Karaciğeri Yoran Yiyecekler

Karaciğer; gıdalar yoluyla vücuda giren zararlı bazı maddelerle toksinlerin süzülmesine yarar. Organın diğer önemli fonksiyonu ise gıdaları, günlük aktivitelerin yapılabilmesi için gereken enerjiye çevirmesidir. Yetersiz ve düzensiz beslenme, karaciğeri yorarak bu hayati önemi bulunan görevlerini yerine getirmesini aksatabilir.

Karaciğere yüklenen, zararlı besinlerin düzenli olarak tüketilmesi ya da vücut için gereken vitamin ve minerallerin alınamadığı yetersiz beslenme sonucu karaciğer yağlanması, karaciğer kanseri, siroz, karaciğer yetmezliği ve karaciğer büyümesi gibi ciddi hastalıklar ortaya çıkabilir.

Karaciğeri Hangi Yiyecekler Yorar?

Karaciğere zararlı besinlerin düzenli olarak tüketilmesi, vücut için gerekli vitamin ve minerallerin alınmaması ve yetersiz beslenme karaciğerde bazı sorunlara yol açar. Karaciğer yağlanması, büyümesi, kanser, siroz ve karaciğer yetmezliği gibi hayatı tehdit eden hastalıklar, beslenme alışkanlıkları ile doğrudan bağlantılıdır.

Yüksek kolesterollü yiyecekler: Kötü kolesterol içerikli yiyecekler karaciğer hastalıklarına yakalanma riskini artırır. Özellikle yağlı kırmızı et, tereyağı, karides ve yumurta sarısı gibi gıdaların dengeli tüketilmesi gerekiyor. Hayvansal gıdalar, kolesterol seviyeleri bakımından risk taşıyan besinlerdir. Bu tür gıdalar kontrollü tüketilmelidir.

Yağlı gıdalar: Trans ve doymuş yağların gereğinden fazla ve sık tüketilmesi risk faktörüdür. Hazır ve fast food gıdalar, kremalı salata sosları, kızartmalar, tatlılar, hamur işleri ve yağlı peynir karaciğeri zorlayan besinlerdendir. Ayrıca, bu tür gıdalar yüksek trigliserid ve obezite gibi sorunları da tetikleyerek, dolaylı yollardan karaciğer hastalıklarına davetiye çıkarır.

Alkollü içecekler: Karaciğer için büyük risk unsuru olan alkollü içecekler, bir karaciğer hastalığı olan sirozun da ana sebebidir. Düzenli ve aşırı alkol tüketmek, karaciğer hasarına yol açar. Karaciğeri yorarak, işlevlerini tam olarak yerine getirmesini engeller. Karaciğer sağlığı için alkol tüketmemek önemlidir.

Şekerli içecek ve yiyecekler: Vücut için birçok sorunun kaynağı olabilen şekerli yiyecek ve içecekler, karaciğeri de yorar. Kola gibi gazlı içecekler, hazır meyve suları ve tatlılar, aynı zamanda yüksek kalori içerir. Obezite ve karaciğer hastalıkları nedenleri arasında ilk sıralarda yer alır.

Karaciğeri Yoran Yiyecekler Listesi

Yukarıda genel hatları ile değindiğimiz karaciğeri yoran yiyecekler, karaciğer işlevlerinin yanında sindirim sistemi üzerinde de olumsuz etkiler bırakır. Yanlış, yetersiz, gereğinden fazla veya düzensiz tüketilen bu tür gıdalar, karaciğeri fazla çalıştırarak, yorulmasına sebep olur.

Karaciğeri yoran yiyeceklerden bazıları şunlardır;

• Kafeinli içecekler,
• Gazlı içecekler,
• Alkollü içecekler,
• Küflenmiş gıdalar,
• Konserveler,
• Hazır kremalar,
• Hazır meyve suları,
• Hormonlu gıdalar
• Fasd food gıdalar,
• Yapay tatlandırıcılar,
• Kızartmalar,
• Izgaralar,
• Pastırma,
• Salam,
• Sosis,
• Süt tozu,
• Mercimek,
• Patlıcan,
• Cips,
• Fırınlanmış ürünler,
• Uyuşturucu maddeler…

Karaciğerin Yorulması Hangi İşlevleri Etkiler?

