Safra Kesesi Taşı Belirtileri

Safra kesesi taşı genelde (özellikle sistik kanalı tıkamıyorsa) herhangi bir belirti göstermeyebilir ve bunlara sessiz taşlar denir. Kişi genelde başka bir rahatsızlığı yüzünden doktora gidip tetkik yaptırdığında safra kesesi taşının olduğu ortaya çıkar. Ancak görülen olası belirtiler ise aşağıdaki şekildedir:

Belirtiler:

• Karnın üst kısmında ve sırtın üst kısmında bir ağrı. Bu ağrılar birkaç saat sürebilir.
• Ağrılar özellikle yağlı yemekler yendikten sonra artabilir
• Ağrılar keskin kramp ağrıları şeklinde olabilir
• Ağrılar derin nefes aldığınızda artabilir
• Ateş
• Terleme
• Üşüme ile beraber gelen titreme
• Deride ve gözde sarılık
• Dışkıda anormal bir renk (genelde kil gibi açık bir renk)
• Mide bulantısı
• Kusma
• Şişkinlik, hazımsızlık, mide ekşimesi ve yanması ve gaz gibi diğer mide ve bağırsak ile ilgili problemler.

Safra Kesesi Taşı Nasıl Bir Rahatsızlıktır?

Kalbinizle, beyninizle hatta derinizle, özel olarak ilgilenebilir, temel organlarınızın sağlıklı olmasını isteyebilirisiniz. Ancak safra kesesi gibi çalıştıkları sürece ikinci planda olan küçük organlardaki bozukluklar sağlığınızı derinden etkileyebilir.

Safra kesesi karaciğerin hemen altında bulunan bir kesedir. Karaciğer tarafından üretilen ödü depolar. Öd, yağları sindirmenizde yardımcı olur. Öd, safra kesesinden sistik kanalı ve ana safra yolu denilen tüplerle ince bağırsağa dökülür.

Safra kesesi taşları kolesterol ve ödde bulunan diğer maddelerden oluşurlar. Bir kum tanesi kadar küçük olabilecekleri gibi bir golf topu kadar büyük de olabilirler. Safra kesesi taşları çoğu zaman zararsız olsalar da kanalları tıkarlarsa tedaviye ihtiyaç doğabilir.

Bazen boş olması gereken safra, öd ile dolu olduğunda da safra taşları oluşabilmektedir. Çok kilolu insanlarda ve kilo vermeye çalışan insanlarda daha sık görülür.

Safra Kesesi Taşı Neden Oluşur?

Safra kesesi taşının oluşması için farklı sebepler bir araya gelebilir. Bunlar arasında:

• Genetik Sebepler
• Vücut kilosu
• Safra kesesinin hareket kuvvetinin azalması
• Beslenme düzeni

Etkili olabilir. Safra kesesi taşları, ödü oluşturan maddelerin dengesiz karışımı nedeni ile de olabilir. Örneğin ödün içinde fazla kolesterol var ise bu taş oluşumuna sebebiyet verebilir. Eğer safra sağlıklı ve tam bir şekilde boşalmıyorsa, bu da safra kesesi taşı oluşumunu sebep olabilecek bir diğer etkendir.

Bir diğer çeşit safra kesesi taşı olan pigment taşı, genelde karaciğer ile ilgili bazı rahatsızlıkların tedavisi için alınan ilaçlar nedeni ile oluşmuş olabilir. Siroz ya da orak hücre anemisi rahatsızlıklarının tedavisinde kullanılan ilaçlar pigment taşının oluşmasına sebebiyet verebilirler.

Safra Kesesi Taşı Olma İhtimali Yüksek Olan Guruplar Hangileridir?

Risk faktörleri arasında aşağıdaki guruplar bulunur:

• Genetik yatkınlık: Eğer ailenizin diğer üyelerinde safrakesesi taşı varsa, sizde de olma ihtimali görece yüksektir.

• Obezite: Obez insanlar belki de en büyük risk gurubunu oluşturur. Obezite hem kolesterolün çok alınması sebebi ile taş oluşmasına neden olabilir hem de safra kesesinin tam ve sağlıklı boşalmasını engellediği için taş oluşumunun arkasında yatan neden olabilmektedir.

• Östrojen: Östrojen kolesterolü arttırdığı gibi safra kesesinin hareket kuvvetini de azaltır. Buna göre hamile kadınlar veya doğum kontrol ilaçları kullanan kadınlar ile bazı hormon tedavileri gören kadınların östrojen seviyeleri yükselir ve bu safra kesesi taşı oluşturma ihtimallerini arttırır.

• Etnik köken: Latin Amerikalılar ve Meksikalılarda safra kesesi taşı daha sık görülmektedir.

