Kafein söz konusu olduğunda hemen hepimizin aklına kahve gelir. Oysa kahvenin dışında yaklaşık 60 bitki kafein içerir. Bu bitkilerin enerji içecekleri ve gıda takviyelerinde en yaygın kullanılanı ise kahveden dört kat daha fazla kafein içeren guaranadır. Peki guarana nedir, ne işe yarar? Nasıl kullanılır?
Guarana Nedir?
Brezilya’daki Amazon ormanlarına özgü bir bitki olan guarana sarmaşık türündedir; genellikle ağaçlara tırmanarak büyür. Boyu bazen 12 metreye kadar yükselebilir. Latince adı ‘Paullinia cupana’dır.
Guarana hem zihin açan uyarıcı maddeler, hem de birçok hastalıkla savaşan kuvvetli antioksidanlar içerir. Aynı zamanda iştah kesici ve zayıflatıcı özellikler de taşır.
Olgunlaşmış bir guarana hemen hemen kahve meyvesi ile aynı boydadır; kırmızı kabuğu, içinden görülen siyah çekirdeği ve beyaz zarı ile insan gözüne benzetilir. Bu şekli nedeniyle Brezilya’da efsanelere de konu olmuş, bazı yerli kabilelerince kutsal sayılmıştır.
Batı dünyası guaranayı, Hristiyanlık dinini Amazon yerlileri arasında yaymaya çalışan Cizvit misyonerler aracılığıyla tanıdı. Yerliler bu meyveyi kurutup kavurduktan sonra öğüterek toz haline getiriyor ve su ile karıştırıp macun şeklinde tüketiyordu. Amazon’daki kabilelerin bu meyveyi yedikten sonra enerji topladığının ve uzun saatler boyu avlandığının gözlemlenmesi sonucunda, guarana Batılı yerleşimciler arasında da popüler hale geldi. Guarana bugün Brezilya kültüründe önemli bir yer tutmaktadır.
Guarana Nerede Yetişir?
Bugün hâlâ en büyük guarana üreticisi olan ülke Brezilya’dır. Guarana Brezilya’da özellikle Amazonas ve Bahia eyaletlerinde yetiştirilir. Ürünün yaklaşık yüzde 70’i gazlı içeceklerde ve enerji içeceklerinde kullanılır. Yüzde 30’u ise öğütülüp toz haline getirilerek bu şekilde doğrudan kullanımın yanı sıra ilaç ve kozmetik sektörlerine ayrılır.
Guarananın Tadı Nasıldır?
Guarananın kısmen acı, buruk ve asitli bir tadı vardır. Suya karıştırılarak içilen guarana tozu, yerliler tarafından ömrü uzatan bir iksir olarak görülüyordu.
Guarana Nasıl Tüketilir?
Guarana bugün birçok farklı şekilde tüketilebiliyor. Bazı çikolatalara ve meyve suyu bazlı içeceklere katılabiliyor; enerji içeceklerinin, gıda takviyelerinin ve zayıflatıcı ürünlerin içinde yer alabiliyor. Guarananın Brezilya’da en yaygın tüketim şekli ise gazlı içeceklerdir.
Guarananın Faydaları
Amazon yerlilerinin asırlardır iyileştirici özellikleri için kullandığı guarananın, doğru dozda tüketildiğinde bilimsel araştırmalarla da desteklenen çok sayıda faydası vardır.
Kilo Verdirir
Guarana, zengin bir kafein kaynağı olarak metabolizmayı 12 saatlik bir süre içinde yüzde 3 ila 11 oranında hızlandırabilir. Daha hızlı bir metabolizma daha fazla kalori yakılması anlamına gelirken, guarana aynı zamanda yağ hücresi üretimine yol açan genleri de bastırabilir. Bununla birlikte, bu bitkinin zayıflatıcı etkisi üzerine daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir.
Cildi Güzelleştirir
Güçlü antioksidan ve antimikrobiyal özellikleri sayesinde, guarana kozmetik endüstrisinde de popülerdir. Anti-aging kremleri, losyonlar, sabunlar ve saç bakım ürünlerinde kullanılır. İçindeki kafein cilde kan akışını hızlandırır, antioksidanlar ise ilerleyen yaşla oluşan cilt hasarlarını onarır. Hayvanlar üzerinde yapılan deneyler, guarananın özellikle yanak bölgesindeki sarkmalar ile göz çevresindeki ince kırışıklıkları azaltabileceğini ortaya koymuştur.
Selülitle Savaşır
Kan dolaşımını hızlandırıcı etkisi ile guarana son yıllarda selülit kremlerinde de popüler bir madde haline geldi.
Antioksidan Zengini
Guarana, yeşil çay ile kıyaslanabilecek bir antioksidan profiline sahiptir. Kafein, teofilin, teobromin, tanen, saponin ve kateşin içerir. Antioksidanlar ‘serbest radikaller’ adı verilen, yaşlanma, kanser ve kalp hastalıkları ile ilişkilendirilen zararlı molekülleri nötralize eder. Guarananın antioksidan özelliklerinin ise kanser hücrelerinin büyümesini engelleyebildiği, kalp hastalığı riskini ve cilt yaşlanmasını azalttığı tespit edilmiştir. Kaynak: 1, 2
Yorgunlukla Savaşır, Konsantrasyonu Artırır
Guarana bitkisinin en yaygın kullanım alanı enerji içecekleridir. Zira guarana mükemmel bir kafein kaynağıdır. Öyle ki, kahveden dört daha fazla kafein içerir. Kafein ise hem konsantrasyonu artırır, hem de yorgunluk hissini azaltır.
