Bundan bir kaç yıl önce vücut ve yüz temizliği için tek alternatif vardı “katı sabunlar”. Günümüzde sabunlar diğer kozmetik ürünleri gibi pek çok farklı şekilde, yoğunlukta ve özellikte üretilmeye başlandı. Sıvı duş jelleri, peeling etkili yüz kremleri, köpük el sabunları ve daha pek çok ürün arasından seçim yapmak oldukça zor. Cilt için hangi sabunun daha iyi olduğunu merak edenler ise “katı sabun mu? sıvı sabun mu?” sorusunun cevabını arıyor. Bu soruya verilebilecek en kolay cevap “katı veya sıvı olmasına bakmadan kokusuz, renksiz, doğal ürünlerle üretilmiş ve olabildiğince az kimyasal bileşen içeren sabunlar” kullanılmalı.
Arada Ne Fark Var?
Herhangi bir sabunun ‘hammaddeleri’, yağ, su ve kül suyudur. Sabun, kül suyu ile yağın sabunlaşma (saponifikasyon) sürecinde kimyasal tepkimeye girmesiyle oluşur. Sabun yapımında bugün iki tür kül suyu kullanılır: Sodyum hidroksit katı sabun, potasyum hidroksit ise sıvı sabun üretir. Katı ve sıvı sabun arasındaki asıl farkı yaratan ise bu üretim sürecinde içlerine eklenen farklı yağlar, maddeler, kokular, renkler ve kimyasallardır. İyi sabun esasında katı veya sıvı oluşundan değil, bu ek maddelerin en doğalının kullanılıp kullanılmadığından anlaşılır.
Sıvı Sabun Daha Mı Fazla Kimyasal İçerir?
Yapım sürecinde potasyum hidroksit kullanıldığı için sıvı sabunun pH dengesi daha esnektir. Bu da, yapısını bozmadan içine çok daha fazla ek madde karıştırılabileceği anlamına gelir. Günümüzde katı sabunlara da kimyasal eklenebiliyor ama sıvı sabunlar bu açıdan doğrudan ‘olağan şüpheli’ kategorisinde yer alıyor. Birçok sıvı sabunun içinde kimyasal renklendiriciler, kokular veya sodyum lauril sulfat (SLS) adı verilen, deri tarafından emildiğinde kansere bile yol açabilen köpürtücü maddeler bulunur. Sıvı sabun satın alırken bu nedenle ürünün etiketini dikkatle okuyup en az kimyasal içerenini tercih etmeniz önerilir.
Katı Sabun Kurutur, Sıvı Sabun Nemlendirir mi?
İki sabun tipi arasındaki tartışmaların yoğunlaştığı noktalardan biri, sıvı sabunun nemlendirici özelliği ve katı sabunun kurutucu etkisi üzerinedir. Ancak ne her katı sabun cildi kurutur, ne de her sıvı sabun nemlendirir. Üstelik, sıvı sabunun cildi nemlendirmesi illa ki sağlıklı bir etki yarattığı anlamına gelmeyebilir. Zira bu nemlendirici etki illa ki kalitesinden değil, ne yazık ki içeriğindeki kimyasallardan kaynaklanıyor olabilir. Diğer yandan, doğal yollarla yapılmış gliserinli veya zeytinyağlı bir kalıp/katı sabun, cildi herhangi bir sıvı sabundan daha iyi nemlendirebilir. Hatta gliserinli katı sabunlar bu özelliği nedeniyle egzama hastalarına önerilir.
‘Kalıp Sabunda Bakteri Var’ Efsanesi
İki sabun tipinden hangisinin daha iyi olduğuna dair tartışmada en yaygın iddialardan biri de, kalıp sabunun daha fazla bakteri tuttuğu ve bu nedenle temiz olmadığı yönündedir. Öyle ki, aynı sabunu çok fazla kişinin paylaştığı işyerleri, okul yurtları gibi kamusal alanlarda sıvı sabun kullanılmasının şart olduğu konusunda bir oybirliği söz konusu. Ancak bilimsel araştırmalar, katı sabun paylaşımı sonucunda insandan insana bakteri bulaştığı iddiasını doğrulamıyor. Hatta bu tezin, sıvı sabunun pazarlanması için ortaya atıldığını iddia edenler bile var.
1988’de yapılan bir araştırma, bu konuda tavrını katı sabundan yana koydu. ABD’de hem katı hem sıvı olmak üzere antibakteriyel sabunlar üreten Dial firmasının yaptırdığı araştırmaya 16 denek katıldı. Deneklerden, ellerini E. coli ve Pseudomonas aeruginosa bakterileri yerleştirilmiş kalıp sabunlarla yıkamaları istendi. Sabunlara, normalden tam 70 kat fazla bakteri yerleştirilmişti. Ellerini yıkamaları sonrası yapılan incelemelerde, bu kişilerin ciltlerinde sağlıksız oranda bakteriye rastlanmadı. Yani, sabunlara önceden yerleştirilen bakteriler yıkama sürecinde temizlendi ve kalıp sabunun bakteri yuvası olduğu tezi çürütüldü.
