Uçuş Korkusu Nasıl Yenilir?

Uzun zamandır görmediğiniz ailenizin yanına gitmek için can atıyorsunuz. Heyecanla hazırlandınız, havaalanına vardınız. Fakat daha check-in sırasında bir anda o tanıdık his geldi: Heyecanın yerini hızla güçlü bir kaygı aldı, kalbiniz daha hızlı atmaya, göğsünüz sıkışmaya başladı. Uçağa adımınızı attığınızda dizlerinizin bağı çözülecek gibi oldu. Yol boyunca kendinize sürekli “Uçuş korkusunu nasıl yeneceğim?” diye sordunuz…

Merak etmeyin, yalnız değilsiniz. Her dört kişiden biri uçaktan korkuyor. Öyle ki, sırf bu korku nedeniyle günümüzdeki seyahat imkânlarından yararlanmayan, en çok görmek istediği yerlere bile gidemeyen insanlar var.

Peki uçuş korkusu nedir, bazılarımıza neredeyse panik atak geçirtirken bazılarımız niçin uçmaktan korkmaz? Uçuş korkusu nasıl yenilir?

Uçuş Korkusu Nedir?

Uçuş korkusu, en ağır vakalarda gerçek bir panik atak geçirme veya uçmaktan sadece söz edildiğinde bile kusma noktasına kadar varabilir. Esasında, bu korkunun evrimsel açıdan mantıklı ve bilimsel bir açıklaması var.

Uçuş korkusunun semptomları, beynimizin ve bedenimizin bizi korumak için verdiği tepkiler bütünüdür. Zira bedenimiz bir tehlike sezdiğinde koruma güdüsüyle, bilinçli kontrolümüzün dışında bir tepki verir. Bizi, tehlike karşısında hızla kaçabilecek ya da kendimizi koruyabilecek bir duruma getirmek için enerji tedarik eder. Adrenalin gibi hormonlar salgılanır. Kalp atışları hızlanır, beyin kol ve bacaklara daha fazla kan pompalar, göz bebeklerimiz büyür, sindirim yavaşlar, ellerimiz terler.

Fakat tüm bunlar doğada kendimizi tehlikeden korumak için enerji kaynağı sağlasa da, 1000 feet yüksekteki bir uçakta kemeriniz bağlıyken bu enerjiyi kullanarak kaçmak veya kendinizi koruma şansınız yoktur. Dolayısıyla, bu semptomları kontrol altına almak için uçuş korkusunu yenmekten başka şansınız yoktur!

Uçuş korkunuzu yenmek veya hafifletmek için kendi kendinize basit önlemler alabilir, daha ağır vakalarda ise terapiye gitmeyi deneyebilirsiniz.

Uçuş Korkusunu Yenmenin Yolları

İSTATİSTİKLERE KULAK VERİN

Uçağa binmeden önce anksiyetenizi kontrol etmek için başınıza gelebilecekler hakkında araştırma yapın ve şunu unutmayın: İstatistikler yalan söylemez.

İstatistiklere göre, havayolu ulaşımı karayolundan çok daha güvenli. Saatte 800 kilometre hızla, yerden 36 bin feet yüksekte uçmanın tehlikeli olduğunu düşünmek başta mantıklı görünüyor olabilir fakat araştırmalara göre, bir uçak kazasında ölme ihtimali 11 milyonda bir. Karayolu seyahatinde ise 100 kat daha fazla risk var.

Araştırmacılar, uçaktan korkanların mantıken, bir araba kazasında ölmekten de en az 220 kat daha fazla korkması gerektiğini söylüyor. İstatistiklere göre, 11 Eylül saldırılarının ardından Amerikalılar uçak yerine daha çok arabayla seyahat etmeyi tercih etti. Ancak bu dönemde trafik kazalarında normalden 1595 kişi daha fazla hayatını kaybetti.

Dahası, araştırmalara göre, uyumak bile uçmaktan daha tehlikeli. Zira istatistiksel olarak, uyurken ölme ihtimalimiz, uçak kazasında ölme ihtimalinden beş kat daha fazla.

DERİN NEFES ALIN

Kulağa fazla basit gelse de, anksiyete ataklarını azaltmanın en etkili yollarından biri, derin nefes almaktır. Bu sayede beyninize daha fazla kan gider, düşünceleriniz üzerinde kontrol kurabilir ve rahatlayabilirsiniz. Böylece, beyninize tehlike altında olmadığınızı anlatabilirsiniz.

Uçakta korktuğunuzu hissettiğiniz anda, rahatlatıcı nefes egzersizleri yapın. Burundan düzenli nefes alıp ağızdan verin, nefesinizi daha uzun sürede vermeye çalışın. Kısa süre içinde rahatladığınızı hissedeceksiniz.

