kisnis

Kişniş Nasıl Kullanılır, Faydaları Nelerdir?

Doğanın bizlere sunduğu mucize bitki kişniş, hemen hemen dünyanın bütün mutfaklarında baş tacıdır. Aşotu olarak da bilinen kişniş, maydonozgiller familyasındadır. Fiziksel olarak maydonozun yapraklarını andıran bu bitkinin anavatanı Akdeniz ülkeleridir. Genelde 20-60 santimetre yüksekliğinde, tüysüz bir bitki olan kişniş, yabani bitki olarak Güney Asya ve Afrika’da yetiştiği gibi Orta Doğu, Latin Amerika, Çin dahil bir çok ülkenin mutfağında sık kullanılmaktadır. Ayrıca Kuzey Amerika’da kişnişe çin maydonozu da denilmektedir. Türkçe’ye Farsça’dan geçmiş olan kişniş ismi, aslında bu bitkinin tohumları ve kurutulmuş meyvesi için kullanılır. Kişniş için kullanılan diğer isimler; abaza otu, yumurcak, kara kimyon, kişnit, sativum, kinzi, kuzbere olarak bilinmektedir. Bol güneşi ve hafif toprağı seven kişnişin tohumları sonbahar mevsiminde ekilir.

Kişnişin Görünümü

Bir yıllık, otsu bir bitki olan kişnişin, gövde kısmı yuvarlak, boyuna doğru da çizgili bir yapısı vardır. Yeşil rengi olan bitkinin, alt ve üst kısımdaki yaprakları farklı biçimdedir. Kişnişin alt kısımda kalan yaprakları maydonoza benzer; hafif tüylüdür ve hoş olmayan bir kokusu vardır. Bitkinin üst tarafında kalan yaprakları ise incecik, simetrik görünümlü ve yine hoş olmayan bir koku taşımaktadır. Anadolu’da kişniş bitkisi anasonlarla birlikte karışık bir halde yetişmektedir. Ayrıca çarpraz döllenme sebebiyle bitkinin yozlaşması tehlikesi olacağından rezeneden uzak yerlerde dikilmelidir.

Kişniş Meyvesi

Kişnişi meyve gibi tüketenler, onun ekşimsi tadını severler. Tohuma benzeyen görüntüsü ile çiğnendiği zaman limon gibi ekşi bir aromayla karşılaşırsınız. Kişnişin meyvesi, yaz mevsiminin başında ve ortalarına doğru şemsiye şeklinde açarak; beyaz ve pembeye kaçan açık mor küçük çiçeklerinin gelişmesi ve açık kahverengiye dönüşmesi ile olur. Tohum kılıfında olan bu kuru meyveler, 2-7 milimetre çapındadır ve kokuludur. Kişnişin tohumunun bulunduğu bu meyvede, şekerler, nişasta, sabit ve uçucu yağlar, tanen vardır.

Kişnişin Kullanımı

Kişnişin tohumu kurutulur ve baharat olarak kullanılır. Hem koku hem tat hem de ilaç olarak farklı amaçlarda değerlendirilmektedir. Taze yaprakları, sapları salatalarda kullanılırken; kökü de baharat olarak tüketilir. Kişniş; et yemeklerinde, çorbalarda, pilavlarda, zeytinyağlılarda ve hatta pastalarda bile kullanılır. Kişnişin yağından başlıbaşına bir destan yazılacak kadar faydası olmakla beraber şifa amacıyla kişniş çayı da tüketilmektedir.