Dolayısıyla, sıvı sabunu katı sabuna tercih etme sebebiniz bakterilerse, bir daha düşünmenizde fayda var. Zira asıl soru katı sabunun temiz olup olmadığında değil, kullandığınız sıvı sabunun ne kadar temiz içerikli olduğunda yatıyor…
Arkasında İz Bırakıyor mu?
Katı sabuna dair en yaygın şikâyetlerden biriyse, tezgahta ya da sabunlukta bıraktığı kalıntılarla ilgilidir. Üstelik bu şikâyet pek haksız da değil… 1860’ların başından bu yana yapıldığı bilinen sıvı sabunu 1980’lerde seri üretimle piyasaya süren Minnetonka firması da bunun farkındaydı… Şirket, sıvı sabunların plastik şişelerde satılması nedeniyle daha kolay kullanıldığı ve temiz olduğu tezi üzerine bir reklam stratejisi kurdu. Sıvı sabun kullananlar, bir de sabunun arkasından temizlik yapmak zorunda kalmayacaktı… Bugün bu gerekçe sabun tercihlerinde hâlâ öne çıkan faktörlerden biri. Sıvı sabunların özellikle kalabalık yerlerde tercih edilmesinin de başlıca sebebi…
Hangisi Daha Ekonomik?
Sabun tercihlerimizde rol oynayan bir faktörün de fiyat olabildiğini itiraf etmek gerek. Ancak sabun konusunda fiyat/performans hesabını dikkatli ve doğru yaptığınızdan emin misiniz? Doktorlar grip ve başka hastalıklardan uzak durmamız için ellerimizi gün içinde defalarca yıkamamızı öneriyor… Peki siz sabunu günde kaç kez ve ne kadar kullanıyorsunuz?
Daha uzun süre dayanıyor diye aldığınız sıvı sabunu, yeterince köpürmediğini düşünerek fütursuzca kullanıyor olabilirsiniz. Aynı şekilde, kalıp sabunu da parçalanıyor ya da sırf küçülüyor diye daha yarısına gelmeden çöpe atıyor olabilirsiniz… Sabunu hangi amaçla ve hangi miktarlarda kullanacağınızı gözeterek seçmek en doğrusu.
Peeling için Sıvı Sabun Mu, Katı Sabun mu Kullanmalı?
Günümüzde sabunlardan çok fazla şey istiyoruz! Bunlardan biri de, ölü deriyi alması… Peki bu amaçla peeling etkili bir duş jeli (sıvı sabun) mi, yoksa kalıp sabun mu kullanmalı? Bu sorunun yanıtı da esasında son derece şahsi…
Peeling etkili kalıp sabunlar, aynı amaçla üretilen duş jellerine kıyasla daha pütürlüdür. Bu sebeple daha fazla ölü derinin atılmasını sağlar ve kan dolaşımını daha fazla hızlandırır. Ancak bazı ciltlerde tahriş edici etkiye sebep olabilir. Peeling için katı sabun ile duş jeli arasındaki tercih, cilt tipine ve ne kadar yoğun bir etki istendiğine göre yapılmalı.
Çevreye Duyarlı mısınız?
Eğer ekolojik duyarlılığınız varsa, tercihinizi katı sabundan yana kullanmanız gerekir. Zira sıvı sabunlar katı sabunlara kıyasla geride yüzde 25 oranında daha büyük bir karbon ayak izi bırakıyor. Sıvı sabun üretiminde daha fazla kimyasal kullanılması ve daha çok sayıda işlem yapılması nedeniyle yedi kat daha fazla enerji harcanıyor. Sıvı sabunlar ayrıca, doğada kaybolması uzun zaman alan plastik şişelerde satılıyor. Katı sabunların ambalajları ise çoğunlukla kağıttan üretiliyor.
Hangisini Almalı?
Katı sabun mu iyi, sıvı sabun mu tartışmasında hâlâ karar veremediniz mi? Haklısınız, bu o kadar kişisel ve durumdan duruma değişken bir karar ki… Eğer ekoloji sizin için önemliyse katı sabun kullanmalısınız. Kalabalık bir işyeri için alışveriş yapıyorsanız, muhtemelen sıvı sabun tercih edeceksiniz. Nemlendirici etki arıyorsanız ya sıvı sabun ya da gliserinli veya zeytinyağlı katı sabun kullanmalısınız. Cildiniz hassas ise daha az kimyasal içerdiği için katı sabun tercih etmeniz daha doğru.
Fakat parametreleriniz ne olursa olsun şu soruyu aklınızdan çıkarmayın: Gerçekten sabun mu kullanıyorsunuz, yoksa sentetik bir deterjan mı? Satın aldığınız ürünün etiketini mutlaka kontrol edin. Zira bazı ürünler o kadar kimyasal ile dolu ki, üzerinde ‘sabun’ sözcüğü yazmıyor bile…
Doğal olmayan sabunlar – hem katı hem sıvı formunda – çok sayıda petrokimyasal ürün içerir. Bu nedenle daha fazla köpürür, görünürde daha iyi temizler ama cildinize zarar verir… Sabun alışverişinde bu bilgiyi aklınızdan hiç çıkarmayın.
Bu yazıyla ilgili henüz yorum yapılmamış.