sorunlarla ve beynin fonksiyonlarındaki nörolojik problemlerle ilişkili olup olmadığı araştırılır. Bu muayenede dikkat eksikliğinin stres, depresyon, kaygı ve ruh sağlığını ilgilendiren diğer sorunlar sebebiyle oluşup oluşmadığı belirlenir, incelenir ve gerekli maddeler elenir.

• Gözlem: Dikkat eksikliği teşhisinde ana yöntemdir. Dikkat eksikliği şüphesi görülen çocuğun davranışları mülakat ve gözlem yöntemleri ile incelenir. Gözlem uygulamasında uzman doktor çocukla mülakat yapmadan önce aile bireylerinden, öğretmenlerinden veya sürekli ilişkide olduğu kişilerden bilgi talebinde bulunabilir. Bu yöntemde amaç; farklı senaryolarda çocuğun nasıl davranışlar sergilediğinin, farklı veya anormal davranışlarda bulunup bulunmadığının ve bu durumlarda dikkatli davranıp davranmadığının incelenmesidir.

• Psikolojik testler: Bu yöntemde, uzman doktor çocukla karşılıklı konuşarak, sosyal ortamdan elde edilen verilerin doğrulanması için çeşitli psikolojik testler uygulayabilir. Sosyal zekâ testi ve IQ testi gibi testler, bu yöntemde kullanılan başlıca testlerdir.

Dikkat eksikliği testleri sonucu dikkati etkileyen bileşenlerin düzeylerine göre dikkat bozukluğunun boyutu, ne tür bir tedavi uygulanacağı, tedavi sürecine nasıl bir yol ve yöntem izlenmesi gerektiği tespit edilir. Bu sonuçlara göre; dikkat seçiciliği, dikkatin sürdürülme becerisi, dikkatin yönlendirilmesi ve dikkatin yürütücü fonksiyonları ele alınır.

Dikkat Eksikliği Nasıl Tedavi Edilir?

Dikkat eksikliği, tedavi edilebilen bir sorundur. Çocuklarda ve yetişkinlerde hemen hemen aynı tedavi yöntemleri uygulanır.

Yaygın olarak kullanılan tedavi yöntemleri şunlardır;

• Antidepresan ve uyarıcı ilaçlar,
• Psikolojik danışmanlar,
• Psikoterapi uzmanları,
• Zihinsel tedavi yöntemleri,
• Çeşitli bitkisel ve alternatif tıp takviyeleri,
• Vitamin ve mineral takviyeleri,
• Sağlıklı beslenme taktikleri,
• Nöro geri bildirim (Elektro Ensefalo Grafisi – EEG) tedavisi,
• Yoga ve meditasyon gibi rahatlatıcı uygulamalar…

Bu tedavi yöntemleri arasında ilaç ve psikoterapi yöntemleri, en etkili yöntemlerdir. Kullanılan ilaçlarla ilgili yan etkileri konusunda bazı önyargılar olsa da ilaçların özellikle çocuklarda korkulduğu kadar yan etkisi bulunmamaktadır. Bazı yan etkileri de telafi edilemez etkiler değildir. Örneğin, dikkat eksikliği tedavisinde kullanılan ilaçlar çocukları uyuşturmaz, bağımlılık yapmaz, zekâ geriliğine yol açmaz.

Dikkat Eksikliği Nedir?

Dikkat, psişik ve fiziki enerjinin çevredeki “uyaran” faktörler arasında ihtiyaç olan faktörün seçilip yönlendirilmesidir. Uyanıklık, seçicilik ve dikkatin denetimi, dikkatin en önemli üç bileşenidir. Bu bileşenlerden herhangi birinde yetersizlik ortaya çıkarsa, dikkat eksikliği tanısı konulur.

Dikkati etkileyen faktörler şunlardır;

• İhtiyaç duyulan şeylerin ortaya çıkardığı güdülenme,
• Açlık, susuzluk ve uyku gibi fiziksel ihtiyaçlar,
• Uyaran faktörün şiddeti, rengi ve büyüklüğü,
• Uyaran faktörün yoğunluğu, sıklığı ve farklılığı,
• Uyaran faktörün ortaya çıkma şekli ve hareketliliği,

Dikkat eksikliği; yukarıda sayılan faktörleri algılama, öğrenme ve öğrendiklerini uygulama aşamalarında ortaya çıkan sorunlardır. Özellikle dikkat sorunu yaşayan çocuklar, unutkan, dalgın, her şeyden çabuk sıkılan, başladıkları bir işi sonlandıramayan çocuklardır. Dikkat eksikliği sebebiyle çocuklar, özellikle öğrencilik hayatlarında oldukça önemli sorunlar yaşamaktadır ve bu durum eğitim hayatlarını olumsuz etkilemektedir.

Dikkat Eksikliği İle Benzer Belirtiler Gösteren Rahatsızlıklar

Dikkat eksikliği belirtileri ile bazı diğer rahatsızlıkların belirtileri arasında benzerlik vardır. Bu sebeple teşhis aşamasında benzer belirtilerin elenmesi, doğru sonuca ulaşmak için büyük önem arz eder.

Belirtileri bakımından benzerlik gösteren ve fiziksel veya ruhsal olabilen diğer rahatsızlıklar şunlardır;

• Bazı psikolojik sorun belirtileri, dikkat eksikliği ile diğer sorunlar arasında benzerlik gösterir. Ailede ve yakın çevrede yaşanan olumsuz gelişmelere bağlı olarak ortaya çıkan psikolojik sorunlar benzer belirtilerden biridir. Örneğin, anne, baba, kardeş veya yakın bir akrabanın hayatını kaybetmesi, anne veya babanın ayrılması gibi olumsuz gelişmelerin ortaya çıkardığı psikolojik sorunlar örnek olarak verilebilir.
• Orta kulak iltihabına bağlı olarak ortaya çıkan işitme sorunları,
• Beyni etkileyen tıbbi sorunlar,
• Görme bozuklukları,
• Öğrenme güçlüğü sorunları,
• Stres ve depresyon,
• Kaygı bozukluğu…

Çocuklar Dikkat Eksikliği Neye Yol Açar?