Kişniş Yağı

Kişniş ülkemizde en çok Anadolu’da üretildiği için, en doğal ve en fazla miktarda kişniş yağı oradan çıkmaktadır. Kişniş yağı, tohumlarının belirli aşamalarda işlemlerinin sonucunda elde edilebilmektedir. Kişnişin içeriğinde bulunan uçucu yağ oranı % 0.2 ile % 1.5 arasında değişmektedir. Bu yağın içeriğinde % 72 oranında linalool vardır. Ayrıca kişnişin sabit yağında % 80 oranında bulunan petroselinik asit ise bu yağın temel maddesidir. Bilinen bir yan etkisi olmamakla beraber, kişiye bağlı alerjik reaksiyon olursa ürün kullanılmamalıdır. Kişniş yağının bilinen bir medikal dozaj miktarı yoktur. Aslında kişilerin, kişniş yağını hangi sağlık problemi için, ne amaçla kullanmak istediğini iyi belirlemesi gerekir. Bunun için kapsamlı bir araştırma yapılmalıdır. Çoğunlukla ağız yoluyla kullanımının önerildiği bu yağın, genel sağlığa çok iyi geldiği belirtilse de hangi dozda ve ne şekilde kullanılması konusu uzman doktorlara sorulmalıdır. Aksi taktirde yanlış kullanımlar ve fazla doz yüzünden sağlık problemlerine yol açabilir.

Kişniş ve Kişniş Yağının Faydaları

İştah Açıcı Olarak Kişniş Yağı

Kişniş yağı, en bilindik haliyle iştah açma amacıyla kullanılmaktadır. Düzenli şekilde tüketildiğinde ve uzun süre kullanmaya devam edildiğinde kilo alımı gerçekleşir. Bu özelliklerinden dolayı kişniş yağını, kilo problemi olan kişilerin tüketmemesi daha uygundur. Kişnişin daha fazla yiyecek tüketme ihtiyacına sebep olduğu bilinen bir gerçektir.
Kişniş yağının, düzenli ve uzun süre tüketilmesi halinde kilo aldırdığı gerçeğinin aksine; yemeklerin üzerine alındığı zaman vücutta şişkinlik azalttığı da söylenir.

Bağışıklık Güçlendirmek için Kişniş

Bitkisel rejimlerde en çok tercih edilenlerden biri olan kişniş, yapısında kuarsetin ve apigenin gibi flavonoidleri barındırır. Bu da kişnişin yoğun miktarda antioksidan potansiyeline sahip aktif bileşikler içerdiği anlamına gelir. Vücudun arınmasını sağlar. Yüksek miktarda C vitamini ve demir sayesinde, bağışıklık sistemini güçlendirir, ağrıları azaltır ve virüslere karşı savaşır.

Kişniş Yağının Mide Sorunlarına Etkisi

Kişniş yağının, hemen hemen tüm mide sorunlarına iyi geldiği bilinir. Midedeki spazm, gastrit, mide delinmesi, ülser ve mide yaralarına tümden olumlu etkisi vardır. Özellikle yoğun stres altında çalışan, buna bağlı olarak mide ve baş ağrısı sorunları yaşayanlara önerilmektedir. Kişniş, mide fonksiyonlarını düzenler ve güçlendirir. Migren ataklarına iyi gelir, karın ağrılarını keser. Ayrıca yapılan araştırmalar, kişniş yağının içeriği sayesinde mide salgılarının düzenlenmesi ve midede sıkışmış gazın atılmasının da mümkün olduğunu ortaya koymaktadır.

Cinsel İsteksizliğe Karşı Kişniş Yağı

Libido artırdığı bilinen kişniş, Ortaçağ döneminden bu yana afrodizyak olarak kullanılmaktadır. Uzmanlar, cinsel isteksizlik çeken yetişkinlerin rahatlıkla kullanabileceğini söylüyor ve uygun dozda kullanımını tavsiye ediyor.

Sınav Korkusuna Kişniş Yağı

Sınav esnasında unutkanlık, odaklanamama gibi problemler yaşamaktan korkanlara, kişniş tavsiye edilmektedir. Çünkü içeriğinde bulunan vitamin ve mineraller, yaşlanmaya bağlı oluşan unutkanlık ve hafıza gerilemesini yavaşlatır. Öğrenciler için sınav sırasında faydası olduğu söylenen kişniş yağının, bir su bardağının içerisine yalnızca 3-4 damla koyularak, günde üç öğün tüketilmesi yeterlidir.

