Tansiyon Neden Düşer?

Düşük tansiyon yüksek tansiyona göre nispeten daha az tehlike yaratır ancak bazı kişilerde baş dönmesi, gözlerin kararması ve hatta bayılmaya yol açtığı için nedenleri araştırılmalıdır. Tansiyon, yetersiz beslenmeden kullandığınız ilaçların yan etkisine kadar pek çok farklı nedenden dolayı düşebilir. Sıcaklık, az su tüketimi gibi gündelik durumlara bağlı tansiyon düşüklüğü geçicidir. Ancak tansiyon düşüklüğü nedeniyle sürekli problem yaşıyorsanız mutlaka bir doktora görünmeli ve bunun altında yatan nedenin ne olduğunu öğrenmelisiniz.

Tansiyonun Düşme Nedenleri

Susuzluk: Susuzluk ani tansiyon düşmesinin başlıca nedenlerinden biridir. Vücudun terle attığı su miktarından daha az su tüketilmesi susuzluğa neden olur. Bu durum havaların sıcak olduğu ve terle birlikte normalden daha fazla su kaybedilen yaz aylarında daha sık görülür. Bunun yanı sıra kardiyo egzersizleri veya ağır fiziksel aktiviteler sırasında susuzluk riski yükselmektedir. Ayrıca ateşli hastalıklar, ishal ve kusma da susuzluğa yol açabilir.

Hamilelik: Hamilelik sırasında hızla genişleyen dolaşım sistemi tansiyonun düşmesine neden olabilir. Özellikle hamileliğin ilk 24 haftasında bu oldukça normal bir durumdur ve tansiyon genellikle doğumdan sonra gebelik öncesi düzeyine geri döner.

Kalp Sorunları: Anormal derecede yavaş kalp hızı (bradikardi), kalp krizi, kalp yetmezliği ve kalp kapakçığı sorunları düşük tansiyona neden olabilir. Bu rahatsızlıklar damarlara kan pompalayan kalbin fonksiyonlarını tam olarak yerine getirememesi nedeniyle kan basıncının düşmesine yol açar.

Endokrin Sorunları: Adrenal sorunlar (Addison hastalığı), tiroit rahatsızlıkları, düşük kan şekeri (hipoglisemi) ve bazı durumlarda diyabet tansiyon düşüklüğüne neden olabilir. Vücudun hormon üretimini etkileyen tüm rahatsızlıklar düşük tansiyon nedenleri arasındadır.

Şiddetli Enfeksiyon (Septik Şok): Septik şok enfeksiyona neden olan bakterinin enfekte ettiği bölgeyi (genellikle akciğer, mide veya idrar yolunu) terk ederek kana karışması ile ortaya çıkar. Damarlara giren bakteri burada bir toksin üreterek kan basıncının hayati risk yaratacak kadar düşmesine yol açabilir.

Alerjik Reaksiyon (Anafilaksi): Vücutta şiddetli tepkimeye yol açan alerjiler kişinin anafilaktik şok geçirmesine neden olabilir. Alerjinin neden olduğu nefes alırken zorlanma, boğazın şişmesi, kaşıntı gibi belirtilere ek olarak tansiyon düşebilir.

Kan Kaybı: Ciddi bir yaralanma ve iç kanama nedeniyle yaşanan kan kaybı kan basıncının aniden düşmesine yol açabilir. Bunun nedeni damarlarda dolaşan kanın azalmasıdır.

Yetersiz Beslenme: Özellikle B12 vitamini ve folat bakımından yetersiz bir beslenme kırmızı kan hücresi üretimini olumsuz yönde etkilediği için anemiye, dolayısıyla tansiyonun düşmesine neden olabilir.

Bazı İlaçlar: Tansiyon pek çok ilacın yan etkisine bağlı olarak düşebilir. İdrar söktürücü ilaçlar, beta blokerler, Parkinson hastalığı tedavisinde kullanılan ilaçlar, antidepresanlar, bazı kalp ilaçları, alfa blokerlar tansiyon düşüren ilaçlar arasındadır.

Düşük Tansiyon Tipleri

Düşük tansiyon nedenlerine ve diğer faktörlere bağlı olarak farklı kategorilere ayrılır.

