Spastik Kolon Nedir?

“Spastik kolon”, “İrritabl Bağırsak Sendromu” (İBS) olarak da bilinir. Kişilerin yaşam kalitelerini ciddi anlamda olumsuz etkileyen bir hastalıktır. Çok sık rastlanan bir rahatsızlık değildir. Ancak araştırmalar, son yıllardaki sağlıksız ve dengesiz beslenme alışkanlıklarının artmasına bağlı olarak spastik kolonun da artış gösterdiğini ortaya koyuyor. Hastalığın belirtilerinden tedavisine kadar birçok bilgiyi makalemizde bulabilirsiniz.

Sağlıklı bağırsaklardaki işlev bozukluklarını tanımlayan bu hastalığın sebebi tam olarak bilinmiyor. Bazı belirtilerden yola çıkılarak tedavi ediliyor.

Spastik Kolon Nedir?

Spastik kolon, “bağırsakta işlev bozukluğu” olarak özetlenir. “Huzursuz bağırsak sendromu” olarak da bilinir. Bu hastalık için kullanılan “spastik kolon” terimi, daha eski bir terimdir.

“Spastik kolon” terimi, bağırsak kaslarında “spazm” adı verilen kasılmalara atıf yapmaktadır. İBS olarak tanımlanan rahatsızlıkta ise, bu kasılmalar her zaman görülmez. “Spastik kolon” terimi, İBS olarak bilinen rahatsızlığı tanımlamak için yeterli görülmüyor. Bu sebeple tıp dünyasında bu hastalığa karşı yeni bir anlayışın benimsenmesinin bir sonucu olarak “İrritabl Bağırsak Sendromu” terimi ortaya çıkmıştır. Genel olarak her iki terim de aynı hastalığı tanımlar.

Bu hastalık için ayrıca, “spastik kolit”, “irritabl kolon” ve “hassas bağırsak” gibi terimler de kullanılabilmektedir.

Spastik kolon, genel olarak bağırsaklarda düzensiz kasılmalara yol açan kronik bir durumdur. Bu sendromda bağırsaklar sağlıklıdır; işlevlerinde aksamalar yaşanmaktadır. Ancak bağırsaklarda incelmeler olur. Bağırsaklardaki atıkların hızlı veya yavaş hareket etmesine sebep olan bir durumdur.

Belirtileri Nelerdir?

Spastik kolonun belirtileri, her insanda farklı olabilir. Sık olarak şiddetli ishal veya kabızlık, midede sürekli ağrılar gibi belirtileri görülür. Sindirim sistemini etkileyen çok sayıda belirtisi ortaya çıkabilir. Stres ve kötü beslenmenin irritabl bağırsak sendromu belirtilerini artırabildiği belirtilmektedir.

Spastik kolonun belirtilerini şöyle sıralayabiliriz;

• Karında kramp veya künt şeklinde dalgalar halinde ağrılar en belirgin belirtisidir. Yemeklerden sonra çok yoğun hissedilen bu ağrılar, gaz çıkarma veya tuvalet ihtiyacını giderme ile hafifler.

• Sık görülen belirtiler arasında yer alan ishal veya kabızlık durumunda dışkı mukuslu, küçük veya katı olabilir. Kabızlık halinde uzun süre bağırsakta kalan dışkı, bağırsak duvarındaki mukus bezlerini uyarır ve gereğinden fazla mukus salgılanır. Bu durumda mukusla kaplı dışkı veya sadece mukus çıkabilir.

• Tuvalet ihtiyacı giderdikten sonra karın ve bağırsak ağrılarının azalması; dışkı kıvamı ve sayısındaki değişiklikler de önemli belirtileri arasındadır.

• Spastik kolon rahatsızlıklarında gaz, bağırsaklardan çıkamaz ve şişkinlik meydana gelir. Bu durumda özellikle yemeklerden sonra bağırsaklardan sesler gelir, karın bölgesi sıkışır, şişer ve giysiler rahatsızlık verir.