İltihap Azaltmak için Kişniş

Kişniş yağının, iltihap söktürücü özelliği vardır. Bu sayede romatizma ve artrit gibi ağrıya sebep olan, rahatsız eden iki hastalığın tedavi sürecinde olumlu faydası olduğu bilinmektedir. Göz ve deri iltihabına karşı da önemli bir etkisi bulunmaktadır. Ödem oluşumu ve böbrek taşına da iyi geldiği söylenmektedir. Kemik sağlığı için faydalı olduğu bilinen bitkinin, iltihaplı kemik ağrısında olumlu etkileri vardır. Bunun dışında kişnişte bulunan kalsiyumla beraber içeriğinde bulunan diğer etken bileşenlerin, osteoporoz hastalarına yararı bilinmektedir.

Ağız İçi Yaralarında Kişniş

Uzmanlar ağız içinde yara olan kişilere, mutlaka kişniş tavsiye ediyor. Hem iyileştirici hem de mikropları öldürücü bir antiseptik özelliği olmasından dolayı, ağız içindeki yaralara iyi geldiği biliniyor. İçerdiği aroması sayesinde ağız kokusuna da iyi gelmektedir. Diş macununun üretiminden daha eski zamanlarda, insanların ağız kokusunu önlemek için kişniş tohumu çiğnediği bilinmektedir.

Anemi ve Kişniş

Anemi ile mücadelede, kişnişin içeriğindeki yüksek demir sayesinde destekleyici bir tedavi özelliği vardır.

Göz Nezlesi ve Kişniş

Doğal bir dezenfektan olan kişniş, göz nezlesi gibi bulaşıcı hastalıklara karşı oldukça ideal bir bitki seçimidir. Sarı nokta ve benzeri göz hastalıklarının tedavisinde de önerilmektedir. Bunun yanı sıra doktorun bilgisi dahilinde ufak çaplı göz yaralanmalarının tedavisinde kişnişten yardım alınabilir.

Regl Düzensizliğinde Kişniş Yağı

Kişniş doğal bir regl düzenleyicidir. Regl döngüsünde düzensizlik yaşayanlara tavsiye edilmektedir. Regl dönemlerinde ağrı yaşayan kadınlar için de kurtarıcıdır.

Kolestrol Savaşçısı Kişniş Yağı

Kişnişin içeriğindeki bası asitler kandaki kolestrol seviyesini düşürmeye yardımcı olur. Bu asitler, kötü kolestrol olarak bilinen LDL’nin damarların iç çeperlerine depolanma hızını azaltır. Ayrıca iyi kolestrol olarak bilinen HDL’nin ise yükselmesine sebep olur.

Sakinleştirici Olarak Kişniş Yağı

Kişniş, kişilerde rahatlama sağlayarak, sinirleri yatıştırır. Baş ağrılarına iyi gelir. Zihinsel olarak uyarıcı özelliği olan kişnişin, duyguları canlandırdığı ve ruhu tazelediği söylenir.

İshale Karşı Kişniş Yağı

Kişniş yağının daha iyi bir sindirim sistemine sahip olmak için ideal olduğundan bahsetmiştik. Bu özellikler sayesinde bağırsaklar ve karaciğer de olumlu anlamda etkilenir. Bu da şu anlama gelmektedir: Mikrobik ya da mantardan kaynaklanan ishalin çözümünde mutlaka kişnişten faydalanılmalıdır. Gerekirse taze taze bile tüketilebilir.

Zehirlenmeye Karşı Kişniş

Gıda yoluyla insana geçen en tehlikeli bakterilerden olan Salmonella’ya karşı koruma sağlayan kişniş, yemeklerde etin terbiye edilmesinde kullanıldığında oldukça etkilidir.

Kişnişle İlgili Yeni Araştırmalar…

Son yıllarda yapılan araştırmalar, kişnişin mucize bir bitki olduğunu kanıtlamak istercesine, ilginç noktalara değiniyor.

