sedanter-yasam

Sedanter Yaşam Nedir, Zararları Nelerdir?

Hayatımızda değişiklik yapmadan hareketsiz yaşam tarzına “sedanter yaşam” denir. Fiziksel aktiviteler ne kadar azsa sağlık için risk o kadar fazla…

Sedanter yaşam; genel olarak “hareketsiz ve düzensiz yaşam tarzı” olarak tanımlanabilir. Örneğin, televizyon veya bilgisayar başında amaçsızca geçirilen vakit karakteristik bir sedanter yaşam tarzıdır. Düzensiz fiziksel aktiviteler veya fiziksel aktivite olmayan düzensiz bir hayat da sedanter yaşama örnek olarak gösterilebilir. Halk dilinde avare, yatan patates, serseri, hımbıl, sersem veya tembel olarak tanımlanan kişiler, bu tür yaşam tarzının benimsemiş kişilerdir. Çevremizde bu tür insanlara rastlayabiliriz. Belki de kendi hayatımızın bir yerinde sedanter bir dönemimiz olabilir. Yaşamak için gerekli birkaç fiziksel aktivite dışında herhangi bir aktiviteniz yoksa siz de “potansiyel sedanter” olabilirsiniz.

Birçok insan bilinçli veya bilinçsiz olarak sedanter bir hayat yaşıyor. Sabah uyandığı gibi gününü geçiren ve uyandığı ruh hali ile uyuyan insanlar azımsanmayacak kadar fazla. Teknolojideki gelişmeler de bu tarz hayatı tetikliyor. Aslında sağlık için tehlikeli bir yaşam tarzı sarmaşık gibi insanları kuşatmış durumda… Daha da vahimi; fiziksel aktivite, egzersiz veya hareketten yoksun yaşayan insanların genellikle bu durumu kanıksayarak hayatlarında değişikliğe yer vermeme eğiliminde olmasıdır. Yani bu durumdan kurtulmak için genellikle çaba sarf etmezler.

Bu hayat tarzının en çok etkilediği kesim ise çocuklar ve gençler. Okullarda teneffüs saatinde bahçede oyun oynamak yerine cep telefonu veya tabletle ilgilenen çocukların sayısı hiç de az değil. Gün içinde mesaisini bilgisayar başında geçiren bir memurun akşam evde tekrar bilgisayar başına geçerek sosyal medya sayfalarında vakit öldürmesi de acıklı bir ironi…

Sedanter misiniz?

Sedanter yaşam, gelişmekte olan veya gelişmiş ülkelerde daha sık görülüyor. Hemen aklımıza teknoloji geliyor. Yani teknolojisi gelişmiş ülkelerin insanları sedanter yaşama sürüklediğini söylemek hiç de mantıksız değil. Teknolojideki gelişmeler, insanları sedanter yaşama iten en önemli etkenler arasında yer alıyor. Belki de kumandanın icat edilmesi ile sedanterleşmeye başladık. Her şeyi uzaktan kumanda ederek kendimizi kumanda etmeyi unuttuk. Verimli bir fiziksel aktiviteden yoksun veya çok az fiziksel aktivitede bulunan sedanterlerin en önemli kesimi televizyon başında vakit öldürenlerdir. Bilgisayar oyunlarıyla veya bilgisayarda sosyal medya sayfaları arasında sörf yaparak gününü bitiren insanlar da sedanter örnekleridir. Son yıllarda cep telefonları veya tabletler gibi mobil cihazlar, insanları sedanter yaşam tarzına teşvik ediyor. Dikkat ederseniz sürekli bir monitör veya ekranın önünde vakit harcıyorlar. Yani teknoloji, monitör ve sedanter arasında organik bir bağ var!

İşyerlerinde gün boyu bilgisayar veya makine başında çalışmak da hareketsiz yaşam tarzına bir örnek. Geçmişte fiziksel aktiviteyle yapılan işlerin çoğu artık makineler veya bilgisayarlarla yapılabiliyor. Bu da sedanterlerin sayısını artırıyor. Boş zamanlarınızda gezmek veya egzersiz yapmak yerine televizyon izliyor, bilgisayar oyunu oynuyor veya hiçbir şey yapmadan vakit geçiriyorsanız, hatta kitap okuyorsanız potansiyel bir sedantersiniz.

Sedanter Yaşamın Sağlığa Etkileri ve Zararları

Sedanter yaşam tarzı, doğası gereği sağlık için risk oluşturuyor. Hareketsiz yaşam, egzersiz eksikliği, her gün aynı şeyleri yaparak vakit öldürmek en başta kasların zayıflanmasına neden oluyor. Kas hareketleri ile lenf sistemi iletişimi arasında bağ vardır. Ne kadar aktivite yapılırsa lenf sistemi de o kadar verimli çalışır. Fiziksel aktiviteden yoksun saatler, bağışıklık sistemini de zayıflatıyor. Çeşitli hastalıkların iyileşmemesi veya geç iyileşmesi de sedanter yaşam tarzının olumsuz etkileri arasında sayılabilir. Hele bir de alkol ve sigara kullanımı varsa riskler birden anormal düzeyde artıyor.

Cinsel yaşamı da olumsuz etkileyen sedanter yaşamın özellikle erkeklerin üreme sistemleri üzerinde zararları görülüyor. Erken boşalma, ereksiyon sorunları, sperm düşüklüğü gibi sorunlar yaşayan erkeklerin genellikle sedanter yaşam tarzını benimsedikleri belirtiliyor.