Bir araştırmaya göre, guarana içerikli vitamin takviyesi kullanan kişiler daha az yorgun hissederken, guarananın kanser tedavisi sırasındaki zihinsel yorgunluğu azalttığı da saptanmıştır.
Hafızayı Güçlendirir
Doğru dozda alındığında, guarana öğrenme becerisini geliştirir ve hafızayı kuvvetlendirir. 0, 37.5 mg, 75 mg, 150 mg ve 300 mg guarana tüketen katılımcılar arasında yapılan bir öğrenme testinde, 37.5 mg ve 75 mg guarana verilen kişilerin en yüksek sonuçları aldığı tespit edildi.
Bir diğer araştırmada ise guarana ile ginseng karşılaştırıldı. Sonuçlara göre, her iki bitki de hafıza ve performansı iyileştirmekle beraber, guarana tüketenlerin dikkatlerini daha iyi topladığı ve verilen görevleri daha hızlı yerine getirdiği ortaya çıktı.
Sindirimi Düzenler
Guarana asırlardır yerliler tarafından kronik ishal ve kabızlık gibi sindirim sorunlarını iyileştirmek için kullanılmıştır. Guarananın içindeki tanen maddesi bağırsaklardaki su kaybını önleyerek ishal tedavisini desteklerken, kafein de sindirim sistemindeki kas hareketlerini düzenleyerek kabızlığa iyi gelir.
Brezilya’da ileri yaşta 637 kişinin sağlık geçmişi üzerine yapılan bir araştırmada, düzenli olarak guarana tüketen kişiler arasında obezite ve yüksek tansiyon sorunlarının azaldığı tespit edilmiştir.
Kalp Sağlığını Destekler
Doğru dozda kullanıldığında, guarana kalp hastalıkları riskini azaltır. İçindeki antioksidanlar sayesinde kan akışını hızlandırıp pıhtılaşmayı engellerken, kötü kolesterol olarak bilinen LDL’nin damarlarda plak oluşturacak şekilde okside olmasının önüne geçer. Bir araştırmaya göre, guarana tüketen yetişkinlerin LDL oksidasyonuna maruz kalma riski yüzde 27 oranında azalır.
Öte yandan, kan inceltici ilaç kullanması yasak olan kişilerin guaranayı dikkatli tüketilmesi önerilir.
Ağrı Kesici Etkisi
Guarana tarihsel olarak Amazon yerlileri tarafından ağrı kesici olarak kullanılmıştır. Guarana ağrı kesici özelliğini içindeki yüksek kafeinden alır. Kafein, acının hissedilmesine yol açan adenozin reseptörlerini bloke eder.
Kansere Karşı Korur
Hayvanlar üzerinde yapılan deneylerde, guarana bitkisinin DNA hasarlarına karşı koruma sağladığı, kanserli hücrelerin yayılmasını engellediği ve hatta bazı durumlarda kanserli hücreleri öldürdüğü tespit edilmiştir. Fareler üzerinde yapılan bir araştırma, guarana tüketiminin kanserli hücre oluşumunu yüzde 58 oranında azalttığını ortaya koydu. Bununla birlikte, guarananın kanserle savaş özelliğinin insanlar için de geçerli olduğunu söyleyebilmek için yeterli araştırma yapılmış değil. Dolayısıyla, bu btikiyi kanserle savaş amacıyla kullanmadan önce doktorunuza mutlaka danışmanız gerekir. Kaynak: Ncbi
Antibakteriyel Özelliği Var
Guarananın içeriğindeki birçok bileşen, insan bağırsağında yaşayan ve ishale sebep olan Escherichia coli (E. coli) veya diş çürümesine yol açan Streptococcus mutans (S. mutans) gibi zararlı bakterileri öldürür.
Göz Hastalıklarına Karşı Korur
Guarananın ilerleyen yaşla birlikte kaçınılmaz olarak ortaya çıkan göz rahatsızlıklarına karşı koruma sağladığı tespit edilmiştir. Buna göre, guarana oksidatif stresle savaşır. Bu sayede de sarı nokta hastalığı, katarakt ve glokom gibi yaşla bağlantılı göz hastalıklarının ortaya çıkmasını geciktirebilir.
Guarana Zararlı Mı?
Brezilya’da çok yaygın bir tüketimi olan guarana aşırı dozda kullanılmadığında çok az yan etkiye sahiptir. Yüzyıllar boyunca yerliler tarafından tedavi edici etkileri için kullanılmıştır.
Ancak guarana içeren içeceklerin veya gıda takviyelerinin fazla miktarlarda alınması, kafein aşırı dozu nedeniyle olumsuz etkilere yol açmaktır.
Bu yan etkiler arasında şunlar sıralanabilir:
- Kalp çarpıntısı
- Uykusuzluk
- Baş ağrısı
- Titreme
- Anksiyete
- Huzursuzluk
- Mide bulantısı
- Aşırı yorgunluk
- Dehidrasyon
- Kafein bağımlılığı
Guarana Ne Kadar Tüketilmelidir?
Araştırmalara göre, günde 50 ila 75 miligram guarana tüketimi, bu bitkinin sağlık açısından faydalarından yararlanmak için yeterlidir. Guarana içeren enerji içeceklerinin çok tüketilmesi halinde yukarıdaki yan etkilere yol açacağı unutulmamalıdır.
Hamile kadınların ise kafeinin plasentayı aşma ihtimaline karşı guarana tüketiminden olabildiğince kaçınması tavsiye edilir.
Bu yazıyla ilgili henüz yorum yapılmamış.