• Cinsiyet ve yaş: Safra kesesi taşı oluşumu yaşlılarda ve kadınlarda daha yüksektir.

• Kolesterol İlaçları: Kolesterolü azaltıcı bazı ilaçlar öddeki kolesterolü arttırabilmektedir. Bu da safra kesesi taşı oluşumunu arttırıcı bir etkiye sahiptir.

• Diyabetliler: Şeker hastalarının kandaki bir çeşit yağ olan trigliserit seviyeleri yüksek olma eğilimindedir. Bu da safra kesesi taşı oluşturma ihtimallerini arttırır.

• Hızlı kilo kaybı: Eğer birey hızlı kilo kaybederse karaciğeri daha fazla kolesterol salgılayacaktır ki bu da safra taşı oluşumunu tetikleyebilen bir etkidir. Ayrıca oruç tutmak da safra taşı oluşumunu neden olabilir.

Safra Kesesi Taşları Nasıl Teşhis Edilir?

Eğer doktorunuz safra kesesi taşınızın olduğundan şüpheleniyorsa, fiziksel muayenenin yanında aşağıdaki testleri de yapabilir.

• Kan testleri: Kan testleri bir enfeksiyon, tıkanma ve/veya diğer koşulları gösterebilir.
• Ultrason Testleri: Ultrason ile vücudun çeşitli bölgelerinin resmi çekilebildiğinden safra kesesi taşları da bu resimlerde görünebilir.
• CAT Taraması: Bu işlem özel X-Ray ışınları kullanarak organların ve vücut dokularının kesitlerini resmeder.
• Kolesistografi (Safra Kesesi Radyografisi): Bu test safra kesesinin doğru şekilde hareket edip etmediğini gözlemlemede yardımcı olur. Bir radyoaktif materyal vücuda enjekte edilir ve safra kesesine ulaşması sağlanır. Daha sonra bu parçacığın hareketi gözlemlenerek safra kesesinin hareketleri takip edilir.
• Endoskopik ultrason: Bu yöntem safra kesesi taşı araştırması için endoskopiyi ve ultrasonu beraber kullanır.
• ERCP: Doktor endoskopi ile ağızdan girerek ince bağırsağa kadar ilerler. Burada bir boya bırakarak safra kesesi kanalının tıkalı olup olmadığını gözlemler. Eğer kanal bir taş tarafından tıkalıysa, taş alınır.

Safra Kesesi Taşının Tedavisi Nedir?

Safra kesesi taşının genelde tedavisi safra kesesinin alınmasıdır. Bu açık ameliyatla olabileceği gibi laparaskopik bir ameliyatla da olabilir. Laparaskopik ameliyatlarda iyileşme süresi daha hızlı ve komplikasyonları daha azdır.

Bazen doktorlar, safra kesesi taşı tedavisi için ameliyatı uygun görmeyebilirler. Bu durumda size bazı ilaçlar yazacaklardır. Bu ilaçlar kolesterol taşlarını çözmede kullanılırlar. Orta dereceli ishal bu ilaçların yan etkileri olabilir. İlaç kullanmanın bir kötü tarafı, taşın çözülmesi için ilacı yıllarca kullanmanızın gerekli olabileceğidir. Üstelik kullanmayı bıraktığınızda yeniden safra kesesi taşı oluşabilir.

Safra Kesesi Taşı Oluşumu Nasıl Önlenebilir?

Sınırlı sayıda kanıt, beslenme düzeninizi değiştirerek ve kilo vererek safra kesesi taşı oluşturma ihtimalinizi azaltabileceğinizi söylemektedir. Özellikle yağlı, kolesterolü yüksek hayvansal gıdalardan ve hayvansal yağlardan uzak durmak iyi bir başlangıç olabilir. Tam tahıllar ve taze sebze ve meyvelerin içerisinde olduğu dengeli bir beslenme düzeni tavsiye edilmektedir.

Daha önce de bahsedildiği gibi obezitenin safra kesesi taşı oluşturmadaki etkisi büyüktür. Bu nedenle kilolu insanların fazla kilolarından kurtulmaları safra kesesi taşı oluşturma ihtimallerini azaltacaktır. Ancak kilo verirken dengeli beslenmeye dikkat edilmelidir. Düşük kalorili diyetler ile aniden verilen hızlı kilolar, karaciğerin kolesterol salgısını arttıracağından ödün kimyasal bileşimini değiştirebilir ve safra kesesi oluşumuna davetiye çıkartabilir. Bu nedenle daha yavaş ve aşama aşama verilecek kilolar, safra kesesi taşı oluşma ihtimalini azaltan daha doğru bir yol olacaktır.

Kaynak:

Webmd- Gallstones
Webmd- Gallstones Page 2
Everyday Health – Signs and Symptoms of Gallbladder Problems