zift-lekesi

Zift Lekesi Nasıl Çıkar?

Her yaz, yeni asfaltlanmış yoldan geçerken aynı endişeyi yaşıyorsunuz. Çünkü herkes gibi siz de ‘zift lekesinden’ hoşlanmıyorsunuz. Çıkaramadığınız zift lekeleri yüzünden kıyafetlerinizi çöpe atmaktan artık vazgeçebilirsiniz. Gelin bu inatçı lekeyle nasıl başa çıkacağınızı bizden öğrenin.

Zift lekesi, inatçılığı ve zorluğu ile bilinir. Hatta çok güçlü şekilde yapışan maddeler için ‘zift gibi yapışmak’ benzetmesi halk arasında yaygın olarak kullanılmaktadır. Zift lekesi özellikle yaz aylarında sorun haline gelmektedir. Çünkü hava sıcaklığının yükselmesiyle yollarda yapılan asfalt çalışmaları, insanların zifte maruz kalmalarına sebep olmaktadır. Zift, hava ısındığında tam yapışkan hale dönüşür. Asfalta temas eden kişilerin zift lekesine bulaşması kaçınılmazdır. Asfalttaki ziftlerin erimesi sonucu, ziftler en çok giysilerimize, pantolon paçalarına, ayakkabılarımıza ve araçlarımıza bulaşmaktadır. Üstelik zift lekesinin kokusu da oldukça ağırdır.

Zift lekesinden kurtulmanın yollarını öğrenmeden önce, zifti yapı olarak inceleyelim.

Zift katranın daha yoğun kıvamlı olan biçimidir. Çeşitli organik maddelerin işlemlerden geçirilmesi ile elde edilen siyah ve yapışkan bir atık maddedir. Zift soğuk hava koşullarında tamamen sertleşir ve kolay kırılabilen bir forma girer. Ilık havada ise yumuşar. Daha sıcak hava koşullarında tamamen eriyen, yoğun kokusu olan bir maddeye dönüşür. Çok koyu siyah bir rengi vardır ve biçim olarak sakıza benzer. Bu özelliği yüzünden zifte halk arasında ‘karasakız’ da denmektedir. Daha detaylı açıklayacak olursak; odun, linyit ve taşkömürünün damıtılması ile katran oluşur. Daha sonra katranın damıtılıp, içerisindeki diğer organik maddelerden ayrıştırılması ile geride kalan madde, zift olmaktadır.

Zift ve içeriğinde zift kullanılan maddeler, petrol bileşiklerinden elde edilen kimyasal çözücülere, mor ötesi ışınlara ve yağlara karşı dayanıklıdır.

Giysilerde Zift Lekesinin Temizlenmesi

Zift temizliğinde öncelikle kullanılacak temizleyici malzemenin özelliği önemlidir. Lekeyi temizlerken, kumaşınızın zarar görmemesi oldukça önemlidir. Bu sebeple kullanacağınız malzemeyi kumaşınızın görünmeyen bir yerinde mutlaka test ediniz. Temizleyici malzemenin zararsız olduğunu görürseniz, kullanabilirsiniz.

Zift Lekesine İlk Müdahale

Eve döndüğünüzde, pantolonunuzun paçasındaki zift lekesini fark ettiniz. Hemen paniğe kapılmayın. İlk iş, zifti kumaşın üzerinden uzaklaştırmanın bir yolunu bulmalısınız. Bunun en iyi yolu ise, giysinize bulaşmış olan zifti katılaşıp kurumadan, – gerekirse yeniden yumuşatarak- oradan çıkarmanızdır. Yumuşatmanız gerekirse, ilk adımda size vazelin sürmenizi tavsiye ederiz. Vazelin kumaşlara bulaşan zifti yumuşatmada oldukça işe yarar. Vazelini lekeli bölgeye uyguladıktan sonra bir müddet beklemeniz gerekiyor. Yaklaşık olarak bir saat kadar bekledikten sonra, vazelin lekeyi yumuşatacaktır. Sürenin sonunda lekeyi kontrol edin. Eğer zift lekesinde yumuşama varsa, keskin bir malzemeyle lekeyi olduğu yerden kazıyın. Bunun için sivri uçlu bir kart, spatula ya da orta kesicilikte bir bıçağın sırtını kullanabilirsiniz.

İkinci Aşama: Lekeyi Hafifletme

Zift lekesini kumaştan kabaca temizlediyseniz, sıra geldi kalan lekeyi hafifletme kısmına. Fazlalığı alınmış olan lekenin üzerine aşağıda tarifi verdiğimiz karışımı sürünüz.

Malzemeler: Sirke ve yağ.

Yapılışı: Çay bardağının çeyreği kadar doğal bir yağ ve aynı oranda, doğal bir sirkeyi karıştırınız. Pamuk ya da temiz bir bez yardımıyla lekeli bölgeye uygulayınız.

Bu işlemi yaptıktan sonra lekenin 24 saat boyunca beklemesi en iyi sonucu verecektir. Sürenin sonunda lekeli bölge ılık su ve ağartıcı içermeyen bir deterjanla yıkanmalıdır.

Bu şekilde giysinize bulaşmış zift lekesinin çıktığını göreceksiniz.

Zift Lekesinin Çıkmadığı Durumlarda Uygulanacak Yöntemler

Eğer deterjanla yıkadığınız halde zift lekesi çıkmıyorsa, aşağıdaki yöntemleri deneyebilirsiniz.