UYKUNUZU AYARLAYIN

Uçak korkusu yaşayanlar için uçuş süresini hızlandırmanın en basit yolu uyumaktır. Uçağa uykusuz binmeyi deneyebilir ve yanınızda getirdiğiniz veya kabin ekibinden isteyeceğiniz yastık ve battaniye ile derin bir uykuya dalabilirsiniz.

KISA SEYAHATLERLE, BÜYÜK UÇAKLARLA BAŞLAYIN

Korkunuzla yüzleşmeye karar verdiğinizde, kendinizi başlangıçta fazla zorlamayın ve kısa seyahatler seçin. İlk uçuşlar için bir saatten kısa yolculukları tercih edin, zamanla kendinize olan güveniniz artacaktır.

Ayrıca, ilk uçuşunuz için büyük bir uçağı tercih etmenizde de fayda var. Araştırmalar, uçuş fobisi olanların büyük uçaklarda kendilerini daha rahat hissettiğini gösteriyor.

FİLM İZLEYİN, KİTAP OKUYUN

Uçuş sırasında yolculuktan başka bir şeye odaklanmakta fayda var. Yanınızda mutlaka ilginizi çekeceğinden emin olduğunuz bir kitap veya dergi bulunsun. Sevdiğiniz ve sizi rahatlattığını bildiğiniz bir müziği dinleyecek cihazlarınızı yanınıza alın. Çoğu uzun uçuşta çeşitli film, dizi veya belgeselleri izleme imkânı olduğunu unutmayın. Dikkatinizi başka yöne çekmek için yanınızda iş bile götürebilirsiniz.

YİYİP İÇTİKLERİNİZE DİKKAT EDİN

Uçaktan korkuyorsanız, uçuştan önce veya uçuş sırasında kafeinden ve alkollü içeceklerden uzak durun. Kafein hem anksiyeteyi artırır hem de bulantı ve uykusuzluğa yol açabilir. Uçaktan korkan birçok kişi alkolle sakinleşmeyi tercih etse de, yüksek irtifadaki basınç nedeniyle miktarı abartmamak gerekir. Buna karşılık, kabin içinin normalden daha kuru bir havaya sahip olması nedeniyle bol bol su içmek anksiyeteyi hafifletecektir.

SOHBET EDİN

Sakinleşmenin bir diğer yolu da sohbet etmektir. Bir arkadaşınızla birlikte seyahat edin veya çevrenizdekilerle sohbet etmeye çalışın. Dikkatinizin dağıldığını göreceksiniz.

UÇUŞTAN ÖNCE SPOR YAPIN

Korku duyacağınızı bildiğiniz bir uçak yolculuğundan önce spor yapmak, başta adrenalin olmak üzere hormonlarınızı dengeleyecek ve anksiyetenizi hafifletecektir.

DOĞRU KOLTUĞU SEÇİN

Araştırmalara göre, uçuş korkusunu kapalı alan fobisi de tetikliyor. Ekonomi sınıfında uçuyorsanız, ön koltukla aranızdaki bacak mesafesi size dar gelebilir.

Uçaktan korkuyorsanız, çıkış kapısının yanında, önlerinde alan bulunan koltukları tercih edebilirsiniz. Koridor tarafında oturmak da ferahlık hissi verecektir.

KENDİNİZİ “SES UZMANI” ZANNETMEYİN

Uçakların iniş takımları açılıp kapandığında, havalandırma çalıştığında, yani alışkın olmadığınız sesleri duyduğunuzda panik yapmayın. Unutmayın, her makinenin kendine özgü bir sesi vardır. Üstelik siz de uçak mühendisi veya ses uzmanı değilsiniz! Dolayısıyla bu tür sesler duyduğunuzda kendi kendinize yorum yapıp panik halini tırmandırmayın. Çok endişelenmenize yol açacak bir ses duyarsanız, kabin görevlisine danışın. Müzik dinlemek veya ses kesen kulaklıklar takmak, uçağın motorundan gelen sese duyarlılığınızı azaltacaktır.

GÖZLEM YAPIN

Havaalanına uçuş saatinden erken gidip insanların rahatlığını gözlemlemek, uçakların iniş kalkışını izlemek durumu sıradanlaştıracaktır. Böylelikle tehlike algınız düşecek ve korkunuz azalacaktır.

Aynı şekilde, uçuş sırasında da hem etraftaki yolcuları hem de kabin ekibini gözlemleyin. Uçaktaki diğer kişilerin rahat tavırları, size de ölümcül bir tehlike olmadığı mesajını verecektir.