Çocuklarda farklı sebeplerle ortaya çıkabilir dikkat eksikliği, mevcut zekâsını derslerinde kullanamamasına yol açar. Dikkatini verebildiği derslerden yüksek not alan bir çocuk, dikkat eksikliği sorunu sebebiyle başka bir sınavdan düşük bir not alabilir. Cevabını çok iyi bildiği bir soruya, dikkatli okuyamadığı için yanlış veya eksik cevap verebilir. Dikkatli okuduğu soruyu cevaplarken dikkati dağılabilir ve bazı işlemleri atlayabilir. Sınavlarda zamanı doğru ve verimli kullanamazlar. Uzun ve dikkat isteyen metinleri sonuna kadar okuyamazlar.

Dikkat eksikliği yaşayan çocuklarda veya bireylerde gözlenen genel sorunlar şunlardır;

• Daha önce sorduğu bir soruyu tekrar sorar,
• Telefon, isim, adres ve plaka gibi şeyleri aklında tutamaz,
• Derslerini veya bazı notları ezberleyemez
• Sağ ve sol yönleri kolaylıkla öğrenemez,
• Saatin mantığını güçlükle öğrenir veya öğrenemez,
• Defalarca söylenen şeyleri karıştırır,
• Özellikle sesli ortamlarda dikkati çok dağınıktır,
• Detayları, küçük ayrıntıları kaçırır,
• Fikirlerini toplum içinde paylaşamaz,
• Toplama ve çarpma gibi matematik işlemlerinde 1’leri unutur,
• Çıkartma işlemi yaparken yarısını çıkarıp, yarısını toplar.

Yetişkinlerde Dikkat Eksikliği Testleri

Yetişkinlerde dikkat eksikliği teşhisi, çocuklarda uygulanan yöntemlerle benzerlik gösterir. Yetişkinlerdeki testlerde de öncelikle bazı belirtileri ayrıntılı olarak anlatması istenir. Bu belirtilerin, şahsın sosyal ilişkilerine ne tür etkileri olduğu gibi bazı sorulara cevap aranır.

Aynı şekilde kişinin eşinden, ailesinden, arkadaşlarından veya akrabalarından anormal davranışları hakkında bilgi alınabilir. Teşhisin doğrulanmasında depresyon ve kaygı gibi diğer psikolojik ve ruhsal sorunların elenmesi yöntemleri uygulanır.

Yetişkinlere “Dikkat” Önerileri

Dikkat eksikliği yaşayan yetişkinler, çocuklara göre daha şanslıdır. Sorun ciddi bir psikolojik veya fiziki sorundan kaynaklanmıyorsa bazı şeyleri uygulayarak dikkatlerini istedikleri yöne yoğunlaştırabilirler. Bu öneriler çocuklarda da uygulanabilir!

Dikkate değer “dikkat” önerilerini dikkatinize sunalım (!):

• Bir liste yapın: Beynimiz başka bir şey hakkında düşünmek isterken bir şeye dikkat etmekte zorlanabilir. Örneğin, bir işle meşgulken beynimiz bir oyun oynamak isteyebilir. Belirli günlerde her şeyi yazarak görev listesi oluşturabilir, bu uygulamayı alışkanlık haline getirebilirsiniz. Ardından, sırayla bu görevleri yerine getirmek kalıyor.

• Meditasyon: Yani düşünün, beyninizi dinlendirin! Meditasyon, dikkat etmenin tam tersi gibi görünebilir. Ancak meditasyonun bir amacı zihni temizlemektir. Başka bir meditasyon unsuru içsel barıştır. Meditasyon yapma eylemi aslında dikkat eksikliğini önlemek için beynin eğitimi anlamına gelir.

• Daha fazla uyuyun: Uyku eksikliği, dikkat eksikliğine yol açabilir, günlük performansı olumsuz etkiler. Uykudan mahrum olan beyin, daha yavaş tepki verir. Bilgileri geri çağırması daha zordur. Uyku düzeninizdeki kısıtlamalar, özellikle akademik performansı olumsuz etkiler.

• Sağlıklı beslenin: Birçok insan yağ ve şeker bakımından zengin gıdalardan hoşlanır. Ancak bu gıdalar, tek bir konuya veya göreve odaklanmayı engelleyebilir. İşlenmiş gıdalar ayrıca uyuşuk hissettirebilmektedir.

• Teknolojiden uzaklaşın: Cep telefonları, televizyonlar, bilgisayar ekranları ve oyun konsolları için harcanan zaman, dikkat üzerinde olumsuz etkiler bırakıyor. Bu bilgi, bilim insanlarının ortaya koyduğu bir araştırmanın sonucu. Dikkat ve ekran başında geçirilen süreler arasında yapılan araştırmalarda elektronik cihaz ekranlarının dikkat eksikliğine yol açtığı ortaya konuldu.

• Bir gruba katılın: Akademik becerilerin, takım sporuna katılan öğrenciler arasında daha iyi yönde geliştiği belirlenmiştir. Bir spora katılmak, beyni belirli görevlere konsantre etmek performansı ve dikkati olumlu etkiler.

• Aktif olun: Herhangi bir fiziksel aktivite, konsantrasyonu artırabilir. Bir kitap okumadan önce sadece 20 dakika yürüyüş, dikkat etme yeteneğini artırabilir.