Ayağa Kalkınca Yaşanan Tansiyon Düşmesi: Ortostatik, postural veya hipotansiyon olarak da bilinen “ayağa kalkınca tansiyonun düşmesi” durumu oturur pozisyondayken bir anda ayağa kalkınca vücudun bacaklarda ve ayaklarda biriken kanı yeterince hızlı dengeleyememesinden kaynaklanır. Kanı tüm vücut geneline yayma ve dengeleme sistemi kalp hızının artması ve bacaklardaki damarların büzülmesiyle sağlanır. Ancak bu sistem tam olarak çalışmıyorsa ayağa kalktığınızda kanın vücudun alt kısmından üst kısmına çıkması daha uzun süre alır. Bu süre geçene kadar tansiyon bir süre düşük kalır.

Ortostatik hipotansiyon aniden ayağa kalktığınızda baş dönmesi, mide bulantısı, bulanık görme ve hatta bayılmaya neden olabilir. Nedenleri arasında ise uzun süreli yatak istirahati, vücudun susuz kalması, kalp problemleri, yanıklar, büyük varisler, şeker hastalığı, gebelik, aşırı sıcak ve bazı nörolojik bozukluklar gösterilmektedir. Ayrıca bazı ilaçların ortostatik hipotansiyona yol açtığı bilinmektedir.

Yemekten Sonra Tansiyon Düşmesi: Tokluk hipotansiyonu olarak bilinen yemek yedikten sonra tansiyonun aniden düşmesi genellikle yaşlı yetişkinler arasında yaygındır. Yemek sonrası tansiyon düşüklüğü yemeğin sindirimi sırasında vücudun büyük miktarda kanı sindirim sistemine aktarması nedeniyle görülür. Normalde vücut sindirim sistemine doğru olan kan akışını kalp atışının hızlanması ve sindirim sisteminde bulunan damarların büzülmesi ile dengeler ancak belli bir yaştan sonra bu denge bozulabilir.

Beyne Bağlı Düşük Tansiyon: Nökardiyojenik hipotansiyon çoğunlukla genç insanları etkiler. Bu tip tansiyon düşüklüğünün nedeni kalp ve beyin arasındaki iletişim sorunudur. Bu iletişim sorunu uzun süre ayakta durma nedeniyle baş dönmesi, bulantı ve bayılma gibi belirtilere yol açar. Ayakta durdukça yer çekimi nedeniyle kan daha çok vücudun alt kısmında birikmeye başlar. Ancak kalpte bulunan sinir hücreleri beyne tansiyonun düştüğü sinyali yerine tansiyonun yüksek olduğu sinyalini gönderir. Bu sinyalle birlikte kalp daha yavaş atmaya başlar ve tansiyon iyice düşer.

Sinir Sistemi Hasarına Bağlı Tansiyon Düşmesi: Diğer adları ortostatik hipotansiyon ile multipl sistem atrofi olan bu tansiyon düşüklüğü kalp hızı, solunum ve sindirim gibi istemsiz işlevleri kontrol eden otonom sinir sisteminde meydana gelen ve nadir olarak görülen Shy-Drager sendromu nedeniyle olur. Bu hastalığa bağlı olarak düşük tansiyon dışında hareketlerin yavaşlaması, konuşma bozuklukları ve idrar kaçırma gibi diğer belirtiler görülebilir.

Yemek Sonrası Yaşanan Tansiyon Düşmesini Önlemek İçin Bazı Öneriler

Yemeklerden 15 dakika önce 2 büyük su bardağı su için.

Büyük ve ağır yemeklerden oluşan öğünler yemek sonrasında tansiyon düşmesini tetiklemektedir. Öğünlerini küçültün ve hafif yemeklerle geçiştirmeye çalışın.

Rafine un, beyaz pirinç, patates ve şekerli içecekler mideden ince bağırsağa çok çabuk geçer ve bu yemek sonrası tansiyon düşmesine yol açabilir. Bu tip yiyecekler ve içecekler yerine sindirimi daha yavaş olan kepekli tahıllar, fasulye, protein içeren yiyecekler ve sağlıklı yağlardan oluşan yemekler tüketmeye çalışın.

Kan basıncı genellikle yemekten sonra 30 ila 60 dakika arasında en düşük seviyesine erişir. Yemekten sonra bu süre boyunca oturmak veya uzanmak tansiyonun düşmesini önleyecektir.

Kaynaklar

• Heart.Org: Low Blood Pressure
• Mayo Clinic: Low blood pressure (hypotension)
• What Causes Hypotension?
• Eating can cause low blood pressure