Efervesan, suda köpürerek eriyen vitamin veya ilaçların genel adıdır. Bu tür tabletler sadece vitamin içerikli olabileceği gibi, soğuk algınlığı, ağrı, mide rahatsızlığı veya enfeksiyon gibi sağlık sorunlarında kullanılmak üzere çeşitli ilaçlar da içerebilir. Peki efervesan nedir, ne işe yarar? Kapsül ilaçlar varken bu yöntem neden geliştirilmiştir? Efervesan zararları nelerdir?
Efervesan Ne Demektir?
Efervesan sözcüğünün kökeni, Latince ‘effervēscō’ fiiline dayanmaktadır. Latince’de bu sözcük ‘fokur fokur kaynamak’ anlamına gelmektedir. Bu tabletlere ‘efervesan’ denmesi de, suda erirken oluşturdukları kabarcıkların kaynayan suya benzetilmesinden kaynaklanır.
Efervesan Tablet Neden Köpürür?
Efervesan tabletlerin içinde ne olduğu genel olarak merak konusudur. Bu tabletlerin içeriği ana hatları ile ikiye ayrılabilir: Kullanım amaçları doğrultusundaki maddeler (vitamin, ağrı kesici, ateş dürücü, soğuk algınlığı giderici gibi) ile köpürmesini, erimesini sağlayan maddeler (asit ve baz). Efervesanlarda tüm bu içerik toz haline getirilip yüksek basınç ile yoğun bir kütle halinde sıkıştırılır.
Efervesan tabletin nasıl köpürdüğüne gelince… Bu tabletlerin içindeki asit ve baz su ile temas edince tepkimeye geçer. Bu asit-baz tepkimesi sırasında da renksiz karbondioksit baloncukları ortaya çıkar. Kısacası, efervesan tabletleri suya attığımız zaman gördüğümüz ‘fokurdama’ ve baloncuklar, esasında asit-baz tepkimesinin bir kimya kuralı olarak ortaya çıkardığı karbondioksittir.
Efervesan tabletlerde baz olarak çoğunlukla sodyum bikarbonat, asit olarak da sitrik asit (limon tuzu) ve/veya tartarik asit kullanılır.
Efervesan Tablet Ne Zaman ve Neden İcat Edildi?
Efervesan tablet teknolojisi ecza ve gıda endüstrisinde 200 yıldan uzun süredir kullanılıyor. İlaçları suyun içinde eriterek efervesan tabletle alma fikrinin geçmişi 17’inci yüzyıla dayanır. Kimyagerler bu tarihlerde, Glauber ve Epsom gibi tuzların kimyasal içeriğini ve fizyolojik yararlarını keşfetmeye ve incelemeye başladı. Roma İmparatorluğu’ndan bu yana tedavi edici özellikleri dolayısıyla hem etrafında hamamlar inşa edilen, hem de içilen mineral zengini su kaynaklarının içeriğinde de bu tuzlardan bulunuyordu. Kimya bilimi, bu doğal suların sahip olduğu tuz karışımlarının benzerlerini, limon gibi aromalarla da karıştırarak elde etmeyi başardı. Bu gelişme, bir ‘meyveli tuz çılgınlığı’na da yol açtı. Öyle ki, birçok Batı ülkesinde ‘meyveli tuz’ adıyla efervesan içecekler satan dükkanlar açıldı.
Efervesan Tablet Ne İçin Kullanılır?
Efervesan tabletlerin kullanımı yıllar içinde çok farklı alanlara yayılmıştır. En yaygın kullanım alanı vitamin desteği, soğuk algınlığı önleyici, ateş düşürücü, ağrı kesicidir ve mide rahatsızlıkları konusundadır. Bununla birlikte, diş hastalıklarının tedavisine ve diş temizliğine destek, cerrahi aletlerin sterilizasyonu, kontakt lens temizliği, protein takviyesi ve hatta çamaşır deterjanı gibi alanlarda da efervesana başvuruluyor.
Efervesan Ürünler Nasıl Muhafaza Edilmeli?
Efervesan ürünler sımsıkı kapalı kutularda ve su ile temas etmeyecek, nem almayacak şekilde muhafaza edilmelidir. Nemli havalarda açıkta bırakılması tabletin bozulmasına yol açabilir.
Efervesan Tablet Yararlı Mı, Zararlı Mı?
Efervesan tabletlerin tıpta tercih edilmesinin çok sayıda pratik sebebi vardır. Ancak son yıllarda yapılan araştırmalar, bu tabletlerin aşırı kullanımının bazı açık zararları olduğunu da ortaya koymuştur. Bu tür ilaç ve takviyelerin avantaj ve dezavantajları şöyle sıralanabilir:
Efervesan Tabletin Faydaları
Daha Hızlı Etki
Efervesan tabletlerin klasik hap veya kapsül halindeki ilaçlar karşısındaki en önemli avantajı, su içinde çoktan çözünmüş oldukları için daha hızlı emilip kana karışmasıdır. Hızlı emilim, ağrı gibi akut belirtileri ortadan kaldırmakta daha çabuk bir etki anlamına gelir.