Karaciğeri yoran besinleri açıkladıktan sonra karaciğerin yorulmasının nelere yol açabileceğine göz atalım.

Karaciğer; karın boşluğunun sağ üst bölgesinde, midenin ve bağırsakların bitişiğinde bulunur. Alt kısmında safra kesesi yer alır. Besinlerle alınan maddeleri parçalayarak vücut için gerekli maddeleri ayırır ve doğru oranda dağıtılmasını sağlar.

Karaciğerin en önemli işlevleri şunlardır;

• Yağ sindirimi için safra yollarını açar.
• Kandaki ilaçlar, kimyasal maddeler, alkol ve toksin maddeleri temizler.
• Fazla glikozu nişasta olarak depolar.
• Toksin atıkların vücuttan uzaklaştırılmasını sağlar.
• Protein ve kolesterol sentezi gerçekleştirir.
• Kan pıhtılaşmasını önleyerek, enfeksiyonlara karşı bağışıklığı sağlar.

Özetlersek; Karaciğer, vücuttaki ikinci en büyük organdır. Yaklaşık 1,4 kilogram ağırlığında olan karaciğer, detoksifikasyon, karbonhidrat metabolizması, protein sentezi, sindirim için gerekli biyokimyasalların üretimi, glikojen depolanması, safra üretimi, hormon sekresyonu ve kırmızı kan hücresi dekompozisyonuna yardımcı olur.

Karaciğeri yoran yiyecekler, bu fonksiyonları yerine getirmesini zorlaştırır. Karaciğer tam kapasite ile çalışamaz ve bu işlevlerin tam anlamıyla yerine getirilmemesine bağlı olarak farklı sorunlar ortaya çıkar. Örneğin, karaciğer toksinleri tam olarak vücuttan uzaklaştıramaz. Bu sebeple karaciğere zararlı veya yoran gıdaların tüketilmemesi veya tüketiminin kontrol altına alınması önemlidir.

Karaciğerin Yorulması Belirtileri

Karaciğeri yoran yiyeceklerle bağlantılı olarak organın aşırı çalışması, bazı semptomlarla kendini gösterir. Bu belirtiler, aynı zamanda karaciğerin işlevlerini tam olarak yerine getirememesinin birer işaretleridir.

Sağlıksız beslenmeye bağlı gelişen karaciğer semptomları şunlardır;

• Kilo verememe,
• Şişkinlik,
• Koyu idrar,
• İştahsızlık,
• Kabızlık,
• Baş ağrısı,
• Mide ekşimesi,
• Reflü,
• Depresyon,
• Kaygı,
• Kronik yorgunluk,
• Aşırı terleme,
• Hipertansiyon,
• Morarma,
• Deride sarılık,
• Gözlerde sarılık.

Aşağıda belirttiğimiz besinleri tüketmeniz, yukarıdaki belirtilere karşı önlem olabilir.

Karaciğer İçin Faydalı Besinler

Karaciğeri yoran besinlere alternatif olarak aşağıdaki besinleri tüketebilirsiniz;

• Sarımsak,
• Brokoli,
• Ginseng,
• Pancar,
• Havuç,
• Kabak,
• Marul,
• Turp,
• Hardal,
• Tatlı Patates,
• Roka,
• Ispanak,
• Yeşil çay,
• Zerdeçal,
• Avokado,
• Limon,
• Elma,
• Zeytinyağı,
• Greyfurt,
• Kinoa,
• Esmer pirinç,
• Çavdar,
• Domates,
• Karahindiba,
• Brüksel lahanası,
• Tofu,
• Omega-3 yağ asitleri…

Karaciğeri Yoran Yiyeceklere Karşı Bazı Öneriler

• Alkol tüketmek, başlı başına karaciğeri en fazla yoran ve zarar veren bir faktördür. Aşırı alkol tüketimi, karaciğeri işlevsiz hale getirebilir.