PROFESYONEL TEDAVİ GÖRÜN

Uçuş korkunuzu tüm bu yöntemlerle atlamamanız halinde, hipnoterapi, psikoterapi veya bilişsel davranış terapisi ile fobinizi yenebilirsiniz. Bu tedavi süreçlerinde uzmanlar, endişenizin temeline iner, ne gibi tepkiler verdiğinizi ve bunları nasıl en aza indirebileceğinizi tespit eder.
Sadece uçak korkusunun atlatılması için geliştirilmiş, sanal ortamda uçağa binilip simülasyon yapılan terapiler de mevcut.

Türbülans Tehlikeli midir?

Uçuş korkusunu yenemeyenlerin en yoğun kaygıyı duydukları anlardan biri uçağın türbülansa girmesidir. Türbülans sırasındaki sarsıntı ve savrulmada panik olmayı engellemek için işin teknik boyutunu öğrenmek yararlı olabilir.

Türbülans, Türkçe’de genelde ‘hava boşluğu’ olarak kullanılır. Fakat aslında uçağın, ani sıcaklık değişimlerinin yarattığı rüzgar hareketlerine ve hava akımlarına maruz kalması, bu sırada da yolcuların ani alçalma ve savrulma hissi yaşamasıdır. Türbülans ile ilgili daha fazla bilgi için Türbülans Nedir? yazımızı inceleyebilirsiniz.

Uzmanlar ise türbülans anında korkan yolcuların rahatlaması gerektiğinde hemfikir. Ask The Pilot sitesine göre, tarihte türbülans nedeniyle yaşanan uçak kazalarının sayısı bir elin parmaklarını geçmiyor. Modern teknoloji ve gelişmiş hava tahminleri sayesinde türbülans çoğu zaman öngörülebiliyor. Uçakların rotaları büyük ölçüde değiştirilemez olsa da, pilotlar buna göre önlem alıyor ve yolcuları önden uyarıp rahatlatabiliyor. Dahası, türbülans sırasında size uçak ‘düşüyor’ gibi gelse de, aslında en fazla altı metrelik bir hareket yaşanıyor. Pencere kenarında oturuyorsanız, türbülans anında camdan baktığınızda aslında sandığınız kadar büyük bir alçalma olmadığını rahatlıkla görebiliyorsunuz.

Türbülans sırasında kemerinizin bağlı olduğundan emin olmanız yeterli sayılıyor. Korkunuzu yenmek için derin nefes almaya çalışın ve bu teknik bilgileri düşünün. Türbülans korkunuzu aşamıyorsanız, internetten araştırma yaparak daha az türbülanslı rotalarda seyahat etmeyi deneyebilirsiniz.

Fırtınadan Korkuyorum, Uçağa Yıldırım Düşer mi?

Şimşeklerin çaktığı fırtınalı havalar, uçuş korkusu yaşayanların kâbusudur. Burada yine istatistiklere ve uzmanlara kulak vermekte fayda var. Uzmanlar, bir uçağın yıldırım nedeniyle düşme ihtimalinin son derece düşük olduğunu söylüyor. Zira modern uçaklar yıldırımdan zarar görmeyi en aza indirgeyecek şekilde, iletken maddeler ile tasarlanmıştır.

Her Uçak Kazası Ölümle Sonuçlanmaz

Haberlerde hep ölümlü uçak kazalarını görsek de, her kaza ölümle sonuçlanmıyor. Çoğu pilot, sorunlu uçuşlarda uçağı büyük bir deneyimle, yolculara zarar vermeyecek şekilde indiriyor.

Uçaklara Düzenli Bakım Yapıldığını Unutmayın

Tek bir uçağın bir havayolu şirketine maliyeti milyonlarca lira ile ölçülüyor. Kaza ihtimalinde ise yolculara ve ailelerine daha da fazla tazminat ödeniyor. Dolayısıyla, havayollarının uçaklarına en iyi şekilde bakmayı sadece yolcuları değil, kendileri için de görev edindiğini unutmayın.

Tıpta Uçuş Korkusu

Uçuş korkusundan tıpta ilk kez 1. Dünya Savaşı’nın, bir İngiliz doktor tarafından söz edilmiş. Uçmaktan korkan pilotları ve mürettebatı tedavi etmeye çalışan doktor, uçuş fobisini o dönem ‘aero-neurosis (hava nevrozu)’ olarak isimlendirmiş.

Uçuş fobisi, ticari uçuşların arttığı ve psikanalizin rağbet görmeye başladığı 1950’lerde daha yaygın olarak ele alınmaya başlanmış. 1970’lerde ise uçuş fobisini tedavi etmek için davranışsal ve bilişsel terapiler geliştirilmiş.