Çok güçlü antioksidan kaynağı olarak bilinen kişnişin, kalbi koruyan ve pek çok kanser türüne karşı vücudu güçlendiren bir yapıda olduğu çalışmalarda kanıtlanmıştır. İçeriğindeki kuarsetin, apigenin gibi flavonoidler sayesinde glikoz mekanizmasını etkileyerek diyabet hastalarına fayda sağladığı belirtilmiştir. Bakteri öldürme özelliği olan ve diyet lifi açısından zengin olan kişnişte bolca manganez, demir, magnezyum minerallari bulunmaktadır.

En önemli araştırmalardan biri de kişnişin, hiperglisemiyi kontrol altında tutarak, kan şekeri değerlerini normal seviyelere getirdiği yönünde. Araştırmacılar, özellikle tip 2 diyabet hastalığı olanların, kandaki şeker seviyelerini azaltmak için yemeklerine kişniş ekleyebileceklerini belirtiyor.

Kişnişin kalbi korumaya yardımcı olduğu söyleniyor. Kişnişin içeriğindeki C vitamini, linoleik asit, palmitik asit, oleik asit, stearik asit gibi kanda kötü kolestrol değerlerini düşüren, felç ya da kalp krizi risklerini en aza indirgeyen unsurlar olduğu çalışmalarla ortaya konuyor. Ayrıca kuarsetin mangenez ve diğer flavonoidlerden zenginliğine ilişkin olarak kolon kanseri ve göğüs kanserinde yararları araştırılmaktadır.

Kişniş Kullanırken Dikkat!

İlaç niyetine kullanılsa da kişnişin bazı durumlarda sağlık problemlerine sebep olduğu bir gerçektir. Bu yüzden bilinçli kullanımı önemlidir.

Hamilelik ve Emzirme Süreci: Özellikle kadınların hamilelik döneminde kişnişin cenine zarar verebileceği söylenir. Rahim kaslarında gevşekliğe sebep olan bitki, hamilelikte bebeğin sağlığını tehlikeye atabilir.

Bağırsak ve Mide Sorunları: Uzun süreli ve doz aşımı durumlarında ishal ve su kaybına sebep olmaktadır.

Karaciğere Olumsuz Etkisi: Fazla miktarda kullanımı safra salgısının aşırı salgılanmasına neden olabilir.

Solunum: Uzun süreli kullanımı, boğaz ağrısı ve daralma hissine yol açar. Göğüs ağrısı da olabilmektedir. Özellikle nefes alma sorunu yaşayan kişilerin, kişnişten uzak durmaları gerekmektedir.
Güneş Işınlarına Hassasiyet: Güneşe karşı hassasiyet geliştiren kişniş, güneş yanıklarının kanserleşmesine neden olabilmektedir. Özellikle güneş alerjisi olanlar uzak durmalıdır.

Alerji: Bazı bünyelerde kişniş; deri döküntüleri, şişme, kaşınma yapabilir.

Regl Sorunları: Yanlış kullanımı sonucunda düzenlenmek istenen regl, daha çok düzensizleşebilir.

Şeker Sorunu: Şeker hastalarına faydaları araştırılsa da bazı görüşler kişnişin kan şeker seviyesini düşürücü etkisi olduğundan, şeker hastalarının kesinlikle uzak durması gerektiğini söylüyor.

Diğer Yan Etkileri: Mide solucanlarından, fıtığa; diş ağrılarından eklem ağrılarına kadar bir çok soruna neden olabileceği belirtilen kişnişin, etkili bir bitki olduğu kabul edilmeli ve çok iyi araştırmadan tüketilmemelidir.

Kişniş Nasıl Kullanılır, Faydaları Nelerdir? İçin 1 Yorum Yapılmış

  1. Züleyha 07 Temmuz 2019 #

    Bebeğime kişniş nasıl uygulanır?

Züleyha için bir cevap yazın İptal etmek için buraya tıklayın.