• Sağlıksız beslenme, formda kalmamak gibi yaşam tarzı tercihleri, karaciğerin aşırı çalışmasına yol açar.

• Karaciğerin gereğinden fazla çalışması ve yorulması; siroz, asit (karın boşluğunda sıvı birikimi), hepatit, karaciğer yetmezliği gibi pek çok komplikasyona yol açabilir.

• Karaciğeri rahatlatan ve temizleyen yiyecekler, semptomları azaltabilir.

• Sarımsak, karaciğer sağlığı için önemli olan detoksifikasyona yardımcı olur ve karaciğeri, zararlı maddeleri temizleyen enzimleri aktive etmek için uyarır.

• Patates kızartması ve burgerler, karaciğeri yoran zararlı yiyeceklerdendir. Doymuş yağ oranları yüksektir. Çok fazla tüketmek karaciğer işlevlerini olumsuz etkiler.

• Fast food gıdalar, inflamasyona yol açarak, “siroz” olarak bilinen karaciğerde skar oluşumuna neden olabilir.

• Günde 2 ila 3 fincan kahve tüketmek, karaciğeri, alkol veya sağlıksız beslenmenin yol açtığı zararlardan koruyabilir.

• Çok fazla tatlı veya şekerli besin tüketmek, karaciğerin şekeri yağa dönüşmesine yol açar. Uzun vadede karaciğer yağlanması riski doğar.

• Yeşil çayda bulunan “catechins” adlı madde, önemli bir antioksidandır. Karaciğeri yoran etkilere karşı koruma sağlayabilir.

• Su, karaciğer dostu bir içecektir. Alkollü içecekler, meyve suyu veya enerji içecekleri yerine su tüketmek hem karaciğeri rahatlatır hem de kiloyu dengede tutmaya yardımcı olur.

• Kuruyemişler, E vitamini kaynağıdır. Karaciğer yağlanmasına karşı tüketilmesi tavsiye edilir. Bu bakımdan badem, karaciğer dostu bir kuruyemiştir.

• Sodyum ağırlıklı beslenme, karaciğer skarının ilk aşaması olan fibrozise yol açabilir. Bu bakımdan aşırı tuzlu besinleri tüketmemek gerekiyor.

• Pastırma gibi işlenmiş şarküteri gıdaları, karaciğerin fazla çalışmasına yol açar.

• Yapraklı yeşillikler, karaciğerin doğru ve dengede çalışmasına yardımcı olur. Bu tür sebzeler, karaciğere faydalı antioksidan “glutatyon” da içerir.

• Yabanmersini, “polifenol” olarak adlandırılan besin maddesi içerir. Bu madde, obezite ve yüksek kolesterole bağlı gelişen karaciğer yağlanması hastalığına karşı koruma sağlar. Bitter çikolata, zeytin ve erik gibi besinler de bu bakımdan yararlıdır; karaciğeri rahatlatır.

• Meyve ve sebzeler, baklagiller, kepekli tahıllar gibi yüksek lifli bitkiler, çok az şeker, tuz, trans yağ, rafine karbonhidrat ve doymuş yağ ve alkolsüz içecekler; karaciğeri yormayan besinlerdendir.

• Avokado, karaciğerin yorulmasına bağlı hasarları hafifleten kimyasallar içerir.

Daha Fazla Bilgi

Karaciğer hastalıkları arasında en çok görülenlerden biri olan karaciğer yağlanması ve tedavisi konusunda daha geniş bilgi için karaciğer yağlanmasına iyi gelen bitkiler ve karaciğer yağlanması nedenleri sayfalarını ziyaret edebilirsiniz.

Kaynaklar

• MedlinePlus: Diet-Liver Disease
• California Pacific Medical Center: Fatty Liver
• MayoClinic.com: High Cholesterol