• Şikâyetlerle ilgili organik bir sebep bulunamaması, IBS belirtisi olarak öngörülmektedir.

• Sık idrar ve dışkılama isteği; tuvalet ihtiyacı giderirken “tenesmus” adı verilen tam boşalamama hissi, acil idrar yapma ihtiyacı IBS ile bağlantılı belirtiler arasındadır.

Diğer belirtiler ise şunlardır;

• Aniden ortaya çıkan şiddetli ishal,

• Uzun süre tuvalete çıkamama,

• Tuvalete çıkamamaya bağlı olarak bağırsaklarda şişkinlik,

• Dışkının ağrılı olarak çıkması,

• Sık mide kasılmaları,

• Mide bulantıları,

• Cinsel ilişki sırasında ağrı hissetme (disparöni),

• Adet ağrıları (dismenore),

• Göğüste ağrı ve çarpıntı,

• Sırt ve baş ağrıları,

• Nefes darlığı ve hırıltılı soluma,

• Halsizlik ve yorgunluk,

• Sürekli sinirlilik hali…

Teşhisi Nasıl Konulur?

Spastik kolon, organik (yapısal) değil, fonksiyonel bir bozukluk olarak değerlendirilir. Kişilerde ağrı, şişkinlik veya dışkılama alışkanlıklarında bozukluk gibi rahatsızlıklar varsa ve tetkikler sonucu herhangi bir patolojik bulgu veya organik bozukluk yoksa “spastik kolon” teşhisi konulabilir. Bu sebeple teşhis için doktora şikâyetlerle ilgili ayrıntılı bilgi verilmesi oldukça önemlidir.  Bu şekilde teşhis kolaylaşabilir.

En sık belirtisi olan ishal, vücudun su kaybına yol açar. Buna bağlı olarak yorgunluk ve kilo kaybı ortaya çıkabilir. Bir aydan fazla süren ishal, kabızlık ve mide ağrıları şikâyetleri ile doktora başvurulması durumunda dışkı ve kan testi yapılması gerekir. Bu testlerin sonucuna göre kolon kanseri, parazit enfeksiyonları gibi bazı diğer sebepler elenebilir. Testlerle tam teşhis sağlanamıyorsa “kolonoskopi” yapılması gerekebilir.

Sebepleri Nelerdir?

Spastik kolonun bilinen belirli bir sebebi bulunmuyor. Uzun yıllardır yapılan araştırmalara rağmen spastik kolonun sebepleri tam olarak belirlenememiştir. Bununla birlikte en bilinen sebebi, 3 ila 6 ay boyunca tedavi edilemeyen viral hastalıklardır. Parazitler sebebiyle oluşan enfeksiyonlar, irritabl bağırsak sendromu ile aynı belirtileri gösterir. Bu yönüyle parazitleri oluşturan sebeplerle paralellikleri bulunabilir.

Genel olarak beslenme alışkanlıkları, fizyolojik ve psikolojik sebeplere bağlı olabileceği düşünülmektedir. Ayrıca şikâyetlerin nedenleri kişiden kişiye göre de değişebilmektedir. IBS, sindirim sistemi ile bağlantılı bir rahatsızlık olduğu için tüketilen yiyecekler ve beslenme alışkanlıkları başlıca sebepleri arasında gösterilmektedir.

Tüm bunlarla birlikte IBS’yi tetiklediği öngörülen bazı faktörler şunlardır;

• Lif bakımından yetersiz besinler tüketme,
• Gıda intoleransı gibi belirli yiyeceklere karşı yüksek hassasiyet veya vücudun bazı besinlere gösterdiği olağandışı tepki,
• Alkol ve sigara kullanımı,
• Stresli yaşam şartları,
• İklim değişiklikleri,
• Soğuk havaya maruz kalma,
• Kadınlarda regl dönemleri,
• Düzensiz beslenme, öğün atlama, fazla öğünler,
• Çeşitli enfeksiyonlar,
• Antibiyotik ve diğer bazı ilaçlar…

Tedavisi Nasıl Uygulanır?