  • Lekeli bölgeyi doğal ve boya vermeyen bir yağ ile yumuşatınız ve ardından terebentin ile temizleyiniz. Terebentin oldukça güçlü bir çözücüdür.
  • Zift lekesi olmuş bölgeyi limonlu su ile arındırabilirsiniz. Temiz bir beze limon su dökerek, lekeli alanı siliniz.
  • Saf alkole batırılmış pamukla zift lekesi olan giysinizi silebilirsiniz. Özellikle sentetik kumaşlarda bu formül işe yarar. Saf alkol de leke çıkarmada oldukça etkilidir.

Not: Tüm bu yöntemlere rağmen eğer zift lekesi kıyafetinizden çıkmıyorsa, profesyonel bir temizlik firmasına başvurmanız en iyisidir. Kuru temizleme biraz pahalı olsa da evdeki çözümler işe yaramadığı zaman başvurulması gerekmektedir.

Arabalarda Zift Lekesinin Temizlenmesi

Yazın asfalt çalışmaları sebebiyle arabanızda beklenmedik zift lekeleriyle karşılaşabilirsiniz. Bu durumda, size önereceğimiz bazı pratik yöntemlerle zift lekesi artık sorun olmaktan çıkacak.

Arabadaki zift lekeleri için bilinen en iyi yöntem, mazot ya da gaz yağı kullanmaktır. Zift lekesi sorunu yaşayan herkes bu yöntemi bilmekte ve uygulamaktadır. Temiz ve yumuşak bir bez yardımı ile arabaya bulaşan zifti kolaylıkla temizleyebilirsiniz. Bir miktar mazot ya da gaz yağı dökülen bezle, lekeli bölge fazla bastırılmadan silinmelidir. Sert hareketlerle silme işlemi yapılırsa, arabanın boyasına zarar verilebilir. Bu yüzden çok dikkatli olunmalıdır. Lekenin çıktığından emin olduktan sonra araba, deterjanlı su ile bir kez daha silinmelidir. Gaz yağı ya da mazot araba yüzeyinden temizlenmezse zamanla leke bırakabilir.

Arabaya bulaşan zifti çıkarmada etkili olan bir diğer yöntem ise margarin kullanmaktır. Her ne kadar kulağa ilginç gelse de araba yüzeyinde zift kalıntısını çıkarmada margarin oldukça etkilidir. Üzerine margarin sürülen ziftli bölgeler, bir süre sonra margarinin erimesiyle dökülmeye başlar. Zift lekesi iyice küçüldüğünde, deterjanlı suyla da silinirse, lekeden eser kalmayacaktır.

Arabaya bulaşan zifti çıkarmada kullanılan başka bir yöntem de ‘sinek ilacıdır’. Margarine göre daha az bilinen bu temizleme seçeneği, diğerleri kadar güçlüdür. Sinek ilacını arabadaki ziftli bölgeye uygulayınız. İlacın spreyli özelliği sayesinde, yüzeyden zift lekesi hızlı bir şekilde akacaktır. Daha sonra lekeli bölgeyi deterjanlı su ve yumuşak bir bezle temizleyiniz.

Ayakkabılarda Zift Lekesinin Temizlenmesi

Ayakkabılara bulaşan zift lekesi, hele ki açık renkli olduğunda çok can sıkıcı olur. Ayakkabıdan kusursuz şekilde lekeyi çıkarmak için öncelikle lekenin kurumasına izin vermeden, hızlı bir şekilde müdahale etmelisiniz. Daha sonra lekenin fazlasını bir kâğıt havlu ile alınız. Ve lekeli alana vazelin sürünüz. Bu şekilde yaklaşık 1 saat kadar bekledikten sonra, leke yumuşayacaktır. Yumuşayan vazelini ve lekeyi dikkatlice kazıyınız.

Ziftin Kullanım Alanları

Zift, dayanıklı olması sebebiyle; su geçirmez bir malzeme olarak çeşitli yerlerde kullanılmaktadır. Zift, bina ve temel duvarlarında, yüzey kaplamalarında, primer astar boya imalinde, yakıtlara dayanıklı şaselerin kaplanmasında, boru hatlarında, vernik imalinde ve çeşitli endüstriyel alanlarda kullanılmaktadır.

Bunların dışında zift, çeşitli sağlık sorunlarını tedavi etmede de kullanılır. Çünkü ziftin içinde çeşitli yağlar ve organik maddeler vardır. Örneğin, reçineli odundan ortaya çıkan ziftte yüksek oranda terebentin bulunmaktadır. Bu özelliğinden dolayı zift, merhem olarak bazı deri hastalıklarında kullanılmaktadır. Mantar, egzama ya da uyuz gibi hastalıklarda deriye merhem gibi yumuşatılmış zift sürülerek tedavi desteklenebilir. Bunun dışında, ellerde ya da ayaklarda oluşan çatlaklara zift oldukça iyi gelmektedir.

Ziftin Keşfedilmesi

Yaptığı çeşitli çalışmalarla zifti ilk ortaya çıkaran Alman fizikçi ve bilgin Johann Joachim Becher’dır. Öncelikli hedefi ilaç yapmak olan Becher, 1665 senesinde taş kömürünü damıtmıştır. Daha sonra odundan elde edilen zifti gemilerde böceklere karşı kullanmaya başladılar. Kaynaklara göre, tarihte, ziftin kullanımı ilk bu şekilde olmuştur. Ardından zift tekrar damıtılmış ve ortaya daha akıcı bir madde çıkmıştır. Ziftin bu hali, denizyolu traverslerinin ve telgraf direklerinin çürümemesi için kullanılmıştır. Ziftin eczacılıkta antiseptik çığırını açması ise –uzun yıllar sonra- 1865 senesinde karbolik asit (fenol) elde edilmesiyle olmuştur. 1901 yılında, ziftin yol yapımında kullanımı gerçekleşmiştir.

Bu yazıyla ilgili henüz yorum yapılmamış.

Bir cevap yazın