Sedanter yaşamın sebep olduğu veya tetiklediği bazı hastalıklar şunlardır;

  • genç ve yetişkinlerde ölüm riski,
  • rektum kanseri,
  • bel fıtığı,
  • sırt ağrıları,
  • varis,
  • hemoroit,
  • osteoporoz,
  • obezite,
  • halsizlik,
  • umutsuzluk,
  • depresyon,
  • kaygı- korku – endişe,
  • uyku bozuklukları,
  • kalp ve damar hastalıkları,
  • tansiyon sorunları,
  • lipid metabolizma bozuklukları ve kolesterol,
  • kolon kanseri,
  • meme kanseri,
  • rektum kanseri,
  • sindirim sistemi sorunları,
  • akciğer kanseri,
  • diyabet,
  • kemik erimesi,
  • kireçlenme,
  • ruhsal ve psikolojik sorunlar…

Sedanter Yaşam Nasıl Terk Edilir?

Sürekli oturan insanlar, hareket etmedikleri sürede sağlıklarını kaybediyorlar. Sağlık için risk, günde 4 saatten fazla oturmakla başlıyor. Günde 5 saat oturan insanlar için risk daha fazla. Bu yaşam tarzının panzehiri egzersiz ve fiziksel aktivitelerdir.

Fiziksel bir aktiviteden yoksun hayatı benimsemiş insanları bu dünyadan söküp almak elbette kolay değil. Öncelikle kişinin bu yaşam tarzını değiştirmeye ikna olması gerekiyor. Örneğin, evine aldığı hiçbir eşyayı atmadan istifleyen insanlar ciddi bir sorun yaşıyor demektir. Yani bir hastalık içinde normal zannettiği bir hayatı sürdürüyor. Bu durumdan kurtulmaları için öncelikle biriktirdikleri eşyaların kendilerine artık lazım olmayacağına veya işe yaramayacağına ikna olmaları gerekiyor. Sedanterlerin durumu bu kadar vahim olmasa da istifleme hastalığı yaşayan insanlar gibi fiziki ve ruhsal sağlık sorunları yaşayabilecek potansiyelde insanlardır.

Sedanterlerin bu yaşam tarzına alternatif olarak öncelikle “evden çıkmaları” gerekiyor. Yani “sokakta hayat var” sloganını yaşam tarzı olarak seçerek başlayabilirler. Mesela belediye otobüsü veya motorlu taşıtlar yerine bisikleti veya yürümeyi tercih edebilirler. Evden çıkmıyorlarsa bir odada her gün ip atlayabilirler. Seyahat, sedanterler için çok etkili bir çözümdür. Farklı mekânları, kültürleri ve yaşam tarzlarını gören sedanterler nasıl bir hayat yaşadıklarını daha net görebilirler.

İş verenler her gün aynı yerde aynı işi yapan çalışanlarını en azından mola saatlerinde farklı aktivitelere yönlendirebilirler. Bu konunun bilincinde olan bazı kuruluşlar, çalışlarını günün belli saatlerinde çeşitli aktivitelerde bulunmalarına teşvik ediyor. Böylece çalışanlar daha verimli işler çıkarabiliyor. Mola saatinde pinpon veya voleybol turnuvası düzenleyen iş verenler var. Hatta öğle molasında uyuyabilmeleri için hamak tahsis edenleri bile duyuyoruz. Bunlar kulağa hoş gelen, yapılması çok da zor olmayan aktiviteler aslında…

Basit birkaç öneri daha; apartmanlarda veya işyerlerinde asansörler yerine merdivenleri kullanmak, belediye otobüslerinden birkaç durak önce inmek, kısa mesafelerde araç kullanmadan yürümek, eve yemek siparişi vermek yerine dışarıda yemek yemek, arkadaşlarla doğa gezileri düzenlemek…

Bunları Biliyor musunuz?

  • Günde 1 saat fiziksel aktivitede bulunmayan, egzersiz yapmayan veya günde yaklaşık 10 bin adım atmayan insanlar “sedanter” kategorisinde değerlendiriliyor.
  • Sedanter yaşamdan kurtulmak veya genel sağlık için günde 2 ila 3 kilometre yürümek ve 10 ila 20 dakika ip atlamak yeterli olabilir.
  • Obez erkeklerin egzersiz veya hareketli yaşam tarzı ile zayıfladıktan sonra cinsel fonksiyonlarında olumlu gelişmeler yaşandığı tespit edilmiştir.
  • Gelişmiş ve sanayileşmiş ülkelerde sedanter hayat yaşayan insanların oranı, az gelişmiş ülkelerdeki sedanterlerden daha fazladır.
  • Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre, dünyadaki insanların yüzde 60’ı düzenli fiziksel aktivitede bulunmuyor, egzersiz yapmıyor.
  • Amerika Birleşik Devletleri’nde yapılan bir ankete göre yetişkin insanların yaklaşık yüzde 40’ının fiziksel aktiviteden yoksun olduğu tespit edilmiştir.
  • Sedanter yaşam, dünya genelindeki ölümlerin nedenleri arasında dördüncü sırada yer alıyor.
  • Dünya genelindeki kalp hastalıklarının yüzde 5-10’una sedanter yaşam tarzı sebep olmaktadır.
  • Günde 5-6 saatten fazla oturan insanların depresyona yakalanma riski, daha az oturan insanlara göre yüzde 90 daha fazladır.
  • Günümüzde fiziksel aktivite gerektiren işlerde çalışan insanların oranı yüzde 20’ye kadar düşmüştür.

Sedanter yaşam, birçoğumuzun fark etmediği ve yıllardır yaşadığımız bir hayat tarzı. Kurtulmak için öncelikle içinde bulunduğumuz durumun farkında olmamız gerekiyor. “Bir adım atarak” yeni bir hayata da adım atmış olabiliriz. Sonra sokağa çıkıp yeni bir hayata yürüyebiliriz!

Bu yazıyla ilgili henüz yorum yapılmamış.

Bir cevap yazın