Spastik kolonu tamamen yok eden bir tedavi yöntemi bulunmuyor. Şiddetini azaltma ve tekrarlanmasını önleme gibi yöntemler bulunmaktadır. Tedavi yöntemlerindeki temel amaç, hastaların yaşam kalitesini yükseltmek ve günlük yaşantılarını devam ettirebilmelerini sağlamaktır.

IBS’yi tedavi yöntemlerinden bazıları şunlardır;

• IBS tedavisinde antibiyotik ilaçlar kullanılabiliyor. Bu ilaçlar, bağırsaklardaki iyi ve kötü bakteri dengesini sağlar. Böylece hastalığın etkilerini de hafifletebilir.

• Bu hastalıkla ilgili mide kramplarını önleyici, ağrılarını azaltıcı antispazmodik ilaçlar reçete edilebilmektedir.

• Doktorun değerlendirmesine göre belirtilerle bağlantılı olarak farklı ilaçlar önerilebilmektedir.

• Genellikle bağırsaklardaki aşırı duyarlılığı azaltma, şişkinlik giderme ve kabızlığı önlemeye yönelik ilaçlar verilmektedir.

• IBS şikâyetlerinde besin alışkanlıklarına yönelik tavsiyeler başta gelir.

• Spastik kolon şikâyetleri için diyet önerilmez. Diyet uygulamaları, şişkinliği artırır ve stresi tetikler.

• IBS’de önemli bir tetikleyici olan stresi önlemeye yönelik tavsiyeler de tedavilerde kullanılan yöntemlerdendir.

• Mideye sıcak kompres yapılması, sıcak banyo gibi yöntemler de spazmı rahatlatıcı etkileri sebebiyle tavsiye edilmektedir.

Beslenme Alışkanlıklarının Spastik Kolona Etkisi Nedir?

Spastik kolon, bağırsaklarda oluştuğu için doğal olarak beslenme ile doğrudan bağlantılı bir hastalıktır. Beslenme alışkanlıkları ve yaşam tarzında yapılacak değişiklikler, spastik kolonun ortaya çıkmasını önleyebilir, belirtilerini ortadan kaldırabilir veya etkilerini hafifletebilir. Bu bakımdan, bu rahatsızlıkla doktora başvuranlar genellikle lif bakımından zengin sebze ve meyveleri tüketmeleri konusunda teşvik edilir.

Sigara ve alkol, bu hastalık üzerinde olumsuz etkileri olan kötü alışkanlıklardır. Bunların terk edilmesi veya tüketiminin minimuma indirilmesi, spastik kolon belirtilerinin şiddetlenmesini önleyebilir, hastalığın tedavi sürecini kısaltabilir.

Beslenme alışkanlıklarının IBS ile bağlantılı bazı faktörleri ve tavsiyeleri şöyle sıralayabiliriz;

• IBS hastaları, bazı yiyeceklere hassasiyet göstermektedir.

• Her kişide farklı yiyecekler şikâyetlere sebep olabilir. Bu nedenle şikâyetleri artırdığı düşünülen besinler tüketilmemelidir.

• Rahatsızlıkla bağlantılı yiyecekleri tespit etmek için tüketilen yiyecekler not edilerek belirtileri takip edilebilir.

• Yiyeceklerle ilgili alınan notlar ve hissedilen belirtiler doktorla net olarak paylaşılmalıdır.

• Doktor tavsiyesi olmadan günlük alınması gereken ana gıdaların terk edilmesi metabolizmayı zayıflatabilir.

IBS Hastaları Hangi Besinleri Tüketmeli ve Tüketmemeli?