Birçok ilaç kana karışmadan önce sindirim sisteminin süreçlerinden yavaş yavaş geçmek zorundadır. Emilim oranları da anatomik yapıya, fizyolojik faktörlere, midedeki besinlere veya başka ilaçlara bağlı olarak olumsuz etkilenebilir. Konvansiyonel ilaçların istenen emilim seviyesine ulaşabilmeleri için daha yüksek dozda kullanılması veya iğne yoluyla alınması bile gerekebilir. Efervesan tabletler ise mideye emilim için doğru pH dengesi ile ulaşır ve hızla kana karışarak etkisini gösterir.
Mide İçin Daha Kolay
Efervesan tabletlerin pH oranı, mide emilimini en doğru düzeyde sağlamak üzere ayarlanmıştır. Suda çözüldükleri ve doğru asit-baz dengesine sahip oldukları için sindirim sisteminde bir yerde birikmeden, homojen bir şekilde emilebilirler. Efervesan tabletler sindirim sistemine girdikleri andan itibaren rahatsızlık yaratmaz; yemek borusunu tahriş etmez, midede gastrik asitlerle bir araya gelerek bulantı ya da spazma yol açmaz.
İlaç Yutmakta Zorlanmaya Son
Yutkunmakta güçlük çeken, boğazı ağrıyan veya yaşı ilerlemiş hastalar için efervesan formundaki ilaçlar hayat kurtarıcı olabilir. Suda çözünen efervesan ilaçları içmek yutkunmakta güçlük çeken kişiler için çok daha kolaydır.
Tadı Güzel
Efervesan tabletlerin özellikle çocuklarda tercih edilmesinin bir sebebi, birçok başka sıvı ve katı ilaca kıyasla ‘lezzetli’ olmalarıdır. Çok sayıda aroma içerebilen bu tabletlerin bazıları meyve suyunda da çözülerek kullanılabilir. Efervesan tabletlerin gazlı olması ve modern çağda popüler olan gazlı içecekleri andırmaları nedeniyle psikolojik olarak da olumlu bir etki yarattığı düşünülmektedir.
Yüksek Doz Kolaylığı
Efervesan tabletlerin içinde birden fazla aktif madde sıkıştırılabilir. Bu da, birkaç farklı kapsül ya da hapı içmek yerine tüm bu maddelerin tek bir kapsül yoluyla alınabilmesini sağlar. Efervesanlar bu açıdan, ilaç kullanacak kişinin yanında tek bir tablet taşıması açısından da kolaylık getirir.
Su Tüketimini Artırıyor
Efervesan tabletlerin az su içen hastalar açısından sıvı alımını artırması da olumlu bir etki olarak görülür. Özellikle grip, soğuk algınlığı ve ishal gibi bol su içilmesini gerektiren hastalıklar sırasında, efervesan tabletler dehidrasyon riskini de azaltmış olur.
Efervesan Tabletin Zararları
Suda eriyen tabletler, yukarıdaki özelliklerinden dolayı birçok hastalığın tedavisinde tercih edilebiliyor. Bununla birlikte, uzmanlar bu tabletlerin yüksek oranda sodyum bikarbonat, yani tuz içermesi nedeniyle kalp, böbrek ve tansiyon hastaları gibi belirli sağlık grupları için riskli olduğuna dikkat çekiyor. Zira bazı efervesan ürünler, sadece 1 gram tuzun içindeki kadar sodyum içerebiliyor. Bu oranın, tansiyon yükseltmek için yeterli olduğu biliniyor.
Kalp Hastaları İçin Riskli
Tuz içeren efervesan tabletleri düzenli olarak ve yüksek dozlarda kullanmanın zararları, 2013 yılında İngiltere’deki Dundee Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmayla da kanıtlandı. 1,2 milyon hastanın sağlık verilerinin 7 yıl boyunca incelendiği araştırmaya göre,
- Bu tabletler az tuz tüketmesi şart olan kişilerde kalp krizi ve felç riskini 5 kat artırıyor.
- Aynı hastalarda yüksek tansiyon riskini 7 kat artırıyor.
- Düzenli olarak efervesan ilaç ve vitamin kullananların erken ölüm riskinin de yüzde 16 ila 28 oranında daha yüksek olduğu tespit edildi.
Tansiyon Üzerindeki Etkisi Büyük
Bir diğer araştırmada ise osteoartrit ağrıları için günde 3 miligramlık efervesan parasetamol kullanan ileri yaştaki hastaların sağlık durumu incelendi. Bu hastaların suda eriyen tabletleri bırakıp standart haplara geçmesinin ardından dört hafta içinde tansiyonlarının normal seviyelere indiği gözlemlendi.
Efervesan Tablet Kullanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Kalp, böbrek ve tansiyon rahatsızlığı bulunan kişiler bu ilaçları kullanmadan önce doktorlarına danışmalı.
- Efervesan tabletler her gün kullanılmamalı.
- Bu tabletleri satın alırken ürünün içeriğini dikkatle inceleyin. Daha az sodyum içeren veya tamamen tuzsuz bir ürün seçmeye çalışın.
- Efervesan tablet tüketiminizin arttığı dönemlerde, vücudun fazla tuz tutmaması için her zamankinden daha fazla su içmeye çalışın.
Bu yazıyla ilgili henüz yorum yapılmamış.