IBS şikâyetlerini artırdığı öngörülen bazı yiyecekler şunlardır;

• Alkollü içecekler,
• Yumurta,
• Çay,
• Kahve,
• Kola,
• Narenciye,
• Süt,
• Peynir,
• Kırmızı et,
• Mısır,
• Buğday,
• Yulaf,
• Çavdar,
• Çikolata,
• Makarna,
• Beyaz ekmek,
• Mayalı besinler,
• Bisküviler,
• Kurabiyeler,
• Kekler,
• Börekler,
• Kuru meyveler,
• Aşırı baharat,
• Aşırı şeker,
• Aşırı yağ
• Suni tatlandırıcılı içecekler,
• Diyet içecekler…

IBS şikâyetleri olanların tüketebileceği yiyecekler de şunlardır;

• Bol su,
• Bitkisel çaylar,
• Kepekli pirinç,
• Pirinç unu,
• Patates unu,
• Tahıllar,
• Tavuk,
• Balık,
• Patates,
• Doğal yoğurt,
• Keten tohumu,
• Susam,
• Ayçiçeği çekirdeği
• Kabak çekirdeği,
• Narenciye hariç meyve ve sebzeler…

Spastik Kolon Hastaları İçin Bazı Tavsiyeler

• Az ama sık yemek yiyin,
• Yemekleri yavaş yiyin,
• Yemek düzenine dikkat edin, öğün atlamayın,
• Bol su için,
• Gaz yapan yiyecek ve içecekler tüketmeyin,
• Spor ve egzersiz yapın,
• Alkol ve sigara tüketmeyin,
• Stresten ve stresi tetikleyen ortamlardan uzak durun,
• Vücudunuza genel masaj yaptırın!

Bunları Biliyor musunuz?

• Amerika’da yapılan bir araştırmaya göre, spastik kolon hastalığı, işe veya okula gidememe sebepleri arasında soğuk algınlığından sonra ikinci sırada yer alıyor.

• Başka bir araştırmaya göre de, spastik kolon hastalarının yaşam kaliteleri, en az böbrek yetmezliği hastaları kadar bozuluyor.

• Spastik kolon, bütün toplumlarda erkek ve kadınlarda hemen hemen eşit oranda görülen bir hastalıktır.

• Bazı araştırmalarda erkeklerde spastik kolon görülme oranının az çıkmasının sebebinin “şikâyetleri sebebiyle doktora başvurmamalarından” kaynaklandığı ortaya çıkmıştır.

• Araştırmalara göre, IBS belirtileri olduğu halde “benim bünyem böyle” anlayışı ile doktora gitmeyen çok sayıda kişi var.

• IBS mağduru birçok insanın bu rahatsızlığı “yaşam biçimi” olarak kabul ettiği; tedavi imkânlarını denemediği belirtilmektedir. Ancak bu hastalığın belirtileri sosyal etkinliklere katılamama veya erteleme, işe veya okula gidememe, tatili yarıda bırakma gibi durumlara mecbur bırakabilir.

• IBS rahatsızlıkları genellikle 45 yaş öncesi dönemlerde daha sık görülmektedir.

• Spastik kolon hastalığı görülme oranları yüzde 10 civarındadır.

• Beslenme, iş ve okul hayatındaki düzensizliklere bağlı olarak gelişmiş ülkelerde spastik kolon sorunları daha sık görülmektedir.

• Türkiye’de spastik kolon görülme sıklığı yüzde 6,3 ila 19,1 civarındadır. Türkiye’deki görülme oranların ortalaması da, dünyadaki diğer ülkelerdeki gibi yüzde 10 civarındadır.

• IBS tedavi uygulamalarında kabızlık ve şişkinliği önlemeye yönelik ilaçlardaki yer alan etken madde “trimebutin”, spastik kolon belirtilerinin tümünde etkili olabilmektedir.

• 2017 itibariyle ABD’de 35 milyon IBS hastası olduğu tahmin edilmektedir.

• Amerika’da IBS hastalıklarının tedavisinde yıllık 30 milyar dolar, İngiltere’de 200 milyon avro harcandığı belirtilmektedir.